Deepfake Stock Market: આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનો વધતો જતો દુરુપયોગ, ખાસ કરીને ડીપફેક્સનું નિર્માણ, એક મોટી સમસ્યા બની રહી છે. ડીપફેક્સ એ કૃત્રિમ રીતે બનાવટી તસવીરો, અવાજો અને વિડિયો બનાવવામાં આવે છે. જે એટલા વિશ્વસવનીય લાગે છે કે તેનાથી  લોકો અને વ્યવસાયો છેતરાય જાય છે. જેનાથી વ્યક્તિગત, નાણાકીય અને વ્યવસાયિક નુકસાન થાય છે. શેરબજાર પણ આમાં અપવાદ નથી અને ડીપફેક તકનીકોથી અજાણ ઘણા પીડિતો આવા કૌભાંડોનો શિકાર બની રહ્યા છે.


ઉદાહરણ તરીકે જોઈએ તો, 22 નવેમ્બરના રોજ, શેરબજારના જાણીતા પ્લેટફોર્મ ઝરોધાએ એક ઘટનાની જાણ કરી જેમાં એક ગ્રાહક એવા કૌભાંડનો ભોગ બન્યો કે જેના કારણે તેમને રૂ. 1.80 લાખનું નુકસાન થઈ શકે. કંપનીના સીઈઓ નીતિન કામથે ચેતવણી આપી હતી કે ડીપફેક બનાવવા માટે સક્ષમ AI-સંચાલિત એપ્સના ઉદયને કારણે આવા છેતરપિંડીના કિસ્સાઓ વધી રહ્યા છે.


કમનસીબે, દરેક જણ આવા કૌભાંડોને ટાળવામાં સક્ષમ નથી. 2019 માં, એક બ્રિટિશ એનર્જી કંપનીના કર્મચારીએ મૂળ સંસ્થાના CEOના જેવો અવાજ કાઢવા ડીપ ફેક અવાજનો ઉપયોગ કરીને 250,000 ડોલર (રૂ. 20.6 કરોડ) ટ્રાન્સફર કરવા માટે છેતરપિંડી કરી હતી. 2020 માં આવી જ એક ઘટનામાં, હોંગકોંગ સ્થિત એક બેંક મેનેજરને અત્યંત વિશ્વસનીય ડીપફેક કોલને કારણે 35 મિલિયન ડોલર (રૂ. 288.7 કરોડ) ગુમાવ્યા હતા.


ડીપફેક કૌભાંડોમાં અચાનક કેમ વધારો થયો?


આ ઘટનાઓ ChatGPT ના ઉદભવ અને જનરેટર AI ના વિસ્ફોટ પહેલા પણ બની હતી. પરંતુ આજે, અદ્યતન AI સાધનો લોકો માટે સહેલાઈથી ઉપલબ્ધ છે, જેમાં ખરાબ ઉદ્દેશ્ય ધરાવતા લોકોનો સમાવેશ થાય છે. ડીપફેક્સ બનાવવા માટે તમારે વધુ કમ્પ્યુટિંગ પાવર અથવા હાઇ-ટેક કુશળતાની જરૂર નથી.


ક્લોન એપ્લિકેશન


સ્કેમર્સ હવે નકલી ક્લોન એપ્સનો ઉપયોગ નફો અને નુકસાનના વિવરણ, ખાતાવહીઓ અને ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મ અને બેંક ખાતાના અન્ય અહેવાલો બનાવવા માટે કરી રહ્યા છે. આ નકલી વિડિયો ઘણીવાર સ્ક્રીનશૉટ્સ કરતાં વધુ અધિકૃત દેખાય છે, જે તેમને અત્યંત ભ્રામક બનાવે છે.


તપાસ દરમિયાન, ઈન્ડિયા ટુડેની ઓપન સોર્સ ઈન્ટેલિજન્સ (OSINT) ટીમે નકલી દસ્તાવેજો, સ્ક્રીનશોટ અને Zerodha, Groww અને Upstox જેવી લોકપ્રિય એપ્સના ક્લોન ઈન્ટરફેસ ઓફર કરતી ઘણી ટેલિગ્રામ ચેનલો શોધી કાઢી હતી. આ સેવાઓ, જે વપરાશકર્તાઓને દર મહિને હજારો ચાર્જ કરે છે, તેઓને તેમના નફા-નુકસાનના નિવેદનમાં ફેરફાર કરવાની મંજૂરી આપે છે.


આવી જ એક એપ, Zerodha Kite Replicate, માસિક રૂ. 4000 અને વાર્ષિક રૂ. 20,000 ચાર્જ કરે છે. તે વપરાશકર્તાઓને નફો અને નુકસાન, માર્કેટવોચ, પોઝિશન્સ, હોલ્ડિંગ્સ, ફંડ્સ અને પ્રોફાઇલ વિભાગ સહિત લગભગ દરેક વસ્તુને સંપાદિત કરવાની મંજૂરી આપે છે. ઝરોધા કાઈટ અને ગ્રો માટે ક્લોન ઈન્ટરફેસ સેવાઓ પૂરી પાડતી અન્ય એક ટેલિગ્રામ ચેનલ દર મહિને રૂ. 3599 ચાર્જ કરે છે.


આ ક્લોન એપ્સનો કારોબાર ધમધમતો જોવા મળી રહ્યો છે. ક્લોન ઝરોધા એપની ટેલિગ્રામ ચેનલ, જેની પાસે 8,300 થી વધુ સબ્સ્ક્રાઇબર્સ છે, તેણે જૂનમાં જાહેરાત કરી હતી કે તેઓ સબ્સ્ક્રાઇબર્સના ધસારાને નિયંત્રિત કરવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે. આ ક્લોન કરેલ એપ્સના સ્ત્રોત કોડ સાર્વજનિક રૂપે મફતમાં ઉપલબ્ધ છે, જે શિખાઉ વિકાસકર્તાઓ માટે પણ તેને બનાવવાનું સરળ બનાવે છે. તપાસ દરમિયાન Github પર આવી ઘણી સ્ક્રિપ્ટો મળી આવી હતી.