ગુજરાતનો એ બ્રિજ અકસ્માત... જેના કારણે અનેક લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા, પણ આપણે ભૂતકાળમાંથી કેમ શીખતા નથી?

બિહારમાં બ્રિજ તૂટવાની ઘટનાએ ગુજરાતમાં થયેલ બ્રિજ દુર્ઘટનાની યાદ અપાવી છે. છેલ્લા બે વર્ષની વાત કરીએ તો રાજ્યમાં 13-14 નાના મોટા બ્રિજ તૂટ્યા છે જેમાં સૌતી મોટો ગોઝારો અકસ્માત મોરબી પુલનો હતો.

Gujarat bridge accidents: બિહારમાં આ દિવસોમાં ક્યાંક ભારે તો ક્યાંક હળવો વરસાદનો સિલસિલો ચાલુ છે. આવી સ્થિતિમાં ઘણા જિલ્લાઓમાં પુલ તૂટવા અથવા તેના પાયા ધરાશાયી થવાના સમાચાર સતત આવી રહ્યા છે. પુલ તૂટવા પર આરજેડી સુપ્રીમો લાલુ પ્રસાદ યાદવે ગુરુવારે (4 જુલાઈ) વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને બિહારના મુખ્યમંત્રી નીતીશ કુમાર બંને પર હુમલો કર્યો. ગુરુવારે લાલુએ એક્સ (ટ્વિટર) પર પોસ્ટ કરી. સાથે જ તેજસ્વી યાદવે પણ સવાલો ઉઠાવ્યા છે.

લાલુ પ્રસાદ યાદવે એક્સ પર લખ્યું, "નરેન્દ્ર મોદી અને નીતીશ કુમાર આનો દોષ પણ મુગલો, અંગ્રેજો અને વિપક્ષીઓને જ આપશે. કાલે એક જ દિવસમાં 5 પુલ તૂટ્યા. 15 દિવસમાં 12 પુલ પડી ગયા છે. નાના પુલોનો કોઈ હિસાબ કિતાબ નથી."

જ્યારે તેજસ્વી યાદવે કહ્યું, "4 જુલાઈ એટલે કે આજે સવારે બિહારમાં એક પુલ વધુ તૂટ્યો. કાલે 3 જુલાઈએ જ એકલા 5 પુલ તૂટ્યા. 18 જૂનથી લઈને અત્યાર સુધીમાં 12 પુલ ધ્વસ્ત થઈ ગયા છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને મુખ્યમંત્રી નીતીશ કુમાર આ સિદ્ધિઓ પર એકદમ મૌન અને નિરુત્તર છે. વિચારી રહ્યા છે કે આ મંગળકારી ભ્રષ્ટાચારને જંગલરાજમાં કેવી રીતે પરિવર્તિત કરે?"

બિહારમાં બ્રિજ તૂટવાની ઘટનાએ ગુજરાતમાં થયેલ બ્રિજ દુર્ઘટનાની યાદ અપાવી છે. છેલ્લા બે વર્ષની વાત કરીએ તો રાજ્યમાં 13-14 નાના મોટા બ્રિજ તૂટ્યા છે જેમાં સૌતી મોટો ગોઝારો અકસ્માત મોરબી પુલનો હતો. જેમાં 141 લોકોએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ ઉપરાંત પાલનપુરમાં પણ પુલ તૂટી ગયો હતો. આ ઉપરાંત નાના મોટા અનેક બ્રિજ તૂટ્યા છે. આવો જાણીએ ગુજરાતમાં બનેલ બ્રિટ દુર્ઘટના વિશે.

2022માં મોરબી બ્રિજ દુર્ઘટના

૩૦ ઓક્ટોબર ૨૦૨૨ના રોજ ગુજરાતના મોરબી શહેરમાં મચ્છુ નદી પર રાહદારી પુલ ઝુલતો પુલ તૂટી પડ્યો, જેના કારણે ઓછામાં ઓછાં ૧૪૧ લોકોનાં મોત થયા. ૧૯મી સદીમાં બંધાયેલો આ પુલ ચાર દિવસ અગાઉ સમારકામ માટે લાંબા સમય સુધી બંધ રહ્યા બાદ નવા વર્ષના દિવસે ફરીથી ખોલવામાં આવ્યો હતો.

