ચોમાસા દરમિયાન મચ્છરોની ઉત્પત્તિ ઝડપથી વધે છે. કર્ણાટક, કેરળ અને મહારાષ્ટ્રના શહેરોમાં ડેન્ગ્યુનો પ્રકોપ વધી રહ્યો છે. પરંતુ જો આપણે સજાગ રહીએ તો આ રોગને કાબુમાં લઈ શકીશું. ડેન્ગ્યુ તાવમાં અચાનક તાવ, ગંભીર માથાનો દુખાવો, આંખો પાછળ દુખાવો, સ્નાયુઓ અને સાંધામાં દુખાવો, ઉબકા, ઉલટી, ગ્રંથીઓમાં સોજો અને ફોલ્લીઓ જોવા મળે છે. આ સામાન્ય રીતે મચ્છર કરડવાના 4-10 દિવસ પછી દેખાય છે અને 2-10 દિવસ સુધી રહી શકે છે.
વરસાદ અને પૂરના કારણે ડેન્ગ્યુ જેવા રોગોનું જોખમ પણ વધે છે. જ્યારે પૂરના વિસ્તારોમાં પાણી જમા થાય છે ત્યારે ત્યાં ડેન્ગ્યુના મચ્છરો ઉત્પત્તિ શરૂ કરે છે અને ડેન્ગ્યુ તાવનું કારણ બને છે.
આ ઝડપથી ગંભીર ડેન્ગ્યુમાં પરિવર્તિત થઈ શકે છે, જેને ડેન્ગ્યુ હેમોરહેજિક ફીવર અથવા ડેન્ગ્યુ શોક સિન્ડ્રોમ પણ કહેવાય છે, જ્યારે તમારા લોહીના પ્રવાહમાં ક્લોટ બનાવતા કોષો (પ્લેટલેટ્સ) ની સંખ્યા ઘટી જાય છે અને તમારી રક્તવાહિનીઓ એટલી ક્ષતિગ્રસ્ત થઈ જાય છે કે તે લીક થવા લાગે છે. આ આઘાત, આંતરિક રક્તસ્રાવ અને અંગ નિષ્ફળતાનું કારણ બની શકે છે.
જો તમે ડેન્ગ્યુ-સંબંધિત કોઈપણ લક્ષણોનો અનુભવ કરી રહ્યાં હોવ, તો ડેન્ગ્યુ NS1 એન્ટિજેન ટેસ્ટ મેળવો, જે વાયરસના બિન-માળખાકીય પ્રોટીનને માપે છે, અથવા પીસીઆર પરીક્ષણ. પછી ચોથા કે પાંચમા દિવસે IgM એન્ટિબોડી પરીક્ષણ કરાવો, જ્યારે તમને ડેન્ગ્યુ થવાની સંભાવના હોય.
જો તમને ઉપર જણાવેલ લક્ષણો હોય, તો સંપૂર્ણ બ્લડ કાઉન્ટ (CBC) કરાવો અને જો નિદાન થાય તો પ્લેટલેટનું સ્તર તપાસવા માટે દર બીજા દિવસે પુનરાવર્તન કરો. સૌથી મહત્વપૂર્ણ માર્કર્સ પૈકી એક PCV (પેક્ડ સેલ વોલ્યુમ) છે, જે રક્ત સ્નિગ્ધતાનું માપ છે. આ લાલ રક્ત કોશિકાઓમાં વધારો અથવા નિર્જલીકરણ સૂચવે છે.
ડેન્ગ્યુથી બચાવ માટેના પગલાં
મચ્છર પ્રતિરોધક ક્રીમ, પ્રવાહી, કોઇલ્સ, મેટ્સ લગાવવી જોઈએ.
લાંબી બાંયના શર્ટ અને મોજા સાથેના પેન્ટ પહેરવા જોઈએ.
નવજાત શિશુઓ અને બાળકો માટે દિવસ દરમિયાન મચ્છરના દંશથી બચવા મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
ડેન્ગ્યુથી બચવા માટે સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે મચ્છરોથી દૂર રહેવું. તમારી આસપાસ લાંબા સમય સુધી પાણી જમા ન થવા દો. તમારી સ્કીનને ઢાંકીને રાખો. રાત્રે સૂતી વખતે મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ કરો, તમારી આસપાસનું વાતાવરણ સ્વચ્છ રાખો અને સ્વસ્થ રહો.