Shardiya Navratri 2025: ગરબાની પરંપરા ક્યારે શરૂ થઇ, જાણો ભક્તિના અનોખા અંદાજનો ઇતિહાસ

Shardiya Navratri 2025: નવરાત્રી શરૂ થતાં જ લોકો દેવી માતાની ભક્તિમાં ગરબા રમવાનો આનંદ માણે છે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે ગરબા શા માટે રમાય છે અને તેનો અર્થ શું છે..

પ્રતીકાત્મક તસવીર

શારદીય નવરાત્રીની શરૂઆત સાથે, લોકો ઘણીવાર માતા દેવીની પૂજા કરવાનું અને ગરબા રમે છે. ગરબા એ દેવી ભગવતીની ભક્તિમાં કરવામાં આવતો એક પાવન ગુજરાતી લોક નૃત્ય છે. આ લોકનૃત્યમાં લોકો ગરબી (એટલે કે માંડવી)ની ફરતે સંગીતના તાલે ઝુમે છે.

ગરબા શબ્દ ગર્ભ પરથી આવ્યો છે, જેનો અર્થ ગર્ભ થાય છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, તે આદિમ ગર્ભનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, શક્તિ (શક્તિ) નું સ્થાન જ્યાંથી બ્રહ્માંડનો જન્મ થયો હતો. ગરબા કરતી વખતે, મધ્યમાં એક દીવો મૂકવામાં આવે છે. આ દૈવી પ્રકાશ માતા દેવીનું પ્રતીક છે, જે અસ્તિત્વના ગર્ભમાં સ્થિત એક શાશ્વત પ્રકાશ છે.

ગરબા દરમિયાન, દરેક વ્યક્તિ એક વર્તુળમાં નૃત્ય કરે છે, જે જન્મ, મૃત્યુ અને પુનર્જન્મના ચક્રનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ભક્તો દીવાની આસપાસ ફરે છે, જેમ ગ્રહો સૂર્યની આસપાસ ફરે છે.

ગરબા એક જીવંત અખંડ લોકનૃત્ય છે. આ નૃત્યમાં, નર્તકોનું એક બાહ્ય વર્તુળ સતત વર્તુળમાં ફરતું રહે છે. ગરબા દરમિયાન હાથ અને પગનો લય શિવ અને શક્તિના જોડાણનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.

નવરાત્રિ દરમિયાન, નવેય રાત્રિ ગરબે ઘુમવાની પરંપરા છે. આ દરમિયાન લોકો માતાજીના ગીતો પર રાઉન્ડમાં ગોળ ગોળ માતાજીની મૂર્તિ કે અંખડ જ્યોત આસપાસ રમે છે.

Continues below advertisement

લોકજીવનમાં ખૂબ જાણીતા એવા રાસ અને રાસડા વચ્ચેનો ભેદ સમજવો જરૂરી છે. સૌરાષ્ટ્રમાં મોટે ભાગે પુરુષો રાસ લે છે. (આ રાસને હલ્લીસક પણ કહે છે.) જ્યારે સ્ત્રીઓ રાસડા લે છે. રાસડા એ તાલરાસકનો પ્રકાર છે. રાસમાં નૃત્યનું તત્ત્વ આગળ પડતું હોય છે. જ્યારે રાસડામાં સંગીતનું તત્ત્વ મોખરે રહે છે. સ્ત્રીઓમાં આજે એક તાલીના અને ત્રણ તાલીના રાસડા વધુ જાણીતા છે. રાસડા એ ગરબાના જેવો જ પ્રકાર છે. રાસ અને ગરબી એ પુરુષપ્રધાન છે, જ્યારે રાસડા નારીપ્રધાન છે.