દેશના મહાનગરોની વસ્તી ઝડપથી વધી રહી છે. હવે વસ્તી વધશે તો ઘર, દુકાન અને માણસો સાથે જોડાયેલી બધી વસ્તુઓની માંગ પણ વધશે. તમે રાજધાની દિલ્હી, એનસીઆર, મુંબઈ, પુણે સહિત મોટાભાગની જગ્યાઓ પર ફ્લેટ સિસ્ટમ જોઈ જ હશે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે ફ્લેટ ખરીદવા પર 99 વર્ષની લીઝ કેમ મળે છે અને તેમાંથી છુટકારો કેવી રીતે મળી શકે છે. આજે અમે તમને લીઝ સાથે જોડાયેલા બધા પ્રશ્નોના જવાબ આપવાના છીએ.
લીઝ સિસ્ટમ
દેશના મહાનગરોની વધતી વસ્તી અને ઓછી જગ્યાની સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવા માટે ફ્લેટ સિસ્ટમની શરૂઆત થઈ હતી. વિશ્વભરના બધા ભીડભાડવાળા વિસ્તારોમાં ફ્લેટ સિસ્ટમનો ટ્રેન્ડ ઝડપથી વધ્યો છે. પરંતુ ઘણીવાર લોકો ફ્લેટ ખરીદતી વખતે લીઝને લઈને પરેશાન રહે છે. દેશમાં મોટાભાગની જગ્યાઓએ તમે જોયું હશે કે ફ્લેટ ખરીદતી વખતે તમને 99 વર્ષની રજિસ્ટર લીઝ આપવામાં આવે છે.
લીઝ પ્રોપર્ટી
દેશમાં પ્રોપર્ટીની ખરીદ વેચાણ લીઝહોલ્ડ અને ફ્રીહોલ્ડ બે પ્રકારની હોય છે. ઘણા લોકોના મનમાં આ સવાલ ચાલતો રહે છે કે 99 વર્ષની લીઝ સમાપ્ત થયા પછી શું ફ્લેટ પર તેમનો માલિકી હક નહીં રહે.
ફ્રીહોલ્ડ પ્રોપર્ટી શું છે
જે રિયલ એસ્ટેટ પ્રોપર્ટી પર માલિક સિવાય કોઈ અન્યનો હક નથી હોતો, તેવી પ્રોપર્ટીને ફ્રીહોલ્ડ પ્રોપર્ટી કહેવાય છે. આ પ્રકારના ફ્લેટ ખૂબ મોંઘા હોય છે, પરંતુ ખરીદ્યા પછી માલિકી હક પૂરો ખરીદનારનો હોય છે.
લીઝહોલ્ડ પ્રોપર્ટી
લીઝહોલ્ડ પ્રોપર્ટી પર નિશ્ચિત સમય સુધી તમારી પાસે માલિકી હક હોય છે. લીઝ સામાન્ય રીતે 30 અથવા 99 વર્ષ માટે હોય છે. તે પછી તેના પર ફરી માલિકનો કબજો થઈ જાય છે. પ્રોપર્ટીનું ટ્રાન્સફર વારંવાર ન કરવું પડે, તેથી લીઝ સિસ્ટમની શરૂઆત થઈ હતી.
99 વર્ષની લીઝ પછી શું થશે
99 વર્ષની લીઝ પર જો તમે ફ્લેટ ખરીદ્યો છે, તો કેટલાક નિયમો જાણવા જરૂરી છે. જેમ કે સમયાંતરે સરકારી એજન્સી ફ્લેટને લીઝમાંથી ફ્રીહોલ્ડમાં બદલવાની યોજના લાવતી રહે છે. તેના માટે થોડા પૈસા લાગે છે, તે પછી લીઝ સમાપ્ત થયા પછી પ્રોપર્ટીને ફ્રીહોલ્ડ કરી દેવામાં આવે છે. લીઝ સમાપ્ત થયા પછી લીઝહોલ્ડ પ્રોપર્ટીની કિંમત ઘટી જાય છે. કારણ કે ફરીથી તેનો કોઈ ખરીદનાર નથી મળતો. તેથી આ પ્રકારની પ્રોપર્ટી સસ્તી હોય છે.
મકાન પડી જાય તો શું થશે?
જણાવી દઈએ કે જો લીઝ અવધિ પૂરી થયા પહેલાં જ મકાન પડી જાય, તો જેટલા ચોરસ યાર્ડ જમીન પર તે ફ્લેટ/ટાવરનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હોય, તેને બધા ફ્લેટ માલિકોમાં વર્તમાન સર્કલ રેટના આધારે સરખા ભાગે વહેંચી દેવામાં આવે છે.
લીઝહોલ્ડ પ્રોપર્ટી કેવી રીતે વેચવી
હવે સવાલ એ છે કે શું લીઝહોલ્ડ પ્રોપર્ટીને વેચી શકાય છે? જણાવી દઈએ કે જો કોઈ વ્યક્તિએ લીઝ પર પ્રોપર્ટી ખરીદી છે, તો તે તેને વેચી શકતો નથી. તેની પાસે તેના બાકી રહેલા લીઝ પીરિયડને માત્ર ટ્રાન્સફર કરવાનો અધિકાર હોય છે. તેના માટે પણ તેણે ઓથોરિટી પાસેથી મંજૂરી લેવી પડે છે. પરંતુ કોઈ પણ વ્યક્તિ જો ફ્રીહોલ્ડ પ્રોપર્ટી લીધી છે, તો તે વેચી શકે છે. જો તમારી પાસે ફ્રીહોલ્ડ પ્રોપર્ટી છે અને તમે તેને કોઈને બિલ્ડરની જેમ લીઝ પર આપવા માંગો છો તો તે અધિકાર તમારી પાસે હોય છે. તે લીઝ પીરિયડ પૂરો થયા પછી તમને તે પ્રોપર્ટી પાછી મળી જાય છે.