Dietary Guidelines for Indians: આપણી જાતને સ્વસ્થ્ય રાકવા માટે યોગ્ય ભોજનની આદત હોવું સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ છે. જો તેમાં કોઈ બેદરકારી રાખવામાં આવે તો ગંભીર બીમારી પણ થઈ શકે છે. ખોટી પદ્ધતિથી રસોઈ બનાવવામાં આવે તો સ્વાસ્થ્યને નુકસાન થાય છે. હવે ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ (ICMR) એ આ અંગે એક માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી છે.
ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ અનુસાર, સ્વસ્થ્ય ભોજન તૈયાર કરવા માટે યોગ્ય રસોઈ અને પ્રી-કુકિંગ ટેકનિક હોવી સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. કુકવેરનો સલામત અને વ્યવહારુ ઉપયોગ પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. રસોઈમાં થોડી પણ બેદરકારી રાખવામાં આવે તો ખોરાકમાં રહેલા પોષક તત્વો નષ્ટ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં, તમે ICMRની રસોઈ માર્ગદર્શિકાને અનુસરીને રસોઈને સુરક્ષિત રાખી શકો છો.
ખોરાકની પોષક ગુણવત્તા વધારવા માટે, ICMR એ પલાળીને, બ્લેન્ચિંગ અને મેરીનેટિંગ જેવી પૂર્વ-રસોઈ પદ્ધતિઓ પર ખૂબ ભાર મૂક્યો છે. પલાળવાની પ્રક્રિયા દરમિયાન, અનાજ લગભગ 3 થી 6 કલાક માટે પલાળવામાં આવે છે. આ અનાજમાં હાજર ફાયટીક એસિડને ઘટાડે છે. આ એસિડ શરીરને ખનિજોનું શોષણ કરતા અટકાવે છે. તે જ સમયે, શાકભાજીને બ્લાંચ કરવાથી તેમનો માઇક્રોબાયલ લોડ ઓછો થાય છે અને જંતુનાશકો દૂર થાય છે. ઉપરાંત, શાકભાજીના રંગ, રચના અને પોષક તત્વોમાં કોઈ ફેરફાર થતો નથી. આ પ્રક્રિયામાં શાકભાજીને ઉકળતા પાણીમાં અથવા વરાળમાં થોડા સમય માટે રાંધવાની હોય છે. આ સામાન્ય રીતે ખૂબ ઠંડા પાણીમાં સંપૂર્ણ ઠંડક દ્વારા અનુસરવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયાનો ઉપયોગ તે ઉત્સેચકોને દૂર કરવા માટે થાય છે જે શાકભાજીમાંથી પોષક તત્વોને ઘટાડે છે.
પૂર્વ-રસોઈ તકનીકો જેમ કે પલાળીને, બ્લેન્ચિંગ અને મેરીનેટ કરવાથી માત્ર ખોરાક તૈયાર કરવામાં લાગતો સમય ઓછો થતો નથી. આ ઉપરાંત ઊર્જાની પણ બચત થાય છે. આ સિવાય પાણીમાં દ્રાવ્ય વિટામિન્સ અને મિનરલ્સને શાકભાજીને બાફીને અથવા ધીમી તાપ પર ઉકાળીને બચાવી શકાય છે.
ઉકાળો અને બાફવું: આ પદ્ધતિ ખોરાકમાં હાજર પાણીમાં દ્રાવ્ય વિટામિન્સ અને ખનિજોને સાચવે છે. આ ઉપરાંત, વાનગી તૈયાર કરવામાં પણ ઓછો સમય લાગે છે.
પ્રેશર કૂકિંગ: પ્રેશર કૂકરનો ઉપયોગ વરાળના દબાણમાં ઝડપથી ખોરાક રાંધવા માટે થાય છે. આ કુકવેરમાં ખોરાક બનાવવાથી, વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ ખોરાકમાં રહે છે.
તળવું અને શેલો ફ્રાઈંગ: આ પદ્ધતિ ખોરાકમાં ચરબી વધારી શકે છે, જે હૃદયની બીમારીઓનું કારણ બની શકે છે. જો કે, આ પદ્ધતિ ખોરાકનો સ્વાદ વધારવામાં અસરકારક સાબિત થઈ શકે છે.
માઈક્રોવેવમાં ખોરાક રાંધવાઃ આ રસોઈ પદ્ધતિમાં ઓછો સમય લાગે છે. આ ઉપરાંત પોષક તત્વો પણ ખોરાકમાં રહે છે.
ક્યા વાસણોમાં રસોઈ બનાવવી
માટીનાં વાસણોમાં રસોઈ કરવાથી ખોરાકનો સ્વાદ અને તેની ખનિજ સામગ્રી વધારી શખાય છે. જો કે, તેનો ઉપયોગ કરતા પહેલા, તેની સ્વચ્છતાનું ખાસ ધ્યાન રાખો, નહીંતર આ વાસણમાં રસોઈ કરવી પણ જોખમી સાબિત થઈ શકે છે.
ધાતુ અને સ્ટેનલેસ સ્ટીલનાં વાસણોમાં રાંધવાની ટકાઉ અને સલામત રીત પરંતુ ખોરાકમાં ધાતુઓના લીચિંગને ટાળવા માટે તેનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ થવો જોઈએ.
ટેફલોન કોટેડ નોન-સ્ટીક પાનમાં રસોઈ કરવાથી ઓછી ચરબી મળે છે. જો કે, રાંધતી વખતે ઝેરી ધુમાડો બહાર નીકળતો અટકાવવા માટે ખોરાકને વધુ ગરમ ન કરવો જોઈએ.
ગ્રેનાઈટ સ્ટોન કુકવેર એ પરંપરાગત નોન-સ્ટીક કરતાં સલામત અને વધુ ટકાઉ ગણવામાં આવે છે.