Online Payment: છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓમાં ઓનલાઈન છેતરપિંડી નોંધપાત્ર રીતે વધી છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) તરફથી ઉપલબ્ધ ડેટા અનુસાર, માર્ચ 2023ના રોજ પૂરા થતા ચોથા ક્વાર્ટરમાં નવા ફ્રોડ રિપોર્ટિંગ ફોર્મેટ હેઠળ 800 કરોડ રૂપિયાથી વધુની ચુકવણીની છેતરપિંડી થઈ હતી. ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસમાં છપાયેલા સમાચાર અનુસાર માર્ચ મહિનામાં 333 કરોડ રૂપિયાના 2.25 લાખ પેમેન્ટ ફ્રોડ ટ્રાન્ઝેક્શન થયા છે. તે જ સમયે, માર્ચ 2023 ના રોજ પૂરા થયેલા સાત મહિનામાં, 1,750 કરોડ રૂપિયાની ઓનલાઈન પેમેન્ટ ફ્રોડ નોંધવામાં આવ્યા છે.
આરબીઆઈના રિપોર્ટ અનુસાર, 2022-23ના એપ્રિલ સપ્ટેમ્બરના સમયગાળા દરમિયાન માત્ર કાર્ડ અને ઈન્ટરનેટની છેતરપિંડી 87 કરોડ રૂપિયાની હતી, જેમાં 2,321 છેતરપિંડીના કેસનો સમાવેશ થાય છે. માર્ચ 2023 ના રોજ પૂરા થયેલા વર્ષ દરમિયાન મોબાઈલ એપ્સ સાથે સંકળાયેલા વ્યવહારો 233 લાખ કરોડ રૂપિયા હતા. આરબીઆઈના ડેટા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન નેટ બેન્કિંગ વ્યવહારો રૂ. 915 લાખ કરોડ અને ATM રોકડ ઉપાડ રૂ. 33.04 લાખ કરોડ હતા.
RBI એ છેતરપિંડીના કેસોના રિપોર્ટિંગને વધુ સારી રીતે સુવ્યવસ્થિત કરવા અને ચુકવણી છેતરપિંડી વ્યવસ્થાપનને સ્વચાલિત કરવા માટે 1 જાન્યુઆરી, 2023 ના રોજ DAKSH પ્લેટફોર્મ શરૂ કર્યું છે. સેન્ટ્રલ બેંકે કહ્યું કે જાન્યુઆરીથી ફ્રોડ રિપોર્ટિંગ મોડ્યુલ DAKSH પર સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવી રહ્યું છે, જે RBIની અદ્યતન સુપરવાઇઝરી મોનિટરિંગ સિસ્ટમ છે. રિઝર્વ બેંકે માર્ચ 2020માં સેન્ટ્રલ પેમેન્ટ ફ્રોડ ઇન્ફર્મેશન રજિસ્ટ્રી (CPFIR) શરૂ કરી હતી, જે વ્યાપારી બેંકો અને નોન-બેંક પ્રીપેડ પેમેન્ટ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ (PPIs)ને સંડોવતા પેમેન્ટ ફ્રોડની જાણ કરે છે.
ચુકવણીની છેતરપિંડીઓની જાણ કરવા માટે હાલની બલ્ક અપલોડ સુવિધા ઉપરાંત, DAKSH મેકર-ચેકર સુવિધા, ઓનલાઈન સ્ક્રીન આધારિત રિપોર્ટિંગ, વધારાની માહિતીની વિનંતી કરવાનો વિકલ્પ, ચેતવણીઓ/સલાહકારો જારી કરવાની સુવિધા, ડેશબોર્ડ બનાવવા અને રિપોર્ટિંગ વગેરે જેવી ઘણી વધારાની સુવિધાઓ પણ પૂરી પાડે છે.
પીએનબીએ ગ્રાહકોને સાવચેત કર્યા
છેતરપિંડી કરનારાઓ નવીન પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરીને સામાન્ય અને ખોટા લોકોને તેમની મહેનતની કમાણી, ખાસ કરીને ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર નવા આવનારાઓને છેતરવા માટે કરી રહ્યા છે. પંજાબ નેશનલ બેંકે તાજેતરમાં તેના ગ્રાહકોને છેતરપિંડી કરવાની નવી પદ્ધતિ વિશે ચેતવણી આપી છે. છેતરપિંડી કરનારાઓ ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર "PNBની 130મી વર્ષગાંઠ સરકારની નાણાકીય સબસિડી" દર્શાવતો છેતરપિંડીભર્યો સંદેશ ફેલાવીને લોકોને શિકાર બનાવી રહ્યા હતા. બેંકે કહ્યું કે આ નકલી સંદેશાઓ છે અને PNB બ્રાન્ડ નામનો ઉપયોગ વિવિધ પ્રકારની છેતરપિંડી કરવા માટે કરવામાં આવી રહ્યો છે.