FIFA World Cup 2022: ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપની શરૂઆત એક અઠવાડિયા કરતા પણ ઓછા સમય પહેલા કતારમાં થઈ હતી. સમગ્ર વિશ્વમાં ચારકો ઉત્સાહમાં છે. ખેલાડીઓ જ્યારે ગોલ કરે છે ત્યારે ચાહકોની તાળીઓ અને સીટીઓ સિવાય બીજો કોઈ આનંદ હોઈ શકે ખરો? વિશ્વકપનું તો એવું જ છે!
વાસ્તવમાં એક જ વર્લ્ડ કપ છે. ભારત સહિત કેટલાક અન્ય દેશો ઉપરાંત, બધાને આ રમત ઈંગ્લેન્ડથી વારસામાં મળી છે, નેધરલેન્ડ પણ, જેઓ ક્રિકેટમાં મોડેથી પ્રવેશ્યા છે. તાજેતરમાં નેધરલેન્ડે પણ ICC T20 વર્લ્ડ કપમાં ભાગ લીધો હતો. આઈસીસી વન-ડે ઈન્ટરનેશનલમાં પણ આવું જ થાય છે.
અમેરિકા તેની બેઝબોલ ફાઈનલને "વર્લ્ડ સિરીઝ" કહે છે. તેવી જ રીતે, નેશનલ બાસ્કેટબોલ એસોસિએશન (એનબીએ), જે અમેરિકા (અને ક્યારેક કેનેડા) સુધી મર્યાદિત છે, તેના ફાઈનલના વિજેતાઓને "વર્લ્ડ ચેમ્પિયન" તરીકે વર્ણવે છે. કેટલાક દાયકાઓ પહેલા સુધી તેમાં યુએસ સિવાયના ખેલાડીઓ પણ નહોતા. પરંતુ આ બધા નિર્વિવાદ સત્ય છે. પણ ખરો વર્લ્ડ કપ ફૂટબોલ છે. કારણ કે જો તમે આ વર્લ્ડ કપના ખેલાડીઓને જુઓ છો, તો તમને એવું લાગતું નથી કે તેઓ કોઈ રમત રમી રહ્યા છે. એવું લાગે છે કે તેઓ યુદ્ધ લડી રહ્યા છે.
આ દિવસોમાં, દેશભક્તિ અને રમતગમત અતૂટ રીતે જોડાયેલા છે. ક્વોલિફાઇંગ રાઉન્ડમાંથી આગળ નીકળી ગયેલી 32 ટીમો આ વર્ષે કતારમાં ચેમ્પિયન્સ ટ્રોફી માટે સ્પર્ધા કરી રહી છે. 2026માં આ દેશોની સંખ્યા વધીને 48 થઈ જશે. ચાહકો તેમના રાષ્ટ્રધ્વજને પકડીને મેદાનમાં આવે છે. જ્યારે તેમનો દેશ ગોલ કરે છે, જ્યારે સ્કોર વધે છે ત્યારે ચાહકોમાં જે જે રોમાંચ પસાર થાય છે, તે સંપૂર્ણ આનંદ સમાન છે.અને, તેમ છતાં, બ્રાઝિલિયનો જેને "સુંદર રમત" કહે છે તેની વિશિષ્ટ વિશેષતા એ છે કે રાષ્ટ્રવાદ જેટલી વાર તેને વધુ મજબૂત બનાવવામાં આવે છે તેટલો જ આગળ વધે છે. પરંતુ ચાલો આપણે આપણી જાતથી આગળ ન જઈએ.
