(અજય ત્રિપાઠી, જબલપુર)
Ashwagandha Farming in Jabalpur: જબલપુરના એક ખેડૂતે ખેતીમાં નવીનતા કરીને સૌને ચોંકાવી દીધા છે. જિલ્લામાં પ્રથમવાર ખેડૂતે ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર અશ્વગંધાનો પાક ઉગાડ્યો છે. ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર અશ્વગંધા આયુર્વેદની મુખ્ય ઔષધિ છે. તેનો ઉપયોગ રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત કરવા સહિત ઘણા ફાયદાઓ માટે થાય છે. અશ્વગંધા માટે એશિયાના બજાર તરીકે નીમચ અને મંદસૌર જિલ્લાનું નામ અગ્રેસર છે.
જબલપુરમાં અશ્વગંધાની ખેતી કરનારાઓને આબોહવા પ્રતિકૂળ હોવાનું કહીને ના પાડી દેવામાં આવી હતી. પરંતુ કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોની સલાહથી વિપરીત અશ્વગંધાનો પાક ખીલી રહ્યો છે. વિકાસ બ્લોક પાટણના ભરતરી ગામમાં કેટલાક ખેડૂતોએ દસ એકરમાં ખેતી કરીને સૌને ચોંકાવી દીધા છે.
અશ્વગંધા ખેતીમાં નવીનતાનો ઉપયોગ કરીને ઉગાડવામાં આવે છે
યુવા ખેડૂત દુર્ગેશ પટેલે ખેતીમાં નવીનતા બતાવી. પાકને પડકાર તરીકે લેતા ખેડૂતે ગયા વર્ષે પચાસ હજારના ખર્ચે એક એકરમાં અશ્વગંધાનું વાવેતર કર્યું હતું. સારી દેખભાળને કારણે, દુર્ગેશે પાંચ ક્વિન્ટલ અશ્વગંધા મૂળ, છોડની ભૂસું (પંચાગ) અને બીજની ઉપજ પાંચ મહિનાની ખેતીમાંથી ત્રણ લાખ રૂપિયામાં ઓનલાઈન આયુર્વેદિક કંપનીને વેચીને નફો કર્યો. ખરીદનાર કંપનીએ પણ ઉત્પાદનની ગુણવત્તા માટે ખેડૂતના વખાણ કર્યા છે. દુર્ગેશ કહે છે કે આ પાકની ખાસ વાત એ છે કે તેના બીજ, મૂળ અને ઝાડમાંથી બનાવેલ ભૂસું, જેને આયુર્વેદમાં પંચાંગ કહે છે, બધું વેચાય છે.
1 એકરમાં 1.5 લાખનો નફો થઈ શકે છે
જબલપુરની આબોહવાથી વિપરીત, ઉચ્ચ ભાવનાઓને કારણે, દુર્ગેશ પટેલ અને મિત્રોએ ભરતરીમાં વૃક્ષારોપણને પ્રોત્સાહન આપતા આ વખતે દસ એકર ખેતરમાં અશ્વગંધાનું વાવેતર કર્યું છે. આજે ખેતરોમાં રાસાયણિક ખાતર વિના ગુણવત્તાયુક્ત પાકો ઉગી રહ્યા છે. બાગાયત અધિકારી નેહા શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું કે જિલ્લામાં આ પાકની કલ્પના પણ નહોતી.
ભરતરી ગામમાં થતી ખેતી જોઈને બ્લોકમાં અશ્વગંધાનું ઔષધીય વાવેતર થવાની શક્યતાઓ વધી ગઈ છે. જો અન્ય ખેડૂતો ખેતીમાં રસ લેશે તો વિભાગ તરફથી ખેડૂતોને અશ્વગંધા બિયારણ પર 50 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ આપવાના પ્રયાસો કરવામાં આવશે. દુર્ગેશ કહે છે કે અશ્વગંધાની ખેતીથી એક એકરમાં 1.5 લાખ સુધીનો નફો મેળવી શકાય છે. આ સિઝનનો પાક તૈયાર છે અને માર્ચના પ્રથમ સપ્તાહથી જ ઉપાડવાનું શરૂ થશે. ખેડૂત દુર્ગેશ પટેલના જણાવ્યા મુજબ અશ્વગંધા હાથોહાથ વેચાય છે.