Railway Budget 2023: નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ બુધવારે 1 ફેબ્રુઆરીએ મોદી સરકારના બીજા કાર્યકાળનું છેલ્લું બજેટ (Budget 2023) રજૂ કરવા જઈ રહ્યા છે. વર્ષ 2024 એ ચૂંટણીનું વર્ષ છે. આવી સ્થિતિમાં સરકાર સામાન્ય લોકોને રાહત આપવા માટે ઘણી જાહેરાતો કરી શકે છે. આમાં રેલવે સંબંધિત ઘણા મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો છે. નાણામંત્રી આવતીકાલે સવારે 11 વાગ્યે સંસદમાં પોતાનું બજેટ ભાષણ રજૂ કરશે. બજેટ દેશ માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તેના દ્વારા સરકાર દેશની આવક અને ખર્ચનો હિસાબ રાખે છે અને ભવિષ્યમાં દેશના વિકાસ માટે યોજનાઓ બનાવે છે. બદલાતા સમયની સાથે બજેટ રજૂ કરવાની રીતમાં ઘણા ફેરફારો થયા છે. વર્ષ 2017માં મોદી સરકારે કેન્દ્રીય બજેટ 2023માં મોટો ફેરફાર કર્યો હતો.
92 વર્ષની પરંપરામાં બદલાવ
મોદી સરકારે વર્ષ 2017માં બજેટમાં મોટો ફેરફાર કર્યો હતો. વર્ષ 2017 પહેલા દેશમાં બે પ્રકારના બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. પ્રથમ રેલ બજેટ અને બીજું સામાન્ય બજેટ. સામાન્ય બજેટમાં સરકાર દેશના શિક્ષણ, સ્વાસ્થ્ય, સંરક્ષણ અને આર્થિક વિકાસને લગતી ઘણી મહત્વપૂર્ણ જાહેરાતોની માહિતી આપતી હતી. બીજી તરફ રેલવે બજેટ સંસદમાં રેલવે સંબંધિત જાહેરાતો અલગથી રજૂ કરવામાં આવી હતી.
બ્રિટિશ સરકાર દ્વારા પ્રથમ વખત વર્ષ 1924માં રેલવે બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી, દર વર્ષે સામાન્ય બજેટના એક દિવસ પહેલા રેલવે બજેટ (રેલવે બજેટ 2023) રજૂ કરવાની પરંપરા ચાલી રહી હતી, જેને મોદી સરકારે વર્ષ 2017માં બદલી નાખી છે. 2017 માં, સરકારે સામાન્ય બજેટ અને રેલવે બજેટને મર્જ કર્યા, અને તે પછી વર્ષ 2017 થી માત્ર એક જ બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું.
અરુણ જેટલીએ 2017માં પ્રથમ સામાન્ય બજેટ રજૂ કર્યું હતું
તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ 2017માં પહેલીવાર તત્કાલિન નાણામંત્રી અરુણ જેટલીએ સામાન્ય બજેટમાં જ રેલવે બજેટ રજૂ કર્યું હતું. ત્યારથી આ પરંપરા સતત ચાલી રહી છે. નોંધનીય છે કે નીતિ આયોગે બ્રિટિશ શાસન દ્વારા અનુસરવામાં આવતી આ પરંપરાને સમાપ્ત કરવાની સલાહ આપી હતી.
અલગ-અલગ સત્તાવાળાઓ સાથે ચર્ચા કર્યા બાદ સરકારે રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટ સાથે મર્જ કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ત્યારથી દેશમાં માત્ર એક જ બજેટ રજૂ થાય છે. બજેટ રજૂ કરતા પહેલા નાણામંત્રી દેશનો આર્થિક સર્વે પણ રજૂ કરે છે, જેના દ્વારા દેશની આર્થિક સ્થિતિનો હિસાબ દેશ સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવે છે.