ચાહકો ઘણા પૈસા ખર્ચે છે, ટિકિટ ખરીદે છે અને હજારો માઇલની મુસાફરી કરીને સ્ટેડિયમમાં તેમના દેશની મેચ જોવા માટે આવે છે. તમે જાણો છો કે શા માટે.. કારણ કે તે વર્લ્ડ કપ છે. પરંતુ ઘણા લોકો કહે છે કે ઓલિમ્પિક્સ વર્લ્ડ કપ કરતાં વધુ સારી છે. પરંતુ તે સંપૂર્ણપણે ખોટી છાપ છે. કારણ કે ઓલિમ્પિક્સ કંટાળાજનક રીતે સત્તાવાર છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, સમયાંતરે એક યુસૈન બોલ્ટ આવે છે અને વીજળીના સળિયાની જેમ કામ કરે છે, અને તેવી જ રીતે મહિલા જિમ્નેસ્ટ અને ડાઇવર્સ પાણીમાં ડૂબકી મારતા પહેલા તેમની સુમેળભરી ચાલ સાથે પ્રભાવિત કરે છે અને માત્ર પોતાનું નામ જ નહીં દેશનું ગૌરવ પણ વધારે છે. પરંતુ ડાયોનિસિયન - ઉત્સાહી, સંવેદનાત્મક, ભાવનાત્મક, બચાનલિયન - તત્વ જે વિશ્વ કપની લાક્ષણિકતા ધરાવે છે તે ઓલિમ્પિક્સમાંથી ગાયબ છે. તે આશ્ચર્યજનક નથી કે છેલ્લા બે દાયકામાં ચીને ઓલિમ્પિક્સ મેડલ સ્ટેન્ડિંગમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઉપરાંત ટોચ પર સ્થાન મેળવ્યું છે પરંતુ વિશ્વ કપમાં તેનું કોઈ ખાસ સ્થાન નથી. ચાઇનીઝ કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીની કંટાળાજનક રાક્ષસીતા વિશ્વ કપના અતિરેક અને આનંદમાં સમુદ્રમાં ખોવાઈ જશે.
કતારમાં યોજાઈ રહેલા વર્લ્ડ કપની આ આવૃત્તિ કૌભાંડો, રસપ્રદ ઘટનાઓ અને કેટલાક આશ્ચર્યોથી ભરેલી છે. ઈવેન્ટ હજુ તેના પ્રારંભિક તબક્કામાં છે.. બ્રાઝિલે હજુ સુધી તેની પ્રથમ મેચ પણ રમી નથી. પરંતુ દુનિયાભરમાં અફવાઓ ફેલાઈ રહી છે. કતાર ઉનાળામાં ખૂબ જ ગરમ હોય છે. તેથી જ વર્લ્ડ કપ નવેમ્બર-ડિસેમ્બરમાં શિફ્ટ કરવામાં આવ્યો. કતારમાં આ વખતે ઠંડી છે.
કતાર કથિત રીતે LGBTQ+ અધિકારોના સમર્થનમાં ચાહકોને આર્મબેન્ડ પહેરવાની મંજૂરી આપતું નથી. યુરોપિયન ચાહકો પણ વર્લ્ડ કપ સ્ટેડિયમોમાં બીયરના વેચાણ પર પ્રતિબંધની ટીકા કરી રહ્યા છે. આંતરરાષ્ટ્રીય ફૂટબોલની સંચાલક મંડળ (FIFA), જે વર્લ્ડ કપનું આયોજન કરે છે, તેની આવક $5 બિલિયન છે. ઘણા ખેલાડીઓ દર વર્ષે લાખો ડોલરની કમાણી કરે છે.
ટૂર્નામેન્ટના પ્રારંભિક તબક્કામાં ચાહકોને સંપૂર્ણ આનંદ મળ્યો. કેટલીક મેચોએ ચાહકોની સાથે ખેલાડીઓને પણ આશ્ચર્યચકિત કર્યા હતા. દરેક મેચ ચાહકોને મંત્રમુગ્ધ રાખે છે. સ્પેને કોસ્ટા રિકા સામે 6-0થી આસાન જીત મેળવી હતી. સ્પેનિશ ખેલાડીઓ પ્રેક્ટિસ મેચ રમી રહ્યા હોય તેવું લાગતું હતું. ઈંગ્લેન્ડે ઈરાન સામે 6-2થી જીત મેળવી હતી, જે હિજાબના વિરોધથી હચમચી ઉઠ્યું હતું. ફ્રાન્સની ટુર્નામેન્ટમાં શાનદાર શરૂઆત થઈ હતી. ફ્રાન્સે ઓસ્ટ્રેલિયા સામે 4-1ના સ્કોરથી જીત મેળવી હતી. પરંતુ આ વર્લ્ડ કપમાં અણધાર્યા આંચકા પણ છે. ફૂટબોલમાં પાવરહાઉસ ગણાતા જર્મની સામે જાપાને 2-1થી શાનદાર જીત મેળવી હતી. આ સાથે, જાપાનીઓ દેશને રાષ્ટ્રીય રજા આપવા માંગે છે.
