Nasa Released Map : આ વર્ષે ઉનાળો ભયંકર રહેશે. આ સાથે દેશમાં વરસાદ પણ નબળો પડી શકે છે. કારણ છે અલ-નીનો. અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી નાસા સેન્ટીનેલ-6 માઈકલ ફ્રેલીશ ઉપગ્રહ દ્વારા પૃથ્વી પર ગરમ મોજા વહેતા દર્શાવે છે. આ મોજા પાછળથી અલ-નીનો બની જાય છે. આ તરંગોને કેલ્વિન તરંગો કહેવામાં આવે છે. નાસાએ અલ-નીનોની હીટ વેવને અવકાશમાંથી જ પકડી લીધી હતી. પ્રશાંત મહાસાગરમાં ગરમ પાણીની લહેર દક્ષિણ અમેરિકાના પશ્ચિમ કિનારેથી પૂર્વ તરફ આગળ વધી રહી હતી. આ લગભગ માર્ચ-એપ્રિલની વાત છે. સેટેલાઇટે આ તસવીર 24 એપ્રિલ 2023ના રોજ લીધી હતી. એટલે કે તેના કારણે પહેલા મે માસમાં ઠંડી પડી અને ત્યાર બાદ અચાનક ગરમી વધી.
સેટેલાઇટથી મળેલી તસવીરો અનુસાર આ કેલ્વિન મોજા પ્રશાંત મહાસાગરમાં ભારત તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. માત્ર ભારત જ નહીં સમગ્ર એશિયા તરફ. આ તરંગોની ઊંચાઈ માત્ર 2 થી 4 ઈંચ જેટલી છે. પરંતુ તેમની પહોળાઈ હજારો કિલોમીટર સુધીની હોય છે. જે અલ-નીનો પહેલા આવતા મોજા તરીકે પણ ઓળખાય છે. જેટ પ્રોપલ્શન લેબોરેટરીમાં સેન્ટીનેલ-6 માઈકલ ફ્રેલીશ ઉપગ્રહ પર કામ કરી રહેલા વૈજ્ઞાનિક જોશ વિલીસ કહે છે કે અમે આ અલ-નીનો પર બાજની જેમ નજર રાખી રહ્યા છીએ. જો આ મોટી લહેર ઉભી થશે તો સમગ્ર વિશ્વને ભયંકર ગરમીનો સામનો કરવો પડશે.
અલ નીનો વાસ્તવમાં ENSO આબોહવા ચક્રનો એક ભાગ છે. આ વિષુવવૃત્ત રેખા પર પૂર્વ દિશામાં વહેતા ગરમ પવનો છે. જે પ્રશાંત મહાસાગરની સપાટીને ગરમ કરે છે. આ ગરમ પાણી પછી અમેરિકાથી એશિયા તરફ જાય છે. જેમ જેમ ગરમ પાણી ઝડપથી આગળ વધે છે તેમ તેમ ગરમી વધે છે. તેની જગ્યાએ નીચેથી ઠંડુ પાણી આવે છે. પછી તે ગરમ થાય છે અને આગળ વધે છે.
11 મે, 2023ના રોજ, NOAAએ કહ્યું હતું કે, આ વર્ષે અલ નીનો આવવાની 90 ટકા સંભાવના છે. જે ઉત્તરી ગોળાર્ધની શિયાળાની ઋતુને પણ અસર કરશે. જેના કારણે દરિયાનું તાપમાન 1 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધશે. અત્યંત મજબૂત અલ નીનો આવવાની 55 ટકા શક્યતા છે. જેના કારણે તાપમાનમાં દોઢ ડિગ્રી સેલ્સિયસનો વધારો થશે.
નાસા દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા નકશામાં સમુદ્રમાં લાલ અને સફેદ રંગના વિસ્તારો ત્યાં ગરમ પાણી વહેતું દર્શાવવામાં આવ્યું છે. આ ગરમ પાણી પવનની ગરમી સાથે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોને ગરમ કરશે. જેના કારણે દેશના વિવિધ ભાગોમાં ભયંકર ગરમી અને વરસાદી માહોલ જોવા મળશે. એપ્રિલમાં વૈજ્ઞાનિકોએ સૌથી વધુ દરિયાઇ તાપમાનનો રેકોર્ડ નોંધાવ્યો હતો. વૈશ્વિક સરેરાશ તાપમાન 21.1 ડિગ્રી સેલ્સિયસ પર પહોંચી ગયું હતું. આ અસર ક્લાઈમેટ ચેન્જને કારણે છે. ઉષ્ણકટિબંધીય વિસ્તારોમાંથી લા-નીનોની અસર સમાપ્ત થઈ ગઈ છે. હવે ગરમી પડી રહી છે. અલ-નીનોની અસર દેખાવા લાગી છે. જે ગરમીનું મુખ્ય કારણ હશે.
જોશ વિલિસે જણાવ્યું હતું કે, આ વખતે અલ-નીનો અને સુપરચાર્જ્ડ દરિયાઈ તાપમાન મળી રહ્યા છે. જેના કારણે આગામી 12 મહિના સુધી અનેક પ્રકારના રેકોર્ડ તૂટી જશે. સૌથી વધુ મહત્તમ તાપમાન વિશે હશે. ત્યારે ખબર પડશે કે અલ નીનોને કારણે આપણે શું ગુમાવી રહ્યા છીએ. અલ નીનો એ ઉષ્ણકટિબંધીય પેસિફિકના વિષુવવૃત્તીય પ્રદેશમાં સમુદ્રના તાપમાન અને વાતાવરણીય પરિસ્થિતિઓમાં ફેરફાર માટે જવાબદાર દરિયાઈ ઘટના છે. આ ફેરફારને કારણે દરિયાની સપાટીનું તાપમાન સામાન્ય કરતા ઘણું વધારે થઈ જાય છે. આ તાપમાન સામાન્ય કરતા 4 થી 5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધારે હોઈ શકે છે.
અલ નીનો આબોહવા પ્રણાલીનો એક ભાગ છે. હવામાન પર તેની ઊંડી અસર પડે છે. તેના આગમનને કારણે વિશ્વભરના હવામાન પર અસર જોવા મળી રહી છે. વરસાદ, ઠંડી, ગરમીમાં તફાવત દેખાય છે. રાહતની વાત એ છે કે, અલ-નીનો અને લા-નીનો બંને દર વર્ષે નહીં, પરંતુ 3 થી 7 વર્ષમાં જોવા મળે છે. અલ નીનો દરમિયાન મધ્ય અને પૂર્વીય વિષુવવૃત્તીય પેસિફિક મહાસાગરમાં સપાટીના પાણી અસામાન્ય રીતે ગરમ હોય છે. પૂર્વથી પશ્ચિમ તરફ ફૂંકાતા પવનો નબળા પડે છે. પશ્ચિમ પેસિફિકમાં રહેલું ગરમ સપાટીનું પાણી વિષુવવૃત્ત સાથે પૂર્વ તરફ જવાનું શરૂ કરે છે.