China Fujian Third Aircraft Carrier: એક એવું યુદ્ધ જહાજ જે ફક્ત મહાસાગરોમાં જ નહીં, પણ વિશ્વના વ્યૂહાત્મક પરિદૃશ્યને બદલવાની શક્તિ ધરાવે છે. ચીને આખરે તેનું સૌથી અદ્યતન વિમાનવાહક જહાજ, ફુજિયાન કાર્યરત કર્યું છે. રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ દ્વારા હાજરી આપેલ આ પ્રક્ષેપણ ફક્ત નૌકાદળ સમારોહ નથી પરંતુ ચીન તરફથી વૈશ્વિક શક્તિ સંતુલન માટે એક ખુલ્લો પડકાર છે. હવે પ્રશ્ન એ છે કે શું હિંદ મહાસાગરના મોજા હવે એક નવો ગર્જના સાંભળશે, અને આ ખુલ્લો પડકાર કયા દેશો માટે છે?
ફુજિયાનના પ્રવેશથી વિશ્વ નૌકાદળની વ્યૂહરચના હચમચી ગઈ બેઇજિંગમાં એક ભવ્ય સમારોહમાં, ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગે ફુજિયાન એરક્રાફ્ટ કેરિયરને સત્તાવાર રીતે નૌકાદળમાં સામેલ કર્યું, જે ચીનના ઇતિહાસમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ લશ્કરી સીમાચિહ્નોમાંનું એક છે. રાજ્ય મીડિયા અનુસાર, તે ચીનનું અત્યાર સુધીનું સૌથી અદ્યતન એરક્રાફ્ટ કેરિયર છે, જે ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક કેટપલ્ટ સિસ્ટમથી સજ્જ છે. આ એ જ ટેકનોલોજી છે જે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ જેવા દેશોની નૌકાદળને ગતિ અને શક્તિ આપે છે. આ ટેકનોલોજી વિમાનને પરંપરાગત સ્ટીમ કેટપલ્ટ કરતાં ઘણી વધુ ઝડપ અને ચોકસાઇ સાથે ઉડાન ભરવાની મંજૂરી આપે છે.
ફુજિયાન ચીનનું ત્રીજું વિમાનવાહક જહાજ છે, પરંતુ તે તકનીકી રીતે અત્યાર સુધીનું સૌથી શક્તિશાળી છે. અગાઉ ચીન પાસે લિયાઓનિંગ અને શેનડોંગ જેવા જહાજો હતા, પરંતુ તે રશિયન ટેકનોલોજી પર આધારિત હતા. ફુજિયાન સંપૂર્ણપણે ચીનમાં ડિઝાઇન અને બનાવવામાં આવ્યું હતું. આનો અર્થ એ છે કે તે "મેડ ઇન ચાઇના" નૌકાદળના પ્રભુત્વનું સાચું ઉદાહરણ છે.
કયા દેશો જોખમમાં છે? તાઇવાન સ્ટ્રેટ અને દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં વધતા તણાવ વચ્ચે, આ પગલું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને તેના સાથીઓને સ્પષ્ટ સંદેશ આપે છે. ચીન હવે માત્ર એક પ્રાદેશિક નહીં પરંતુ વૈશ્વિક દરિયાઈ શક્તિ બનવા માટે તૈયાર છે. આ પ્રક્ષેપણથી જાપાન, દક્ષિણ કોરિયા અને વિયેતનામ જેવા દેશોમાં પણ ચિંતા વધી છે, જે પહેલાથી જ ચીનની નૌકાદળ પ્રવૃત્તિઓથી સાવચેત છે.
અમેરિકા માટે સીધો પડકાર ફુજિયાનનું કમિશનિંગ હવે અમેરિકાના દાયકાઓથી ચાલી રહેલા નૌકાદળના ફાયદા માટે સીધો પડકાર ઉભો કરે છે. ચીનના ત્રીજા વાહક જહાજની તૈનાતી પશ્ચિમ પેસિફિકમાં તેની પહોંચને વિસ્તૃત કરશે. આનો અર્થ એ થયો કે ચીન હવે ગુઆમ, જાપાન અને તાઇવાનની આસપાસના વિસ્તારોમાં પહેલા કરતાં વધુ મજબૂત હાજરી ધરાવશે.
જ્યારે અમેરિકા 11 પરમાણુ વાહક જહાજો સાથે વિશ્વની સૌથી મોટી નૌકા શક્તિ છે, ત્યારે ચીનનું આ પગલું ચેતવણી છે કે આગામી વર્ષોમાં શક્તિનું આ સંતુલન બદલાઈ શકે છે.
ભારત માટે એક નવો વ્યૂહાત્મક પડકાર આ વિકાસ ભારત માટે એક વ્યૂહાત્મક ચિંતાનો વિષય છે. ભવિષ્યમાં ફુજિયાન હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં સક્રિય થઈ શકે છે, જ્યાં ચીને તેની "સ્ટ્રિંગ ઓફ પર્લ્સ" વ્યૂહરચના હેઠળ ગ્વાદર (પાકિસ્તાન) અને હંબનટોટા (શ્રીલંકા) જેવા બંદરો પર તેની હાજરી વધારી દીધી છે. જો ફુજિયાન જેવા જહાજોને ત્યાં તૈનાત કરવામાં આવે, તો તે ભારતના દરિયાઈ પ્રભુત્વ માટે ગંભીર પડકાર ઉભો કરી શકે છે.
ભારતનું ત્રીજું વિમાનવાહક જહાજ, IAC-2, હજુ પણ મંજૂરીની રાહ જોઈ રહ્યું છે, જે નૌકાદળના અસંતુલનને વધુ વધારી શકે છે. જ્યારે ભારતના બે વાહકો, INS વિક્રમાદિત્ય અને INS વિક્રાંત, હાલમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે, ત્યારે ચીનના ત્રણ જહાજોની તુલનામાં તેમની સંખ્યા ઓછી છે.
ભવિષ્યના પડકારો અને વૈશ્વિક અસરફુજિયાનનું કમિશનિંગ તાત્કાલિક યુદ્ધનો સંકેત નથી, પરંતુ આવનારા દાયકાઓ માટે એક વ્યૂહાત્મક પરિવર્તન છે. ચીન હવે ખુલ્લેઆમ વૈશ્વિક મંચ પર તેની લશ્કરી શક્તિ રજૂ કરી રહ્યું છે. આ પગલું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, ભારત અને અન્ય ઇન્ડો-પેસિફિક રાષ્ટ્રો માટે ચેતવણી છે કે સમુદ્રના ઊંડાણમાં પણ શક્તિ સંતુલનની રમત ભવિષ્યમાં વધુ જટિલ બનશે.