દિવાળી નજીક છે અને માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ વિશ્વના અનેક દેશોમાં વસતા ભારતીયોમાં તેને લઈને ઉત્સુકતા ચરમસીમાએ છે. આ બધાની વચ્ચે ભારતના રાજ્ય કેરળમાં દિવાળી પર એવો ઉત્સાહ જોવા મળતો નથી. ચાલો એ જાણવાનો પ્રયત્ન કરીએ કે આવું કેમ છે?
ઓણમ ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે
વાસ્તવમાં ઉત્તર ભારતથી વિપરીત કેરળમાં દિવાળી ખૂબ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવતી નથી પરંતુ અન્ય હિન્દુ તહેવારો ઓણમ અને વિષ્ણુ ત્યાં વધુ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. તેવી જ રીતે નાતાલ અને ઈદ પણ ઉત્સાહભેર ઉજવવામાં આવે છે. આ તમામ તહેવારોમાં સમગ્ર વસ્તી ભાગ લે છે. છતાં કેરળે હવે ઉત્તર ભારતીય તહેવારોને અપનાવ્યા છે. જોકે આમાં થોડો ફેરફાર જોવા મળી રહ્યો છે. રાજ્યમાં ઉત્તર ભારતીયોની હાજરી અને હિન્દી ફિલ્મોના પ્રભાવને કારણે હવે કોલેજોમાં હોળીની મોટા પાયે ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
નરકાસુરના વધનું પ્રતીક
આવી સ્થિતિમાં દિવાળી ધામધૂમથી ન ઉજવવા પાછળ ઘણા કારણો છે. ઉત્તર ભારતમાં રાવણને હરાવીને રામના અયોધ્યા પાછા ફરવાના પ્રતીક તરીકે દિવાળી ઉજવવામાં આવે છે. સાથે જ કેરળમાં ભગવાન કૃષ્ણ લોકોને પ્રિય છે. કેરળમાં એવું માનવામાં આવે છે કે દિવાળી ભગવાન કૃષ્ણ દ્વારા નરકાસુરની હત્યાનું પ્રતીક છે.
કેરળમાં દિવાળીના તહેવારને ઓછા ઉત્સાહ સાથે ઉજવવાનું બીજું કારણ કૃષિ પેટર્ન છે. ઉત્તર ભારતમાં પાકની લણણી પછી દિવાળી ઉજવવામાં આવે છે. ઉષ્ણકટિબંધીય આબોહવા અને ચોમાસું પાછું ખેંચાવાથી કેરળની કૃષિ મોસમ પર અસર પડે છે. કેરળમાં નાળિયેર અને મસાલા વગેરે જેવા રોકડિયા પાકોની મોસમ ઉત્તર ભારતમાં ઘઉંના પાકની મોસમ કરતાં અલગ છે. જ્યારે ઉત્તર ભારતમાં દિવાળી ચોમાસાના અંતમાં અને શિયાળાની શરૂઆતમાં ઉજવવામાં આવે છે કેરળમાં આ વખતે ઉત્તર-પૂર્વ ચોમાસાની શરૂઆત છે. ઓણમની ઉજવણી કર્યા પછી ખેડૂતો ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બરમાં અહીં નવા પાકનું વાવેતર કરે છે. આવી સ્થિતિમાં દિવાળી બહુ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવતી નથી.
તમિલનાડુ અને કર્ણાટકમાં આ માન્યતાઓ છે
જો આપણે દક્ષિણ ભારતના અન્ય રાજ્યોમાં દિવાળીની વાત કરીએ તો ત્યાં પણ તે થોડી અલગ રીતે ઉજવવામાં આવે છે. તમિલનાડુમાં દિવાળીને નરક ચતુર્દશીના તહેવાર તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. કેરળની જેમ અહીં પણ એવી જ માન્યતા છે કે તે ભગવાન કૃષ્ણ દ્વારા રાક્ષસ નરકાસુરની હત્યાનું પ્રતીક છે. કર્ણાટકમાં, દિવાળીને બલી ચતુર્દશી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. તે ભગવાન વિષ્ણુ દ્વારા રાક્ષસ બલીને પાતાળમાં મોકલી દેવાની ઘટનાનું પ્રતીક છે.