૩૦ ઓક્ટોબર ૨૦૨૨ના રોજ, ફરીથી ખોલ્યાના ચાર દિવસ પછી, સાંજે ૬:૪૦ વાગ્યે પુલ તૂટી પડ્યો. બ્રિજના સિક્યોરિટી ફૂટેજમાં સ્ટ્રક્ચર હિંસક રીતે ધ્રૂજતું દેખાતું હતું અને વોકવે માર્ગ આપે તે પહેલાં લોકો બ્રિજની બંને બાજુએ કેબલ અને ફેન્સિંગને પકડી રાખે છે. પાછળથી ઇમેજિંગ બતાવે છે કે વૉકવે મધ્ય બિંદુ પર વિભાજિત થઈ ગયો હતો, કેટલાક ટુકડાઓ બચાવની કામગીરી દરમિયાન પણ, તૂટેલા કેબલથી લટકતા હતા.

એક બચી ગયેલા વ્યક્તિએ દાવો કર્યો હતો કે પુલ પર ઘણા બધા લોકો હતા અને તેઓ ભાગ્યે જ આગળ વધી શકતા હતા, અને કેટલાક પીડિતો પુલના ટુકડાથી કચડાઈ ગયા હતા. નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફોર્સની પાંચ ટીમોએ બચાવ કામગીરી શરૂ કરી હતી. બાદમાં તેમની સાથે આર્મી, નેવી અને એરફોર્સ સ્ટાફ જોડાયો હતો. બચાવ કામગીરી માટે પોલીસ, સૈન્ય અને ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ટીમો તૈનાત કરવામાં આવી હતી.

ઓછામાં ઓછા ૧૪૧ લોકોના મૃત્યુની પુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી, અને ૧૮૦થી વધુને બચાવી લેવામાં આવ્યા હતા, તથા ઘણાં હજુ પણ ગુમ હતાં. પીડિતોમાં મોટી સંખ્યામાં કિશોરો, મહિલાઓ અને વૃદ્ધો હતાં. પીડિતોમાં ૪૭ બાળકોનો સમાવેશ થાય છે.

2023માં પાલનપુરમાં બ્રિજનો એક ભાગ તૂટી ગયો

2023ના દશેરાનો ઉત્સવ બનાસકાંઠા જિલ્લાના પાલનપુર શહેરમાં કરુણાંતિકામાં ફેરવાઈ ગયો. નિર્માણાધીન રેલવે ઓવરબ્રિજનો એક ભાગ જમીન પર ધરાશાયી થઈ ગયો, જેમાં બે લોકોના મોત થયા અને છેલ્લા બે વર્ષમાં રાજ્યમાં થયેલી અશુભ ઘટનાઓની શ્રેણીમાં આ નવીનતમ ઉમેરો થયો.

