Rupee Fall Impact: ડોલર સામે રૂપિયો દરરોજ ઘટવાનો નવો રેકોર્ડ બનાવી રહ્યો છે. મંગળવાર, 11 ઓક્ટોબર, 2022 ના રોજ, રૂપિયો ડોલરની સરખામણીએ 82.42 ના સ્તરે ગગડ્યો હતો. પરંતુ ભારતની મુસીબતો ત્યાં જ ખતમ નહીં થાય. કારણ કે માનવામાં આવે છે કે રૂપિયો 84 થી 85 ના સ્તર સુધી ગગડી શકે છે. ઈલારા ગ્લોબલ રિસર્ચના રિપોર્ટ અનુસાર ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં વધારો, વધતી જતી વેપાર ખાધ, વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ઘટાડો થવાના કારણે રૂપિયામાં વધુ ઘટાડો થઈ શકે છે.
સોમવારે પહેલીવાર રૂપિયો 82.68 સુધી ગગડી ગયો હતો, જે બાદ ઈલારા ગ્લોબલ રિસર્ચે આ રિપોર્ટ જાહેર કર્યો હતો. ઇલારાના અર્થશાસ્ત્રી ગરિમા કપૂરે જણાવ્યું હતું કે યુએસ ફેડરલ રિઝર્વની કડક નાણાકીય નીતિ અને વ્યાજ દરમાં વધારાનો માર રૂપિયાને સહન કરવો પડ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે વધતી જતી વેપાર ખાધ અને ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં ઉછાળો મુશ્કેલીઓ વધારી રહી છે. તે જ સમયે, તેમણે આશંકા વ્યક્ત કરી હતી કે ડિસેમ્બરના અંત સુધીમાં, રૂપિયો એક યુએસ ડૉલરની સામે 83.50 રૂપિયા સુધી ઘટી શકે છે અને માર્ચ 2023 સુધીમાં, તે 83 થી 85ના સ્તરે આવી શકે છે. યુએસ જોબ ડેટા સપાટી પર આવ્યા પછી, રૂપિયો ડોલરની સરખામણીએ તેના સૌથી નીચા સ્તર 82.68 પર આવી ગયો હતો.
હવે સવાલ એ ઉભો થાય છે કે દેશના વિદેશી મુદ્રા ભંડાર, વેપાર ખાધ, ચાલુ ખાતાની ખાધ, તેલના આયાત બિલ પર ઘટતા રૂપિયાની શું અસર થશે.
વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ઘટાડો - દેશના વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં સતત ઘટાડો થઈ રહ્યો છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા આંકડા અનુસાર, ભારતનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર ઘટીને $532.66 બિલિયન થઈ ગયો છે. જે છેલ્લા 2 વર્ષમાં સૌથી નીચો છે. વાસ્તવમાં, રૂપિયાના ઘટાડાને રોકવા માટે, આરબીઆઈએ વારંવાર ડોલરનું વેચાણ કરવું પડે છે, જેના કારણે વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ઘટાડો થયો છે.
કરન્ટ એકાઉન્ટ ડેફિસિટ - વૈશ્વિક કારણોસર કોમોડિટીના ભાવમાં વધારો અને ડોલર સામે રૂપિયામાં નબળાઈને કારણે આયાત મોંઘી થઈ છે, જેના કારણે ચાલુ ખાતાની ખાધના આંકડાને અસર થઈ છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2022-23ના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળામાં એપ્રિલથી જૂન સુધી ચાલુ ખાતાની ખાધ વધીને $23.9 બિલિયન થઈ ગઈ છે, જે GDPના 2.8 ટકા છે. જ્યારે જાન્યુઆરી-માર્ચ ક્વાર્ટર દરમિયાન ચાલુ ખાતાની ખાધ 13.4 અબજ ડોલર હતી, જે જીડીપીના 1.5 ટકા છે. જ્યારે ગયા નાણાકીય વર્ષના સમાન ત્રિમાસિક ગાળામાં ચાલુ ખાતાની ખાધ $6.6 બિલિયન સરપ્લસ હતી.
આરબીઆઈનું માનવું છે કે ચાલુ ખાતાની ખાધ 2022-23માં જીડીપીના 3 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે, જે તેના પ્રથમ નાણાકીય વર્ષમાં જીડીપીના 1.2 ટકા હતો. સરકાર સામે મોટો પડકાર એ છે કે ચાલુ ખાતાની ખાધ કોઈ પણ સંજોગોમાં 3 ટકાથી ઉપર ન જાય.
મોંઘા ક્રૂડ ઓઈલથી વધી છે મુશ્કેલીઓ - યુક્રેન પર રશિયાના હુમલા બાદથી ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં ઉછાળો જોવા મળી રહ્યો છે. ક્રૂડ ઓઈલ પ્રતિ બેરલ $129 પર પહોંચી ગયું છે, જે હાલમાં $97 પ્રતિ બેરલની નજીક ટ્રેડ થઈ રહ્યું છે. ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં વધારાની સાથે રૂપિયાની નબળાઈ અને ડોલરની મજબૂતાઈને કારણે ભારતની ઓઈલ કંપનીઓને આયાત માટે ઉંચી કિંમત ચૂકવવી પડે છે. ભારત તેના 80 ટકા ક્રૂડ ઓઈલની આયાત કરે છે. ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં વધારાથી ચાલુ ખાતાની ખાધ વધી શકે છે. તેનાથી ફુગાવો તો વધશે જ, પરંતુ ઊંચા ભાવને કારણે વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં પણ ઘટાડો થશે.
તમને જણાવી દઈએ કે આ વર્ષની શરૂઆતમાં ભારત પાસે 640 અબજ ડોલરનું વિદેશી મુદ્રા ભંડાર હતું. જેમાં 100 અબજ ડોલરથી વધુનો ઘટાડો થયો છે. અને હવે $532 બિલિયન બાકી છે. ઘણા નિષ્ણાતો માને છે કે ભારતનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર ઘટીને $500 બિલિયન થઈ શકે છે.