બીજી તરફ, સાઉદી અરેબિયાએ આ ટૂર્નામેન્ટમાં મોટો આંચકો આપ્યો. સોકર જગત માટે તે મોટો આંચકો હતો કે 51મા ક્રમે રહેલા સાઉદી અરેબિયાએ હોટ ફેવરિટ તરીકે રિંગમાં આવેલા આર્જેન્ટિનાને હરાવ્યું હતું. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે સાઉદી અરેબિયાએ આર્જેન્ટિનાને હરાવ્યું છે. આ મેચ પહેલા બંને ટીમો ચાર વખત સામસામે આવી ચુકી છે. બે વખત આર્જેન્ટિના જીત્યું અને બે મેચ ડ્રો રહી. લુસાલી સ્ટેડિયમમાં રમાયેલી આ મેચમાં મેસ્સીએ ગોલ કર્યો હતો પરંતુ તે પરિણામ વિના રહ્યો હતો. 2019 થી સતત 36 મેચ જીતનાર આર્જેન્ટિનાને આખરે નાની ટીમ દ્વારા હારનો સામનો કરવો પડ્યો છે. સાઉદી અરેબિયાની ટીમની સિદ્ધિથી દેશ અભિભૂત થઈ ગયો હતો. એક સાથે એક દિવસની રાષ્ટ્રીય રજા જાહેર કરવામાં આવી હતી.
શું તમે કલ્પના કરી શકો છો કે આટલી મોટી સફળતા હાંસલ કરનાર સાઉદી અરેબિયાની ટીમ આ વર્લ્ડ કપમાં ક્યાં સુધી આગળ વધશે? એક દાયકા પહેલા આરબ સ્પ્રિંગે વિશ્વ રાજકારણમાં કેન્દ્રીય ભૂમિકા ભજવી હતી. પરંતુ આ લાંબો સમય ચાલ્યો નહીં. જો કે સાઉદી અરેબિયાની આર્જેન્ટિના સામેની જીતને ચમત્કાર ગણાવી છે. આ વિજય લગભગ આરબ વિશ્વ માટે જાગૃતિ સમાન છે. એ દિવસ દૂર નથી જ્યારે દક્ષિણ અમેરિકન કે યુરોપિયન ટીમ સિવાયની ટીમ વર્લ્ડ કપ જીતશે. ફૂટબોલની દુનિયામાં આફ્રિકન, એશિયાઈ અને મધ્ય પૂર્વના દેશો પણ પોતાનો પાવર બતાવી રહ્યા છે.
આર્જેન્ટિના સામે સાઉદી રાષ્ટ્રીય ફૂટબોલ ટીમની જીતને સમગ્ર દેશની જીત તરીકે ઉજવવામાં આવી હતી. તેથી જ વર્લ્ડ કપ એ માત્ર ફૂટબોલ નથી.સત્તા, રાજકારણ, રાષ્ટ્રવાદ, દેશભક્તિ આ બધું રમતના ભાગ છે. કોઈપણ રીતે ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ.. તેનાથી વધુ!
- વિનય લાલ, લેખક, બ્લોગર, સાંસ્કૃતિક વિવેચક, ઇતિહાસના પ્રોફેસર (UCLA)
[નોંધ: આ વેબસાઈટ પર વિવિધ લેખકોએ વ્યક્ત કરેલા મંતવ્યો અને માન્યતાઓ તેમના અંગત છે. તેઓ કોઈપણ રીતે એબીપી ન્યૂઝ નેટવર્ક પ્રાઈવેટ લિમિટેડના મંતવ્યો અને માન્યતાઓને પ્રતિબિંબિત કરતા નથી.]