Navratri 2024: શારદીય નવરાત્રીનો છઠ્ઠો દિવસ મંગળવાર, 8 ઓક્ટોબર 2024 ના રોજ છે. આજે માતા કાત્યાયનીની પૂજા થશે. નવદુર્ગાના નવ સ્વરૂપોમાં તે છઠ્ઠી દેવી છે.
માતા કાત્યાયની નવરાત્રિના છઠ્ઠા દિવસની પ્રમુખ દેવી છે. તેમના નામની ઉત્પત્તિ પાછળ ઘણી વાર્તાઓ છે. મહર્ષિ ‘કાત્યા’ ઋષિના પુત્ર હતા. મહર્ષિ 'કાત્યાયન' તેમના વંશજ હતા. કઠોર તપશ્ચર્યા પછી દેવી પાર્વતી/કાત્યાયનીની પ્રથમ પૂજા કરવાનો શ્રેય મહર્ષિ કાત્યાયનને જાય છે, તેથી આ માતાનું નામ દેવી કાત્યાયની પડ્યું.
કાત્યાયન મહર્ષિએ આગ્રહ કર્યો કે દેવી તેમના ઘરે પુત્રી તરીકે જન્મ લે. અશ્વિન કૃષ્ણ ચતુર્દશીના રોજ જન્મથી, શુક્લ સપ્તમી, અષ્ટમી નવમી સુધી, તેમણે ત્રણ દિવસ સુધી કાત્યાયન દ્વારા કરવામાં આવતી પૂજા સ્વીકારી. દશમી પર મહિષાસુરનો વધ કર્યો. દેવતાઓએ તેમને શક્તિઓથી ભરી દીધી હતી.
છઠ્ઠા દિવસે, સાધકનું મન આજ્ઞા ચક્રમાં સ્થિત છે. તેમાં અનંત શક્તિઓનો સંચાર થાય છે. તે હવે માતાના દિવ્ય સ્વરૂપને જોઈ શકે છે. ભક્તને સર્વ સુખ મળે છે. દુ:ખ, દરિદ્રતા અને પાપોનો નાશ થાય છે.
તે દિવ્ય અને ભવ્ય સ્વરૂપની છે. આ શુભ રંગ છે અને સોનેરી આભાથી શોભિત છે. તેના ચાર હાથમાંથી જમણી બાજુનો ઉપરનો હાથ અભય મુદ્રામાં અને નીચેનો હાથ વરા મુદ્રામાં સ્થિત છે. ડાબા હાથમાં ઉપરના હાથમાં તલવાર અને નીચેના હાથમાં કમળ છે. તેમનું વાહન પણ સિંહ છે.
માતા કાત્યાયનીનો પ્રાર્થના મંત્ર કયો છે
ચન્દ્રહસોજ્જ્વલકારા શાર્દુલવર્વાહના ।
કાત્યાયની શુભમ્ દદ્યાદ્ દેવી દૈત્ય ઘાતિની ॥
આ માતા સમગ્ર બ્રજની પ્રમુખ દેવતા હતી. ચિર હરણના સમયે માતા રાધા અને અન્ય ગોપીઓ આ માતાની પૂજા કરવા ગઈ હતી. ભાગવત પુરાણ 10.22.1 માં પણ કાત્યાયની માતાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, શ્લોક છે: –
હેમન્તે પ્રથમ માસી નન્દાત્રજકુમારિકાઃ ।
ચેરુવિષ્યં ભુંજનાઃ કાત્યાયન્યર્ચનવ્રતમ્
તે છે:- શ્રી શુકદેવજી કહે છે- પરીક્ષિત. હવે હેમંત ઋતુ આવી ગઈ છે. પહેલા જ મહિનામાં એટલે કે માર્ગશીર્ષમાં, નંદ બાબાના વ્રજની કન્યાઓએ કાત્યાયની દેવીની પૂજા અને ઉપવાસ શરૂ કર્યા. તે હવિષ્યાયન જ ખાતી હતી
દેવી પુરાણ અનુસાર આજના દિવસે કન્યાને ભોજન કરાવવું જોઇએ. . સ્ત્રીઓ આજે સ્લેટી રંગના કપડાં પહેરવા જોઇએ.