new labour laws: દેશમાં શ્રમ કાયદાઓમાં થવા જઈ રહેલા મોટા ફેરફારોને કારણે ખાનગી ક્ષેત્રના કર્મચારીઓ માટે સારા સમાચાર છે. નવા લેબર કોડ અંતર્ગત ગ્રેચ્યુઇટીના નિયમોમાં ક્રાંતિકારી બદલાવ આવી રહ્યો છે. અત્યાર સુધી ગ્રેચ્યુઇટી મેળવવા માટે એક જ કંપનીમાં સતત 5 વર્ષ કામ કરવું ફરજિયાત હતું, પરંતુ હવે માત્ર 1 વર્ષની સેવા બાદ પણ કર્મચારી ગ્રેચ્યુઇટીનો હકદાર બની શકશે. આ લેખમાં અમે તમને જણાવીશું કે આ નવા નિયમો શું છે અને સરળ ફોર્મ્યુલા દ્વારા તમે તમારી ગ્રેચ્યુઇટીની રકમ કેવી રીતે ગણી શકો છો.
શ્રમ કાયદામાં ઐતિહાસિક સુધારા
કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા જૂના 29 શ્રમ કાયદાઓને રદ કરીને તેના સ્થાને 4 નવા 'લેબર કોડ' (Labor Codes) અમલમાં મૂકવાની તૈયારી ચાલી રહી છે. આ સુધારાઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય કર્મચારીઓના હિતોનું રક્ષણ કરવાનો છે. નવા નિયમોમાં દરેક કર્મચારીને જોઈનિંગ લેટર આપવો, કુશળ અને અકુશળ કામદારોના વેતનમાં સમાનતા, ગિગ વર્કર્સ માટે સામાજિક સુરક્ષા અને ઓવરટાઇમ માટે બમણા પગાર જેવી મહત્વની જોગવાઈઓ સામેલ છે. આ બધામાં સૌથી ચર્ચિત અને મહત્વનો મુદ્દો ગ્રેચ્યુઇટીના સમયગાળામાં ઘટાડાનો છે.
5 વર્ષની શરત નાબૂદ: 1 વર્ષે પણ મળશે લાભ
અત્યાર સુધીના નિયમો મુજબ, ગ્રેચ્યુઇટીને કર્મચારીની વફાદારીનું ઈનામ માનવામાં આવતું હતું, જે ફક્ત 5 વર્ષની સતત સેવા બાદ જ મળતું હતું. જો કોઈ કર્મચારી 4 વર્ષ અને 11 મહિને નોકરી છોડે, તો પણ તે આ લાભથી વંચિત રહી જતો હતો. પરંતુ નવા નિયમો મુજબ, આ સમયમર્યાદા ઘટાડીને 1 વર્ષ કરવામાં આવી છે. હવે કોન્ટ્રાક્ટ પર કામ કરતા કર્મચારીઓ અથવા જેઓ 1 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા બાદ નોકરી બદલે છે, તેમને પણ ગ્રેચ્યુઇટીનો લાભ મળશે.
તમારી ગ્રેચ્યુઇટીની ગણતરી કેવી રીતે કરશો? (સરળ ફોર્મ્યુલા)
ગ્રેચ્યુઇટીની રકમ નક્કી કરવા માટે એક ચોક્કસ ગાણિતિક સૂત્રનો ઉપયોગ થાય છે. આ ગણતરી તમારા છેલ્લા બેઝિક પગાર (Basic Salary + DA) અને તમે કેટલા વર્ષ કામ કર્યું છે તેના પર આધારિત છે.
ફોર્મ્યુલા: કુલ ગ્રેચ્યુઇટી = (છેલ્લો બેઝિક માસિક પગાર) x (15/26) x (નોકરીના વર્ષો)
અહીં '15' નો અર્થ અડધા મહિનાનો પગાર છે અને '26' નો અર્થ મહિનાના કુલ કાર્યકારી દિવસો (રવિવારની રજા બાદ કરતા) છે.
ઉદાહરણ દ્વારા સમજો ગણતરી
ઉદાહરણ 1 (5 વર્ષની સેવા): ધારો કે તમે નવેમ્બર 2020 માં નોકરી શરૂ કરી અને નવેમ્બર 2025 માં રાજીનામું આપ્યું. જો તમારો કુલ પગાર ₹1 લાખ હતો, પરંતુ તમારો 'બેઝિક પગાર' (Basic Salary) ₹50,000 હતો, તો ગણતરી નીચે મુજબ થશે: ₹50,000 x (15/26) x 5 વર્ષ = ₹1,44,230
ઉદાહરણ 2 (1 વર્ષની સેવા - નવા નિયમ મુજબ): ધારો કે કોઈ કર્મચારી નવેમ્બર 2025 માં ₹70,000 ના બેઝિક પગાર સાથે જોડાય છે અને એક વર્ષ પછી નવેમ્બર 2026 માં નોકરી છોડે છે. ₹70,000 x (15/26) x 1 વર્ષ = ₹40,385
આમ, નવા નિયમો લાગુ થવાથી કર્મચારીઓને નોકરી બદલતી વખતે પણ આર્થિક નુકસાન સહન કરવું પડશે નહીં અને તેમની મહેનતનું વળતર સુરક્ષિત રહેશે.