India e-Passport: ભારતમાં બદલાઈ રહી છે પાસપોર્ટ સિસ્ટમ, શું તમારો જૂનો પાસપોર્ટ 'રદ' થઈ જશે? જાણો નવા નિયમો

ઇલેક્ટ્રોનિક ચિપ સાથે આવશે હાઈ-ટેક પાસપોર્ટ, ડેટા ચોરી રોકવા અને એરપોર્ટ ચેકિંગ ઝડપી બનાવવા સરકારનું મોટું પગલું.

e-passport: ભારત સરકાર આંતરરાષ્ટ્રીય મુસાફરીને વધુ સરળ અને સુરક્ષિત બનાવવા માટે એક ક્રાંતિકારી ફેરફાર કરી રહી છે. હવે દેશભરમાં પરંપરાગત બુકલેટને બદલે 'ઈ-પાસપોર્ટ' (e-Passport) સિસ્ટમ લાગુ કરવામાં આવી રહી છે.

આ નવા પાસપોર્ટમાં એક ઇલેક્ટ્રોનિક ચિપ હશે જે તમારી ઓળખ અને બાયોમેટ્રિક વિગતોને સુરક્ષિત રાખશે. જોકે, આ નવી સિસ્ટમની જાહેરાત સાથે જ લોકોમાં એક મોટો પ્રશ્ન ઉભો થયો છે કે શું તેમની પાસે રહેલો જૂનો પાસપોર્ટ હવે અમાન્ય ગણાશે? આ લેખમાં આપણે આ નવી ટેકનોલોજી અને જૂના પાસપોર્ટની સ્થિતિ વિશે વિગતવાર જાણીશું.

સરકાર દ્વારા દેશભરમાં ઈ-પાસપોર્ટ સિસ્ટમ લાગુ કરવાની તૈયારીઓ પૂરજોશમાં ચાલી રહી છે. આ નવી સિસ્ટમનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય પાસપોર્ટને સુરક્ષાની દ્રષ્ટિએ મજબૂત બનાવવાનો અને એરપોર્ટ પર મુસાફરોનો સમય બચાવવાનો છે. દેખાવમાં આ નવો પાસપોર્ટ હાલના નિયમિત પાસપોર્ટ જેવો જ હશે, પરંતુ તેમાં સૌથી મોટો ફેરફાર તેની અંદર હશે. નવા પાસપોર્ટના કવર પેજની અંદર અથવા વચ્ચે એક નાનકડી 'માઇક્રોચિપ' એમ્બેડ (ફિટ) કરવામાં આવશે.

આ સ્માર્ટ ચિપમાં તમારી તમામ મહત્વપૂર્ણ વિગતો ડિજિટલ સ્વરૂપે સંગ્રહિત હશે. જેમાં તમારો ફોટો, પૂરું નામ, જન્મ તારીખ, સહી અને બાયોમેટ્રિક માહિતી (જેમ કે ફિંગરપ્રિન્ટ્સ) નો સમાવેશ થાય છે. આ ટેકનોલોજીનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે તેમાં રહેલા ડેટા સાથે છેડછાડ કરવી લગભગ અશક્ય છે. આનાથી ઓળખ ચોરી (Identity Theft) અને નકલી પાસપોર્ટ બનાવવાની છેતરપિંડી પર સંપૂર્ણપણે લગામ લાગી જશે.

વિશ્વના અનેક વિકસિત દેશોમાં ચિપ-આધારિત પાસપોર્ટનો ઉપયોગ ઘણા સમયથી થઈ રહ્યો છે અને હવે ભારત પણ આ દિશામાં આગળ વધી રહ્યું છે. મુસાફરો માટે સૌથી મોટી રાહત એ રહેશે કે ઈ-પાસપોર્ટને કારણે ઈમિગ્રેશન કાઉન્ટર પર લાંબી લાઈનોમાં ઉભા રહેવું નહીં પડે. એરપોર્ટ પર લાગેલા ઓટોમેટિક મશીનો માત્ર 1 સેકન્ડમાં જ ચિપ સ્કેન કરીને તમારી માહિતી વેરીફાય કરી લેશે, જેનાથી બોર્ડિંગ અને ચેકિંગ પ્રક્રિયા અત્યંત ઝડપી બની જશે.

આ પ્રશ્ન ઘણા લોકોના મનમાં છે. સરકારે આ અંગે સ્પષ્ટતા કરી છે કે ઈ-પાસપોર્ટ સિસ્ટમ લાગુ થવાથી જૂના પાસપોર્ટ રાતોરાત રદ કે અમાન્ય થશે નહીં. તમારો હાલનો પાસપોર્ટ તેની એક્સપાયરી ડેટ (Expiry Date) સુધી સંપૂર્ણપણે માન્ય રહેશે. તમારે ગભરાવાની કોઈ જરૂર નથી. જ્યારે તમારા જૂના પાસપોર્ટની મુદત પૂરી થશે અને તમે તેને રિન્યુ (Renew) કરાવવા જશો, ત્યારે તમને આપોઆપ નવો ઈ-પાસપોર્ટ આપવામાં આવશે.

Continues below advertisement

શરૂઆતના તબક્કામાં ઈ-પાસપોર્ટ માત્ર પસંદગીના શહેરોમાં જારી કરવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ હવે આ સેવા દેશભરમાં લાગુ કરવામાં આવી રહી છે. ભવિષ્યમાં, તમામ પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો પરથી માત્ર ઈ-પાસપોર્ટ જ ઈશ્યુ કરવામાં આવશે, જેથી સમગ્ર દેશમાં એક સમાન અને અદ્યતન પાસપોર્ટ સિસ્ટમ કાર્યરત થઈ શકે.