Somalia currency vs India: પૂર્વ આફ્રિકાનો દેશ સોમાલિયા મોટાભાગે ચાંચિયાઓ અને આંતરિક સંઘર્ષોને કારણે ચર્ચામાં રહે છે, પરંતુ ત્યાંની આર્થિક સ્થિતિ વિશે જાણીને તમે ચોંકી જશો. શું તમે માની શકો છો કે સોમાલિયામાં 1,00,000 (એક લાખ) નું ચલણ ખિસ્સામાં હોવા છતાં, ભારતમાં તમે તેનાથી એક ચોકલેટ પણ ખરીદી ન શકો? જી હા, સોમાલિયાનું ચલણ એટલું નબળું પડી ગયું છે કે ત્યાંના લાખો શિલિંગ ભારતમાં આવે ત્યારે તેનું મૂલ્ય સાવ નહિવત થઈ જાય છે. આવો જાણીએ આ પાછળનું ગણિત અને કારણો.
નોટો ગણવાને બદલે તોલવી પડે તેવી સ્થિતિ
સોમાલિયાની અર્થવ્યવસ્થા વિશ્વની સૌથી ડામાડોળ અર્થવ્યવસ્થાઓમાં ગણાય છે. અહીંના ચલણ 'સોમાલી શિલિંગ' (Somali Shilling) નું અવમૂલ્યન એટલી હદે થઈ ગયું છે કે તેનું મૂલ્ય સાચવવું મુશ્કેલ બન્યું છે. સ્થિતિ એવી છે કે બજારમાં ખરીદી કરવા માટે લોકોએ નોટોના બંડલ સાથે રાખવા પડે છે. ઘણી જગ્યાએ તો નોટો ગણવાને બદલે વજન કરીને લેવડ-દેવડ કરવામાં આવે છે. આ જ કારણ છે કે ત્યાં 1,00,000 શિલિંગનો આંકડો સાંભળવામાં ભલે મોટો લાગે, પણ વાસ્તવિકતામાં તેની ખરીદશક્તિ સાવ તળિયે છે.
ગણતરી સાંભળીને ચોંકી જશો: ભારતમાં શું છે કિંમત?
ભારતીય રૂપિયાની સરખામણીમાં સોમાલી શિલિંગ ક્યાંય ટકતું નથી. વિનિમય દરના ગણિત પર નજર કરીએ તો, આંકડાઓ આશ્ચર્યજનક છે. વર્તમાન ગણતરી મુજબ, ભારતના 100 રૂપિયાની સામે લગભગ 12,000 સોમાલી શિલિંગ મળે છે. આ સમીકરણને આધારે જોઈએ તો, સોમાલિયામાં કમાયેલા 1,00,000 શિલિંગ જ્યારે ભારતમાં એક્સચેન્જ કરવામાં આવે, ત્યારે તે માત્ર 8 થી 9 ભારતીય રૂપિયા બરાબર થાય છે. એટલે કે, ત્યાંના 'લાખ રૂપિયા' ભારતમાં એક નાનકડી ચોકલેટ ખરીદવા જેટલા પણ નથી થતા. ચલણની આ નબળાઈ આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં તેની કિંમત નક્કી કરે છે.
કેમ ગગડી ગયું સોમાલિયાનું અર્થતંત્ર?
કોઈપણ દેશના ચલણની મજબૂતી તેની રાજકીય અને આર્થિક સ્થિરતા પર નિર્ભર હોય છે. સોમાલિયામાં દાયકાઓથી ચાલતા ગૃહયુદ્ધ, રાજકીય અસ્થિરતા અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રતિબંધોને કારણે તેનું અર્થતંત્ર પડી ભાંગ્યું છે. ફુગાવો (Inflation) આસમાને છે, જેના કારણે મોટી રકમની નોટો છાપવા છતાં તેનું મૂલ્ય જળવાતું નથી. બેંકિંગ સિસ્ટમ પણ અત્યંત નબળી હોવાથી લોકો રોકડ વ્યવહાર પર નિર્ભર છે, જે અર્થતંત્રને વધુ નબળું પાડે છે.
ભારતીય રૂપિયાનો દબદબો અને આર્થિક સરખામણી
આ સરખામણી ભારતીય અર્થતંત્રની મજબૂતી અને રૂપિયાની સ્થિરતા દર્શાવે છે. ભારતમાં ફુગાવો નિયંત્રણમાં છે અને આર્થિક માળખું મજબૂત હોવાથી ભારતીય રૂપિયો આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સન્માનજનક સ્થિતિમાં છે. સોમાલિયામાં 1,00,000 કમાવવા એ કોઈ મોટી વાત નથી, કારણ કે ત્યાં મોંઘવારી એટલી છે કે આ રકમ નજીવી છે. જ્યારે ભારતમાં 1,00,000 રૂપિયા કમાવવા એ એક સન્માનજનક સિદ્ધિ ગણાય છે. આમ, બંને દેશો વચ્ચેના ચલણનો આ તફાવત આર્થિક સ્વાસ્થ્યનો સાચો ચિતાર આપે છે.