જો તમે ક્યારેય લોન અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ લીધું છે, તો તમે પણ ક્રેડિટ સ્કોર વિશે જાણતા જ હશો. તમે કોઈપણ લોન અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ માટે જાઓ છો, આ સ્કોર માટે ખૂબ જ જરૂર છે. તેને CIBIL સ્કોર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. લોનના કિસ્સામાં સારો ક્રેડિટ સ્કોર લીવરેજ આપે છે. તે પર્સનલ લોન હોય કે ક્રેડિટ કાર્ડ કે હોમ લોન, દરેક જગ્યાએ બેંક કે ફાઇનાન્સ કંપની CIBIL અથવા ક્રેડિટ સ્કોર વેરિફાય કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, ક્રેડિટ સ્કોર શું છે અને તેની ગણતરી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે તે જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે.
આ રીતે સ્કોર તૈયાર થાય છે
ટ્રાન્સયુનિયન CIBIL જેવા ક્રેડિટ બ્યુરો બેંકો અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસેથી લોન અને ક્રેડિટ કાર્ડ સંબંધિત તમારા વ્યવહારોની વિગતો એકત્રિત કરે છે. આ માહિતીના આધારે ક્રેડિટ રિપોર્ટ અને CIBIL સ્કોર તૈયાર કરવામાં આવે છે. લોન માટે અરજી કરતી વખતે, બેંકો તમારો ક્રેડિટ રિપોર્ટ અને ક્રેડિટ બ્યુરો પાસેથી સ્કોર માંગે છે. આ દ્વારા, બેંક મૂલ્યાંકન કરે છે કે તમે લોન ચૂકવી શકો છો કે નહીં. સરળ શબ્દોમાં, તે બેંકને તમારી નાણાકીય ક્રેડિટપાત્રતા વિશે જણાવે છે.
આ રીતે ક્રેડિટ સ્કોર સમજો
ક્રેડિટ સ્કોર 300 થી 900 સુધીનો છે. તમારો ક્રેડિટ સ્કોર 900 ની જેટલો નજીક છે, લોનની મંજૂરીની તમારી તકો એટલી જ સારી છે. સામાન્ય રીતે 750 થી ઉપરનો ક્રેડિટ સ્કોર એકદમ સારો માનવામાં આવે છે. 550 અને 750 ની વચ્ચેનો સ્કોર સારો માનવામાં આવે છે, એટલે કે સરેરાશ, જ્યારે 550થી નીચેનો સ્કોર નબળો ગણાય છે, એટલે કે ઓછો ક્રેડિટ સ્કોર. જો ક્રેડિટ સ્કોર ખરાબ હોય તો બેંકો લોન આપવાનો ઇનકાર કરી શકે છે અથવા વધુ વ્યાજ દર વસૂલ કરી શકે છે. ક્રેડિટ સ્કોર ઉપરાંત, અન્ય ઘણા પરિબળો છે જે લોનની બાબતમાં કામ કરે છે.
આ પરિબળોની અસર છે
CIBIL સ્કોરની ગણતરી ઘણા પરિબળો પર આધાર રાખે છે, જેમ કે તમારી ચુકવણીનો ઇતિહાસ કેવો છે? એટલે કે તમે સમયસર EMI અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ ચૂકવો છો કે નહીં. બીજું ક્રેડિટ ઉપયોગ છે. ક્રેડિટ ઉપયોગનો અર્થ એ છે કે તમે ક્રેડિટ કાર્ડ મર્યાદાનો કેટલો ઉપયોગ કરો છો. તમે જેટલો વધુ ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ કરશો, તેટલો વધારે ક્રેડિટ યુટિલાઈઝેશન રેશિયો (CUR). આ દર્શાવે છે કે તમારી ક્રેડિટ વર્તન અને ખર્ચ પર તમારું નિયંત્રણ નથી. ક્રેડિટ સ્કોર ઊંચા ક્રેડિટ ઉપયોગથી પ્રભાવિત થાય છે. જો તમે લોન લેવા માટે ઘણી બધી પૂછપરછો અથવા અરજીઓ કરો છો, તો પણ તમારા CIBIL સ્કોરને અસર થશે.
ખરાબ ક્રેડિટ સ્કોર સુધારો
તમે સારો ક્રેડિટ હિસ્ટ્રી જાળવીને તમારો CIBIL સ્કોર સુધારી શકો છો. આ માટે તમારે કેટલાક સ્ટેપ્સ ફોલો કરવા પડશે. લોનની EMI અથવા ક્રેડિટ કાર્ડની ચુકવણી સમયસર કરો. વિલંબિત ચુકવણી નકારાત્મક અસર કરે છે. કાળજી સાથે ક્રેડિટ મર્યાદાનો ઉપયોગ કરો. ક્રેડિટ ઉપયોગને ક્રેડિટ મર્યાદાના 30%થી નીચે રાખો. બહુવિધ લોન માટે ઘણી વખત અથવા એક જ સમયે અરજી કરવાનું ટાળો. જ્યારે એકદમ જરૂરી હોય ત્યારે જ અરજી કરો.
આ બાબતોનું પણ ધ્યાન રાખો
હોમ લોન અને ઓટો લોન જેવી સુરક્ષિત લોન અને પર્સનલ લોન અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ જેવી અસુરક્ષિત લોન વચ્ચે મિશ્રણ જાળવી રાખો. વધુ અસુરક્ષિત લોનને નકારાત્મક ગણવામાં આવે છે. જો તમે લોન ખાતામાં બાંયધરી આપનાર, સહ ઉધાર લેનાર અથવા સંયુક્ત ખાતા ધારક છો, તો તેના પર નજર રાખો. જો તમારો પાર્ટનર કોઈ પેમેન્ટ ચૂકી જાય તો તમે પણ એટલા જ જવાબદાર છો. તેની બેદરકારી લોન લેવાની તમારી ક્ષમતાને અસર કરી શકે છે.
સમય સમય પર CIBIL સ્કોર અને ક્રેડિટ રિપોર્ટ તપાસો. CIBIL સ્કોરની વારંવાર તપાસ કરવાથી તમારા ક્રેડિટ સ્કોરને અસર થશે નહીં. જો કે, જો કોઈ બેંક અથવા નાણાકીય સંસ્થા તમારી ક્રેડિટ રિપોર્ટ તપાસે છે, તો તેને 'હાર્ડ ઈન્ક્વાયરી' ગણવામાં આવે છે. ઘણી બધી સખત પૂછપરછો ક્રેડિટ સ્કોરને અસર કરી શકે છે.