Income Tax Rules for Diwali Gifts : દિવાળી અથવા ધનતેરસના અવસર પર આપણે બધા આપણા પરિવારના સભ્યો અને નજીકના લોકોને ભેટ આપવાનું પસંદ કરીએ છીએ. આપણે માત્ર સંબંધીઓ અને નજીકના લોકોને મીઠાઈ જ નથી આપતા પરંતુ રોકડ, સોનું અને ચાંદી જેવી મોંઘી ભેટ પણ આપીએ છીએ. જો કે, આપણામાંના મોટાભાગના લોકો જાણતા નથી કે કેટલીક ભેટો કરને પાત્ર છે. જો તમને પણ દિવાળીના અવસર પર મોંઘી ગિફ્ટ મળે છે તો તમારે સાવધાન રહેવાની જરૂર છે નહીંતર તમારા પર આવકવેરાનું ભારણ વધી શકે છે. આવકવેરા કાયદાની કલમ 56(2) મુજબ, નાણાકીય વર્ષમાં મળેલી ભેટો પર સ્લેબ દરે 'અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવક' તરીકે કર લાદવામાં આવી શકે છે. અહીં અમે તહેવારો દરમિયાન અથવા કોઈપણ નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન મળેલી ભેટ પર લાદવામાં આવતા ટેક્સ વિશે સમજાવ્યું છે.
કયા પ્રકારની ભેટ પર ટેક્સ લાગે
બધી ભેટો પર કર લાગતો નથી. કર વસૂલવામાં આવશે કે નહીં તે ભેટના પ્રકાર અને તમને કોણે આપી છે તેના પર નિર્ભર છે. આ બધા માટે અલગ-અલગ નિયમો બનાવવામાં આવ્યા છે. ભેટ કે જે રોકડ સ્વરૂપે અને કોઈપણ વિચારણા વિના પ્રાપ્ત થાય છે તે કરને પાત્ર છે. કોઈપણ વિચારણા કર્યા વિના, તેનો અર્થ એ છે કે તમે ભેટ આપનારને કંઈ નથી આપી રહ્યા.
જ્વેલરી, બુલિયન, શિલ્પ, ચિત્રો વગેરે જેવી ભેટો પર ટેક્સ લાગે છે જો તેમની ફેર માર્કેટ વેલ્યુ (FMV) રૂ. 50,000થી વધુ હોય. ગુપ્તાએ FE ઓનલાઈનને જણાવ્યું, “જંગમ મિલકત અને વાજબી બજાર મૂલ્ય માટે સ્ટેમ્પ ડ્યુટી મૂલ્યના આધારે કરપાત્રતા નક્કી કરવામાં આવે છે. વળતરની આશા વગરની ભેટ, જ્યાં સ્થાવર મિલકતના કિસ્સામાં સ્ટેમ્પ ડ્યુટી મૂલ્ય અને જંગમ મિલકતના કિસ્સામાં FMV રૂ. 50,000 કરતાં વધી જાય, આવી સ્ટેમ્પ ડ્યુટી મૂલ્ય અથવા FMV પ્રાપ્તકર્તા પર કર વસૂલવામાં આવે છે." આવકવેરા અધિનિયમ જણાવે છે કે એમ્પ્લોયર પાસેથી રોકડના રૂપમાં મળેલી ભેટો કર્મચારીને સંપૂર્ણ રીતે કરપાત્ર છે.
કયા પ્રકારની ભેટ પર ટેક્સ લાગતો નથી
આવકવેરા અધિનિયમ 1961માં સંબંધીઓ પાસેથી મળેલી ભેટના સંદર્ભમાં કરમાં છૂટ આપવામાં આવી છે. ગુપ્તાએ જણાવ્યું હતું કે એક્ટ મુજબ, 'સંબંધી' શબ્દને પતિ અથવા પત્ની, ભાઈ અથવા બહેન, પતિ અથવા પત્નીના ભાઈ અથવા બહેન, માતા-પિતા અથવા સાસુમાંથી કોઈના ભાઈ અથવા બહેન, પતિ અથવા પત્નીના કોઈપણ વંશજ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય છે. આનો અર્થ એ છે કે જો તમે તમારા પરિવારમાં માતા-પિતા, ભાઈ અને તેમની પત્ની, બહેન અને તેમના પતિ, પત્ની/પતિ અને બાળકો અને તેમના જીવનસાથી તરફથી ભેટો મેળવો છો તો તમારે કોઈ ટેક્સ ચૂકવવો પડશે નહીં. જો કે, મિત્રો સહિત અન્ય કોઈપણ વ્યક્તિ પાસેથી મળેલી ભેટો પર ટેક્સ ત્યારે લાગે છે જ્યારે તેની કિંમત રૂ. 50,000થી વધુ હોય.
લગ્ન પ્રસંગે મળેલી ભેટ પર ટેક્સ લાગતો નથી
રસપ્રદ વાત એ છે કે લગ્ન પ્રસંગે મળેલી ભેટ કે વારસામાં મળેલી ભેટ પર કોઈ ટેક્સ લાગતો નથી. ગુપ્તાએ જણાવ્યું હતું કે, "ભેટ આપનાર કોઈ પણ હોય, જો ભેટ મેળવનારને તેમના લગ્ન પ્રસંગે આપવામાં આવે અથવા ભેટ વારસા અથવા ઇચ્છા દ્વારા ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે, તો તેના પર કોઈ ટેક્સ લાગતો નથી." જો એમ્પ્લોયર તેના કર્મચારીને વસ્તુની કોઈ ભેટ આપે છે, તો ભેટ માત્ર ત્યારે જ કરપાત્ર છે જો તેની કિંમત રૂ. 5,000 કે તેથી વધુ હોય.