માત્ર દાંત જ નહીં, ગંભીર બીમારીઓથી પણ બચાવે છે 'રુટ કેનાલ': જો આ 5 લક્ષણો દેખાય તો ચેતી જજો

ઘણા લોકો દાંતના સામાન્ય દુખાવાને અવગણે છે અથવા તો રુટ કેનાલ (Root Canal) નું નામ સાંભળીને જ ગભરાઈ જાય છે.

એક સામાન્ય માન્યતા એવી છે કે આ પ્રક્રિયા ખૂબ પીડાદાયક હોય છે, પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે રુટ કેનાલ એક સુરક્ષિત અને રાહત આપતી પ્રક્રિયા છે. આ ટ્રીટમેન્ટ માત્ર તમારા સડી ગયેલા દાંતને જ બચાવતી નથી, પરંતુ તે તમને શરીરની અન્ય ગંભીર સમસ્યાઓ જેવી કે જડબાના ઇન્ફેક્શન, સાઇનસની તકલીફ અને હાડકાના નુકસાનથી પણ રક્ષણ આપે છે. તેથી દાંતના સ્વાસ્થ્યને હળવાશથી લેવું જોઈએ નહીં.

સ્વસ્થ અને મજબૂત દાંત માત્ર ચહેરાના સુંદર સ્મિત માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર શરીરના સારા સ્વાસ્થ્ય માટે પણ એટલા જ મહત્વપૂર્ણ છે. જો દાંતમાં સડો (Cavity), બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન કે અંદરથી થયેલા નુકસાનની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે, તો તે માત્ર મોઢા પૂરતું સીમિત રહેતું નથી પરંતુ ગંભીર સ્વરૂપ ધારણ કરી શકે છે. આવી જટિલ સ્થિતિમાં 'રુટ કેનાલ ટ્રીટમેન્ટ' (RCT) એક રક્ષક તરીકે કામ કરે છે. પટણાના ઓરો ડેન્ટલ ક્લિનિકના ડૉ. અંજલિ સૌરભના જણાવ્યા મુજબ, આ સારવાર કરાવવાથી ભવિષ્યમાં થતા અનેક જટિલ રોગોથી બચી શકાય છે.

રુટ કેનાલ શું છે તે સમજવું ખૂબ જરૂરી છે. આ એક મેડિકલ પ્રક્રિયા છે જેમાં ડેન્ટિસ્ટ દાંતના સૌથી અંદરના ભાગ એટલે કે પલ્પ (Pulp) માં રહેલા ચેપ અને સડાને સાફ કરે છે.

દાંતની અંદર રહેલી ખરાબ થયેલી પેશીઓ (Tissues) અને નસોને કાઢી નાખ્યા બાદ, તે ખાલી જગ્યાને જંતુમુક્ત કરી એક સુરક્ષિત મટિરિયલથી ભરી દેવામાં આવે છે અને સીલ કરી દેવાય છે. અંતે દાંતને મજબૂતી આપવા માટે તેના પર સિરામિક કે મેટલની ક્રાઉન (કેપ) બેસાડવામાં આવે છે. આનાથી ઇન્ફેક્શન મૂળ સુધી પહોંચતું અટકે છે અને દર્દીને દુખાવામાં ત્વરિત રાહત મળે છે.

શરીર આપણને બીમારી પહેલા કેટલાક સંકેતો આપે છે, જેને ઓળખવા જરૂરી છે. જો તમને દાંતમાં સતત અને અસહ્ય દુખાવો રહેતો હોય, કંઈક ઠંડુ કે ગરમ ખાતી વખતે તીવ્ર ઝનઝનાટી (Sensitivity) થતી હોય, તો તમારે ચેતી જવું જોઈએ. આ ઉપરાંત, દાંતનો રંગ બદલાઈને કાળો કે ભૂરો થઈ જવો, પેઢામાં સોજો આવવો કે અડવાથી દુખાવો થવો અને મોઢાનો સ્વાદ વારંવાર બગડી જવો - આ બધા લક્ષણો સૂચવે છે કે તમારા દાંતને રુટ કેનાલની તાત્કાલિક જરૂર છે.

રુટ કેનાલ માત્ર દાંત બચાવવા માટે જ નહીં, પરંતુ અન્ય ચાર મોટી બીમારીઓથી બચવા માટે પણ અનિવાર્ય છે. સૌથી પહેલું જોખમ જડબા અને ચહેરાના ઇન્ફેક્શનનું છે. જો દાંતનો સડો મૂળ સુધી પહોંચી જાય, તો તે પરુ (Pus) માં ફેરવાઈ શકે છે. આ ઇન્ફેક્શન ધીમે ધીમે જડબા અને ચહેરા સુધી ફેલાઈ શકે છે, જેના કારણે ગાલ પર સોજો આવવો, તાવ આવવો અને ચહેરાનો આકાર બગડવો જેવી સમસ્યા થઈ શકે છે. RCT કરાવવાથી આ ચેપ આગળ વધતો અટકી જાય છે.

Continues below advertisement

બીજું મહત્વનું કારણ સાઇનસની સમસ્યા છે. ઉપરના જડબાના દાંતના મૂળ સાઇનસની ખૂબ નજીક હોય છે. ઘણીવાર દાંતનું ઇન્ફેક્શન સાઇનસ સુધી પહોંચી જાય છે, જેના કારણે વ્યક્તિને માથાનો દુખાવો અને નાકમાં દબાણ અનુભવાય છે. રુટ કેનાલ કરાવ્યા બાદ ઘણા દર્દીઓને સાઇનસની તકલીફમાં રાહત મળતી હોવાનું જોવા મળ્યું છે. આ ઉપરાંત, આ સારવાર હાડકાનું ધોવાણ (Bone Loss) પણ અટકાવે છે. દાંતના મૂળમાં લાંબા સમય સુધી ચેપ રહેવાથી જડબાના હાડકા નબળા પડે છે, જેને રુટ કેનાલ દ્વારા બચાવી શકાય છે. સાથે જ પેઢાની બીમારીઓથી પણ રક્ષણ મળે છે.

અંતમાં, જો તમે ડર કે આળસના કારણે આ સારવારમાં વિલંબ કરો છો, તો તેનું પરિણામ આર્થિક અને શારીરિક રીતે નુકસાનકારક આવી શકે છે. સમય જતાં ઇન્ફેક્શન બાજુના સ્વસ્થ દાંતમાં પણ ફેલાઈ શકે છે અને અંતે દાંત બચાવવો મુશ્કેલ બને છે, જેથી તેને કઢાવવો (Extraction) પડી શકે છે. દાંત કઢાવ્યા બાદ નવો દાંત બેસાડવા કે ઈમ્પ્લાન્ટ કરાવવાનો ખર્ચ રુટ કેનાલ કરતા ઘણો વધારે થાય છે. તેથી દાંતના દુખાવાને અવગણ્યા વિના યોગ્ય સમયે સારવાર કરાવવી એ જ સમજદારી છે.

(ડિસ્ક્લેમર: આ લેખ સામાન્ય માહિતી અને નિષ્ણાતોના અભિપ્રાય પર આધારિત છે. દાંતની કોઈ પણ સમસ્યા માટે હંમેશા તમારા ડેન્ટિસ્ટની સલાહ લેવી.)