Drip Irrigation for Sustainable Farming: પૃથ્વી પર પાણીની અછત એક ગંભીર સમસ્યા બની રહી છે. વસ્તી વધારાને કારણે પાણીનો વપરાશ વધી રહ્યો છે, તેની સાથે પીવા અને ખેતી માટે પણ ઘણા વિસ્તારોમાં પાણીની અછત જોવા મળી રહી છે. આ મુશ્કેલ સમયમાં ખેડૂતોએ આવી ટેક્નોલોજી પર કામ કરવું જોઈએ, જેથી પાણીના ઓછા ઉપયોગથી સારી ઉપજ મેળવી શકાય. આવી જ એક ટેકનિકનું નામ છે ટપક સિંચાઈ. ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ હેઠળ, પાકના મૂળમાં ટીપાં-ટીપું પાણી પહોંચાડવામાં આવે છે. જેના કારણે પાકની સારી ઉપજ અને પાણીની બચત બંને થાય છે.
સિંચાઈ અને પોષણ
ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે ઓછા પાણીમાં પાકનો સારો વિકાસ થાય છે. આ ટેક્નિક હેઠળ પ્લાસ્ટિકની પાઈપોને વીંધીને ખેતરમાં ફેલાવવામાં આવે છે અને તેને પાણીના સ્ત્રોત સાથે જોડવામાં આવે છે. જેના કારણે પાણીનું બાષ્પીભવન થતું નથી અને સિંચાઈનું કામ પણ થાય છે. આ પદ્ધતિમાં પાકની જરૂરિયાત મુજબ પાણી આપવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા દરમિયાન ખાતરો પણ પાણીમાં ભળી જાય છે. જેના કારણે પાકને ભેજની સાથે પોષણ પણ મળે છે.
ખર્ચ અને આવક
ટપક સિંચાઈની આ તકનીક ખર્ચાળ છે, પરંતુ જ્યારે પાણીની બચત થાય છે અને ઉપજ વધે છે ત્યારે તેનો ફાયદો વધે છે. જો કે, આ ટેકનિક ઉબડ-ખાબડ જમીન અને પાણીની અછત ધરાવતા વિસ્તારો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. સિંચાઈની જૂની પદ્ધતિને કારણે ખેડૂતોને ઘણી મહેનત કરવી પડે છે અને ઘણી વખત પાકમાં પાણી ભરાઈ જાય છે, જેના કારણે પાક બગડે છે. આવી સ્થિતિમાં ટપક સિંચાઈની તકનીક કોઈ વરદાનથી ઓછી નથી. તેનાથી માનવ શ્રમનો પણ ઘણો બચાવ થાય છે.
બાગાયતી પાકો માટે વરદાન
બાગાયતી પાકો માટે ટપક સિંચાઈની તકનીક વરદાનથી ઓછી નથી. બાગાયતી પાકોમાં ફળો, ફૂલો, શાકભાજી વગેરેની ખેતીનો સમાવેશ થાય છે. આ પાકોમાં જરૂરિયાત મુજબ સિંચાઈ પણ કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિથી જરૂરિયાત મુજબ પાણી છોડવામાં આવે છે, જેના કારણે પાક સડી જવાની સંભાવના પણ ઘટી જાય છે.
ટપક સિંચાઈ પાક
ભારતમાં કેરી, દાડમ, દ્રાક્ષ, જામફળ, જેકફ્રૂટ, કેળા, સફરજન, નારંગી, લીંબુ, નાળિયેર વગેરે જેવા બાગાયતી પાકોને સિંચાઈ માટે ટપક સિંચાઈ તકનીકોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ટમેટા, રીંગણ, કોબીજ, કોબી, કાકડી, મરચાં, કાકડી, કોળું, કોળું, ભીંડા જેવા શાકભાજીના પાકો માટે પણ ટપક સિંચાઈ મદદરૂપ થઈ રહી છે. જો ખેડૂત ઈચ્છે તો મેરીગોલ્ડ, ગુલાબ, રજની, બેલા, કુંડ જેવા ફૂલોની ખેતી માટે ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરી શકે છે.