Makar Sankranti 2024: મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર દેશભરમાં ઉજવવામાં આવે છે. નવા વર્ષની શરૂઆત પછી આ સૌથી મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. આ ઉપરાંત, તે હિંદુ ધર્મમાં પણ વિશેષ છે કારણ કે, મકરસંક્રાંતિ સાથે, ખરમાસ સમાપ્ત થાય છે અને શુભ કાર્યોની શરૂઆત થાય છે.
મકરસંક્રાંતિના દિવસે સૂર્ય ભગવાન ધન રાશિમાંથી નીકળીને મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે. તેથી જ તેને મકરસંક્રાંતિ કહેવામાં આવે છે. મકરસંક્રાંતિને વિવિધ નામોથી પણ ઓળખવામાં આવે છે જેમ કે સંક્રાંતિ, પોંગલ, માઘી, ઉત્તરાયણ, ઉત્તરાયણી વગેરે. આ દિવસે લોકો પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરે છે, દાન કરે છે અને પૂજા કરે છે. ઉપરાંત આ તહેવારમાં ખીચડી રાંધવી, ખાવી અને દાન કરવું પણ ફરજિયાત છે.
મકરસંક્રાંતિ 2024 ક્યારે છે
દર વર્ષે મકરસંક્રાંતિની તારીખને લઈને મૂંઝવણ રહે છે. આ વર્ષે પણ લોકો મૂંઝવણમાં છે કે મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર 14મી જાન્યુઆરીએ ઉજવવો કે 15મી જાન્યુઆરીએ. તમને જણાવી દઈએ કે, કેલેન્ડર મુજબ, 2024માં મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર 15 જાન્યુઆરી 2024, સોમવારના રોજ ઉજવવામાં આવશે.
મકરસંક્રાંતિ પર 'ખિચડી' શા માટે ફરજિયાત છે?
તલ, ગોળ, રેવડી વગેરેની જેમ મકરસંક્રાંતિ પર ખીચડીનું પણ વિશેષ મહત્વ છે. તેથી જ તેને ખીચડી તહેવાર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. વાસ્તવમાં ખીચડી કોઈ સામાન્ય ખોરાક નથી. તેના બદલે તે ગ્રહો સાથે સંબંધિત છે. એવું માનવામાં આવે છે કે કઠોળ, ચોખા, ઘી, હળદર, મસાલા અને લીલા શાકભાજીના મિશ્રણથી બનેલી ખીચડી નવ ગ્રહો સાથે સંબંધિત છે. તેથી ખીચડીનું સેવન શુભ ફળ આપે છે.
ખીચડીમાં ચોખાનો સંબંધ ચંદ્ર સાથે, મીઠું શુક્ર સાથે, હળદરનો ગુરુ સાથે, લીલા શાકભાજીનો બુધ સાથે અને ખીચડીનો તાપ મંગળથી સંબંધિત છે. મકરસંક્રાંતિ પર બનેલી ખીચડીમાં કાળી અડદની દાળ અને તલનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેનું દાન અને સેવન કરવાથી સૂર્ય ભગવાન અને શનિ મહારાજના આશીર્વાદ મળે છે.
આ રીતે ખીચડી પરંપરાની શરૂઆત થઈ
મકરસંક્રાંતિ પર ખીચડી ખાવાની પરંપરા ઘણી જૂની છે. મકરસંક્રાંતિ પર ખીચડી ખાવી અને દાન કરવું એ બાબા ગોરખનાથ અને અલાઉદ્દીન ખિલજી સાથે સંકળાયેલ છે. વાર્તા અનુસાર, બાબા ગોરખનાથ અને તેમના શિષ્યોએ પણ અલાઉદ્દીન ખિલજી અને તેની સેના સામે ખૂબ લડ્યા હતા. યુદ્ધના કારણે યોગી ભોજન રાંધવા અને ખાઈ શકતા ન હતા. આ કારણે યોગીઓની શારીરિક શક્તિ દિવસેને દિવસે નબળી થતી જતી હતી.
પછી બાબા ગોરખનાથે દાળ, ભાત અને શાકભાજી મિક્સ કરીને એક વાનગી તૈયાર કરી, જેનું નામ 'ખિચડી' હતું. આ એક એવી વાનગી હતી જે ઓછા સમયમાં, મર્યાદિત ઘટકો અને ઓછી મહેનતમાં તૈયાર કરી શકાય છે, જેના સેવનથી યોગીઓને શક્તિ મળી અને તેઓ શારીરિક રીતે ઊર્જાવાન રહે છે.
જ્યારે ખિલજીએ ભારત છોડ્યું ત્યારે યોગીઓએ મકરસંક્રાંતિના તહેવારમાં પ્રસાદની જેમ જ ખીચડી તૈયાર કરી. તેથી, દર વર્ષે મકરસંક્રાંતિના દિવસે બાબા ગોરખનાથને ખીચડી તૈયાર કરીને અર્પણ કરવામાં આવે છે. આ પછી તેને પ્રસાદ તરીકે સ્વીકારવામાં આવે છે. ખિચડી ખાવાની સાથે મકરસંક્રાંતિના દિવસે દાન કરવાનું પણ મહત્વ છે.