Natural Farming Method: રાસાયણિક ખાતરોના આડેધડ ઉપયોગને કારણે ખેતીલાયક જમીન બંજર બની રહી છે. ધીમે ધીમે જમીનના જીવો નાશ પામે છે અને ભૂગર્ભ જળ સ્તર પણ નીચે જાય છે. આ જ કારણ છે કે ખેડૂતો હવે પર્યાવરણની સુરક્ષામાં યોગદાન સાથે ઓર્ગેનિક ખેતી અને કુદરતી ખેતી તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. ગુરુગ્રામ જિલ્લાના અશોક કુમાર પણ એવા ખેડૂતોમાં સામેલ છે જેઓ પરંપરાગત ખેતી છોડીને જૈવિક ખેતી અને કુદરતી ખેતી તરફ વળ્યા છે. તેમણે રાસાયણિક ખેતીથી ઉત્પાદન વધારવાની પદ્ધતિઓ અપનાવી ન હતી, પરંતુ પર્યાવરણની સુરક્ષા માટે કામ કરતી વખતે જૈવિક પદ્ધતિથી પાક ઉગાડવાનું શરૂ કર્યું હતું.
શરૂઆતમાં જૈવિક ખાતરો સાથેની ખેતી ખોટના સોદા જેવી લાગતી હતી. ધીમે ધીમે અશોક કુમારની મહેનત રંગ લાવી અને 2 વર્ષ પછી જમીનની ફળદ્રુપતા અને પાકની ઉત્પાદકતામાં સકારાત્મક ફેરફારો થવા લાગ્યા.
બજારમાં કુદરતી ઉત્પાદનોની માંગ વધી રહી છે
પ્રગતિશીલ ખેડૂત અશોક કુમાર માટે શરૂઆતના બે વર્ષ ખૂબ જ મુશ્કેલ હતા. ખૂબ ધીરજથી ખેતી કરો. નુકશાન પણ સહન કરવું પડ્યું. ઘણી વખત બજારમાં ઉત્પાદનોના યોગ્ય ભાવ મળતા ન હતા, પરંતુ સમય જતાં ખેડૂત અશોક કુમારની મહેનત રંગ લાવી. તેમના ખેતરમાંથી મેળવેલ ઉત્પાદનોને બજારમાં સારી કિંમત મળે છે. હાલમાં સ્થિતિ એવી છે કે 20 એકર સાથે બજારની માંગ પૂરી કરવી શક્ય નથી.
ઘઉં, બાજરી, મગને ઓળખ આપી
પ્રગતિશીલ ખેડૂત અશોક કુમારે રાસાયણિક ખેતીમાંથી કુદરતી ખેતી તરફ જવાની તેમની સફર વિશે જણાવ્યું કે, તેઓ 2014 થી કુદરતી ખેતી કરી રહ્યા છે. આ પદ્ધતિથી ઘઉં, બાજરી અને મગના પાક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવે છે.
આ પાક બજારમાં સરળતાથી વેચાય છે. રવિ સિઝનના ઘઉં અને ખરીફ સિઝનના બાજરા વચ્ચેના બાકીના 2 થી 2.5 મહિના દરમિયાન ઝાયદ સિઝનના મૂંગ ઉગાડવામાં આવે છે. આનાથી જમીનને લીલું ખાતર મળે છે અને મગની ઉપજ બજારમાં વેચાય છે.
અશોક કુમાર કહે છે કે મગના પાકને બે વખત સિંચાઈની જરૂર પડે છે, જ્યારે ખાતરનો કોઈ ખર્ચ નથી. અશોક કુમાર એક સિઝનમાં 2 થી 2.5 ક્વિન્ટલ મગ લે છે.
બજારમાં ઉત્પાદનોની માંગ વધી રહી છે
અશોક કુમાર જેઓ ઓર્ગેનિક અને કુદરતી પદ્ધતિઓ દ્વારા પાક ઉગાડે છે. તેઓ હવે ખાતર અને જંતુનાશકો માટે બજાર પર નિર્ભર નથી. યુરિયા-ડીએપી વિના પાકનું ઉત્પાદન સારું મળી રહ્યું છે. આ રાસાયણિક ખાતરોને બદલે તેઓ ગાયના છાણ અને ગૌમૂત્રમાંથી જીવામૃત અને ઘનામૃત બનાવે છે અને તેનો પાક પર છંટકાવ કરે છે.
તેનાથી પાકની ઉત્પાદકતા વધી છે અને જમીનને પણ ફાયદો થયો છે. પ્રગતિશીલ ખેડૂત અશોક કુમારની પર્યાવરણ-મૈત્રીપૂર્ણ વિચારસરણી અને જુસ્સાએ તેમને ઘણા પ્રગતિશીલ પુરસ્કારો જીત્યા છે.