Swiss bank money: કાળા નાણાંને લઈને ચાલતી ચર્ચાઓ વચ્ચે, સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડની સેન્ટ્રલ બેંક (સ્વિસ નેશનલ બેંક - SNB) દ્વારા જાહેર કરાયેલા વાર્ષિક આંકડાએ ફરી એકવાર સૌનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. રિપોર્ટ મુજબ, વર્ષ 2024માં સ્વિસ બેંકોમાં ભારતીય વ્યક્તિઓ અને કંપનીઓ દ્વારા જમા કરાયેલ કુલ ભંડોળ ત્રણ ગણાથી વધુના ઉછાળા સાથે 3.5 અબજ સ્વિસ ફ્રેંક (આશરે ₹37,600 કરોડ) પર પહોંચી ગયું છે. આ વધારો મુખ્યત્વે અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓ અને બોન્ડ્સ દ્વારા રખાયેલા ભંડોળને આભારી છે.
કુલ રકમમાં ઉછાળો, પણ સીધી થાપણોમાં સામાન્ય વધારો
SNBના આંકડાઓનું ઊંડાણપૂર્વક વિશ્લેષણ કરતાં એક રસપ્રદ તથ્ય સામે આવે છે. કુલ ભંડોળમાં આવેલા ભારે ઉછાળા છતાં, ભારતીય ગ્રાહકોના બચત કે ચાલુ ખાતામાં રહેલી સીધી થાપણોમાં માત્ર 11%નો વધારો થયો છે, જે 346 મિલિયન સ્વિસ ફ્રેંક (આશરે ₹3,675 કરોડ) છે. આ રકમ કુલ ભંડોળના માત્ર દસમા ભાગ જેટલી છે.
ભંડોળમાં સૌથી મોટો ઉછાળો અન્ય બેંકો મારફતે રાખવામાં આવેલી રકમમાં જોવા મળ્યો છે, જે 427 મિલિયનથી વધીને 3.02 અબજ સ્વિસ ફ્રેંક થઈ ગઈ છે. આ ઉપરાંત, બોન્ડ્સ, સિક્યોરિટીઝ અને અન્ય નાણાકીય સાધનો દ્વારા રખાયેલી રકમ 135 મિલિયન સ્વિસ ફ્રેંક રહી છે.
શું આ કાળું નાણું છે?
SNBએ સ્પષ્ટતા કરી છે કે આ આંકડાઓને સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડમાં ભારતીયો દ્વારા રાખવામાં આવેલા કથિત 'કાળા નાણાં' તરીકે ગણવા જોઈએ નહીં. આ સત્તાવાર આંકડા છે જેમાં ભારતીય નાગરિકો, NRI કે અન્ય લોકો દ્વારા ત્રીજા દેશની કંપનીઓના નામે રાખવામાં આવેલી સંપત્તિનો સમાવેશ થતો નથી.
ઉલ્લેખનીય છે કે ભારત અને સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ વચ્ચે 2018થી કર સંબંધિત માહિતીના સ્વચાલિત આદાન-પ્રદાન (Automatic Exchange of Information) માટેનો કરાર અમલમાં છે. આ કરાર હેઠળ, 2019થી દર વર્ષે સ્વિસ નાણાકીય સંસ્થાઓમાં ખાતા ધરાવતા તમામ ભારતીય રહેવાસીઓની વિગતવાર માહિતી ભારતીય કર અધિકારીઓને સોંપવામાં આવે છે, જેના કારણે હવે કાળું નાણું છુપાવવું લગભગ અશક્ય બન્યું છે.
ઐતિહાસિક પ્રવાહ અને રેન્કિંગ
વર્ષ 2023માં સ્વિસ બેંકોમાં ભારતીયોની સંપત્તિ 70% ઘટીને 1.04 અબજ સ્વિસ ફ્રેંકના ચાર વર્ષના નીચલા સ્તરે પહોંચી ગઈ હતી. તેની સરખામણીમાં 2024નો ઉછાળો નોંધપાત્ર છે. આ પહેલા 2021માં આ રકમ 3.83 અબજ સ્વિસ ફ્રેંકની 14 વર્ષની ઊંચી સપાટીએ હતી.
સ્વિસ બેંકોમાં વિદેશી ગ્રાહકો દ્વારા રખાયેલા ભંડોળની યાદીમાં ભારત 2023માં 67મા સ્થાને હતું, જે હવે 2024માં 19 સ્થાનના સુધારા સાથે 48મા ક્રમે આવી ગયું છે. આ યાદીમાં 222 અબજ સ્વિસ ફ્રેંક સાથે યુનાઇટેડ કિંગડમ (UK) પ્રથમ સ્થાને છે. પાડોશી દેશોની વાત કરીએ તો, પાકિસ્તાની નાગરિકોની થાપણો ઘટીને 272 મિલિયન સ્વિસ ફ્રેંક થઈ છે, જ્યારે બાંગ્લાદેશના નાગરિકોની થાપણો 18 મિલિયનથી વધીને 589 મિલિયન સ્વિસ ફ્રેંક થઈ છે.