International Migrants Day: આજના વિશ્વમાં લોકો માટે પોતાનું વતન છોડીને બીજા દેશોમાં સ્થાયી થવું વધુને વધુ સામાન્ય બની રહ્યું છે. લોકો સારી નોકરીઓ, સારું શિક્ષણ, સુરક્ષિત જીવન, વધુ આવક અને સારી સુવિધાઓની શોધમાં પોતાના જન્મસ્થળથી દૂર જઈ રહ્યા છે. આ પ્રક્રિયાને સ્થળાંતર કહેવામાં આવે છે, અને આવા લોકોને વિદેશી કહેવામાં આવે છે.
દર વર્ષે 18 ડિસેમ્બરે વિશ્વભરમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સ્થળાંતર દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસનો હેતુ વિશ્વભરમાં રહેતા સ્થળાંતર કરનારાઓના યોગદાનનું સન્માન કરવાનો અને તેઓ જે પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે તેના તરફ લોકોનું ધ્યાન દોરવાનો છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર અનુસાર, આજે આશરે 272 મિલિયન લોકો તેમના દેશોની બહાર રહે છે. આમાંથી લાખો લોકો મજબૂરીને કારણે વિસ્થાપિત થાય છે, દરરોજ નવા પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે. તો ચાલો જાણીએ કે કયા દેશો સૌથી વધુ પોતાના દેશો છોડી રહ્યા છે અને ભારત કયા ક્રમે છે.
કયો દેશ સૌથી વધુ સ્થળાંતર જોઈ રહ્યો છે? યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ટરનેશનલ માઇગ્રેશન રિપોર્ટ 2024 મુજબ, ભારત વિશ્વનું સૌથી મોટું સ્થળાંતર સ્થળ છે, જેમાં આશરે 18.1 મિલિયન ભારતીયો વિદેશમાં રહે છે, જે તેને વિશ્વનો સૌથી મોટો સ્થળાંતર મોકલતો દેશ બનાવે છે. ભારતીય વ્યાવસાયિકો, વિદ્યાર્થીઓ અને મજૂરોની મજબૂત વૈશ્વિક માંગ છે, જે આ સંખ્યાને આગળ ધપાવી રહી છે. મેક્સિકો બીજા ક્રમે છે, 11.2 મિલિયન નાગરિકો વિદેશમાં રહે છે, જ્યારે રશિયા (18 મિલિયન) અને ચીન (15 મિલિયન) ત્રીજા અને ચોથા ક્રમે છે. બાંગ્લાદેશ (7.8 મિલિયન), ફિલિપાઇન્સ (6.5 મિલિયન), યુક્રેન (6.1 મિલિયન), પાકિસ્તાન (6.0 મિલિયન), ઇન્ડોનેશિયા (4.5 મિલિયન) અને નાઇજીરીયા (2 મિલિયન) પણ એવા મુખ્ય દેશોમાં શામેલ છે જ્યાંથી મોટી સંખ્યામાં લોકો સ્થળાંતર કરે છે. આ બધા દેશોમાં, લોકો મુખ્યત્વે સારી આર્થિક તકો, ઉચ્ચ શિક્ષણ, રોજગાર અને રાજકીય કારણોસર વિદેશ સ્થળાંતર કરે છે.
ભારત કયા ક્રમે છે? તાજેતરના વર્ષોમાં ભારતમાં નાગરિકતાનો ત્યાગ કરનારા લોકોની સંખ્યામાં તીવ્ર વધારો થયો છે. સરેરાશ, દર વર્ષે લગભગ 200,000 ભારતીયો તેમની નાગરિકતાનો ત્યાગ કરી રહ્યા છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં, લગભગ 900,000 લોકોએ તેમની ભારતીય નાગરિકતાનો ત્યાગ કર્યો છે, જેનું મુખ્ય કારણ સારા જીવનધોરણ, ઉચ્ચ પગારવાળી નોકરીઓ, ઉચ્ચ શિક્ષણ અને વિદેશમાં સંશોધનની તકો છે. સરકારી આંકડા અનુસાર, 2011 થી 2024 ની વચ્ચે 20 લાખથી વધુ ભારતીયો વિદેશમાં સ્થળાંતર કરશે. 2022 માં 22.5 મિલિયન લોકોએ અને 2023 માં 21.6 મિલિયન લોકોએ તેમની નાગરિકતાનો ત્યાગ કર્યો છે. જ્યારે 2024 ના આંકડા હજુ પણ રાહ જોવાઈ રહ્યા છે, ત્યારે આ સંખ્યા વધુ વધવાની અપેક્ષા છે.