વિપક્ષ કોંગ્રેસે દાવો કર્યો કે અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન (એએમસી)એ 2017માં ફ્લાયઓવરનું નિર્માણ કરી રહેલી કંપનીને બ્લેકલિસ્ટ કરી હતી કારણ કે તેણે બનાવેલા રસ્તાઓ પ્રથમ ચોમાસામાં જ ધોવાઈ ગયા હતા. કોંગ્રેસના ધારાસભ્ય પક્ષના નેતા અમિત ચાવડાએ કહ્યું, "2021માં જીપીસી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને કોન્ટ્રાક્ટ આપવામાં આવ્યો હતો, જેની શંકાસ્પદ કામગીરી સરકારી રેકોર્ડમાં મોજૂદ છે." તેમણે એવો પણ આરોપ લગાવ્યો કે 2019ની ચૂંટણી પહેલાં ભાજપને કરોડો રૂપિયાનું દાન આપવા બદલ કંપનીને પુરસ્કૃત કરવામાં આવી હતી. ભાજપ સરકારે આ આરોપોને નકારી કાઢ્યા અને જણાવ્યું કે જીપીસી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર દ્વારા પ્રોજેક્ટના અમલીકરણમાં સરકાર અને પાલનપુરની શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાની કોઈ ભૂમિકા નથી. બે દાયકાથી સરકાર સાથે નજીકથી કામ કરી રહેલા એક શહેરી આયોજક જણાવે છે કે સરકાર દ્વારા જે કંપનીને કોન્ટ્રાક્ટ આપવામાં આવ્યો હતો તેણે બ્લેકલિસ્ટેડ કંપનીને સબ કોન્ટ્રાક્ટ આપ્યો હતો.

જે રાજ્યે મહત્વાકાંક્ષી વિકાસ લક્ષ્યો નિર્ધારિત કર્યા છે, ત્યાં પુલના ધરાશાયી થવાની શ્રેણી બાંધકામની ગુણવત્તા અને માળખાકીય પરિયોજનાઓની દેખરેખ અંગે ગંભીર પ્રશ્નો ઉભા કરે છે.

માત્ર બે મહિના પહેલા, સપ્ટેમ્બરમાં, રાજકોટમાં ગણેશ પંડાલ દર્શન દરમિયાન, ગટરને આવરી લેતી કોંક્રીટની સ્લેબ તૂટી પડી હતી, જેમાં એક વ્યક્તિનું મૃત્યુ થયું હતું અને ગટરમાં પડી ગયેલા 20 લોકોમાંથી ઓછામાં ઓછા એક ડઝન લોકો ઘાયલ થયા હતા. તે પહેલાં જૂનમાં, તાપી જિલ્લામાં મિંઢોળા નદી પર ઉદ્ઘાટન માટે તૈયાર પુલનો એક ભાગ ધરાશાયી થઈ ગયો હતો. જોકે કોઈ જાનહાની થઈ ન હતી, પરંતુ વાહન વ્યવહાર માટે ખુલવાની અણી પર રહેલા પુલની આ સ્થિતિએ વિસ્તારને આઘાતની સ્થિતિમાં મૂકી દીધો હતો.

કોંગ્રેસ દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવેલા આંકડાઓ અનુસાર, પાલનપુરનો આ બનાવ ગુજરાતમાં માત્ર બે વર્ષમાં નોંધાયેલી ઓછામાં ઓછી 10મી આવી ઘટના છે. વધુ ખરાબ વાત એ છે કે આ ઘટના મોરબી ફૂટ ઓવરબ્રિજ ધસી પડવાની દુર્ઘટનાની પ્રથમ વર્ષગાંઠના માત્ર પખવાડિયા પહેલાં જ બની, જેમાં 135 લોકોના જીવ ગયા હતા. આ દરેક ઘટનાએ રાજકીય તોફાન સર્જ્યું હતું.

મોટા વિવાદ બાદ, એએમસીએ સપ્ટેમ્બરમાં અમદાવાદના વ્યસ્ત ટ્રાફિક જંક્શન પર આવેલા હાટકેશ્વર ઓવરબ્રિજને તોડી પાડવા માટે ટેન્ડર બહાર પાડ્યા હતા, જેને આઈઆઈટી રૂરકીની તપાસ સમિતિએ ઉપયોગ માટે અયોગ્ય જાહેર કર્યો હતો. 2017માં જાહેર જનતા માટે ખુલ્લો મૂકાયા બાદ ચાર વર્ષ પછી, ફ્લાયઓવરમાં ચાર ડેક સેટલમેન્ટ અને એક બોક્સ સેટલમેન્ટ વિકસ્યા હતા, જેના કારણે આખરે જૂન 2022માં તેને બંધ કરી દેવામાં આવ્યો હતો.