Sweet Flag Cultivation: ભારતમાં, પ્રાચીન સમયથી ઔષધીય પાકોની ખેતી કરવાનો ટ્રેન્ડ છે, આ પાક પરંપરાગત પાકો કરતાં વધુ નફા અને ઓછા મહેનતે તૈયાર કરવામાં આવે છે. તેમની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે તેઓ પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓમાં પણ બમ્પર ઉત્પાદન (સ્વીટ ફ્લેગ કલ્ટિવેશન) આપે છે. જેમ કે કેટલાક ઔષધીય પાક ઉજ્જડ જમીન પર અને કેટલાક ભેજવાળી જમીનમાં ઉગે છે. આ ઔષધિઓની ખેતી કરીને ધરતીપુત્રો બહુ ઓછા ખર્ચ કરીને સારું ઉત્પાદન મેળવી શકે છે.


Sweet Flag શું છે


ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર આ છોડ અનેક ગંભીર રોગોનો ઈલાજ છે. ઘણી કંપનીઓ ખેડૂતોને કોન્ટ્રાક્ટ આપીને તેની કોમર્શિયલ ખેતી કરાવે છે. તેના રાઈઝોમનું તેલ શ્વાસ સંબંધી રોગો, અપચો, પેશાબના રોગો, ઝાડા અને પેટ સંબંધિત સમસ્યાઓમાં સંજીવની જેવું કામ કરે છે.


Sweet Flag માટે આબોહવા


સ્વીટ ફ્લેગ પ્લાન્ટ મોટેભાગે મધ્યપ્રદેશ, હિમાચલ પ્રદેશ અને બિહારના ભેજવાળા વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત સાતપુરા અને નર્મદા નદીના કિનારે આ દવાનો વિપુલ પ્રમાણ છે. હાલમાં, તેની ઔષધીય ખેતી હિમાલય, મણિપુર અને નાગા હિલ્સના તળાવોમાં કરવામાં આવે છે. કાંપવાળી, મુલાયમ અને રેતાળમાં ખેતી કરવાથી સારી ગુણવત્તાનો પાક મેળવી શકાય છે.




આ રીતે ખેતી કરો



  •  સ્વીટ ફ્લેગ દવાની ખેતી માટે સારા પાણીવાળી પિયતવાળી જમીન પસંદ કરવી જોઈએ. ઉપરાંત, 10 થી 38 ડિગ્રી તાપમાન વચ્ચે સિંચાઈની સારી વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ.

  • તેના છોડ ખૂબ જ ગરમ તાપમાનમાં ખીલી શકતા નથી, તેથી ઓછી ઠંડીમાં સામાન્ય તાપમાનમાં પણ તેની ખેતી કરવી ફાયદાકારક છે.

  • સ્વીટ ફ્લેગની વાવણી માટે ફણગાવેલા બીજ અને રાઇઝોમનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જે જૂના પાકમાંથી જ મેળવવામાં આવે છે.

  • જો તમે ઈચ્છો તો તેની નર્સરીમાં છોડ તૈયાર કરી શકો છો અને ચોમાસામાં તેને રોપવાનું કામ કરી શકો છો.

  • વાવણી અથવા રોપણી પછી, પ્રથમ પાક લગભગ 8 થી 9 મહિનામાં તૈયાર થાય છે.

  • જ્યારે છોડના પાંદડા પીળા થઈ જાય છે અને સુકાઈ જાય છે, ત્યારે જ છોડ મૂળની સાથે જ ઉખડી જાય છે.

  • જમીનમાંથી કાઢવામાં આવેલા રાઈઝોમનો ઉપયોગ ફરીથી ખેતીમાં અથવા ઔષધીય તેલ કાઢવા માટે થાય છે.

  • ફળદ્રુપ જમીનમાં બચેલા પાકની ખેતી દ્વારા સારો નફો મેળવી શકાય છે.

  • ઓછા પિયત અથવા પિયતવાળા વિસ્તારોમાં તેના ઉત્પાદન માટે દર 10 થી 12 દિવસે સારી પિયત આપવી જોઈએ.


ખેતીમાંથી આવક


સ્વીટ ફ્લેગ ફાર્મિંગ કંઈક અંશે ડાંગર જેવું જ છે, જેની ખેતીમાં મોટાભાગનો ખર્ચ પોષણ વ્યવસ્થાપન અને પાણી પર થાય છે. સ્વીટ ફ્લેગની ઔષધીય ખેતી માટે, પ્રતિ એકર જમીનમાં 1 લાખ રોપા વાવી શકાય છે, જેની કિંમત માત્ર 40,000 રૂપિયા છે. તેના બજારની વાત કરીએ તો, તે દિલ્હી, બેંગ્લોર, હરિદ્વાર, ટનકપુર અને નીમચ સહિત ઘણી મંડીઓમાં મોટા પાયે ખરીદે છે અને વેચાય છે.


એક એકર પાકની ઉપજ રૂ. 2 લાખ સુધીની છે, જેમાંથી ખેડૂતને લગભગ 1.5 લાખનો ચોખ્ખો નફો મળે છે. સ્વીટ ફ્લેગ કંપનીઓ અથવા ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓની કોન્ટ્રાક્ટ ફાર્મિંગ સ્વીટ ફ્લેગ ઓઈલ, બાકીના રાઈઝોમમાંથી અર્ક અથવા પાવડર બનાવીને બજારમાં વેચે છે.