Gaganyaan Mission: ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) તેનું ગગનયાન મિશન 2024માં લોન્ચ કરશે. તેની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. ગુરુવારે, ISROએ આ મિશનમાં ઉપયોગમાં લેવાતી પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ સંબંધિત બે પરીક્ષણો કર્યા, જે સફળ રહ્યા. આ મિશનમાં ભાગ લેનારા અવકાશયાત્રીઓને ગગનૌટ કહેવામાં આવશે. ઈસરોની સત્તાવાર વેબસાઈટ અનુસાર ગગનયાન મિશન હેઠળ, 3 ગગનૌતને 3 દિવસ માટે અવકાશમાં મોકલવામાં આવશે અને સમુદ્રમાં ઉતરાણ દ્વારા પાછા લાવવામાં આવશે.
ગગનયાનનું લક્ષ્ય અંતરિક્ષમાં પૃથ્વીથી 400 કિમી ઉપર પહોંચવાનું છે. આ મિશન માટે અવકાશયાત્રીઓની પસંદગી કરવાનું કામ ભારતીય વાયુસેનાને આપવામાં આવ્યું હતું. આ પ્રોજેક્ટ માટે 10 હજાર કરોડ રૂપિયા બહાર પાડવામાં આવ્યા હતા.ચંદ્રયાન-3 પછી ISROનું ગગનયાન મિશન ઘણી રીતે ભારત માટે ખાસ હશે, જાણો શું છે ગગનયાન મિશન, તેની તૈયારી કેવી છે અને શું છે અને ચંદ્રયાન-3 સાથે શું છે જોડાણ
ગગનયાન મિશન શું છે?
આ મિશન દ્વારા, ISRO પૃથ્વીની નીચલા ભ્રમણકક્ષા (LEO)માં માનવયુક્ત અવકાશયાન મોકલશે. ISROનો ઉદ્દેશ્ય મનુષ્યોને પૃથ્વીની નીચલી ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવાનો અને આમ કરવા માટે સ્વદેશી ક્ષમતા વિકસાવવાનો છે.
આ માટે મોટા પાયે તૈયારીઓ કરવામાં આવી છે. ઈસરોનો દાવો છે કે સુરક્ષાની દૃષ્ટિએ આ મિશન માટે જઈ રહેલા અવકાશયાત્રીઓને પૃથ્વી પર મળે તેવી લાઈફ સપોર્ટ સિસ્ટમ આપવામાં આવશે. તેમની સુરક્ષા માટે ખાસ કાળજી લેવામાં આવી છે. મિશન શરૂ કરતા પહેલા અનેક ટેસ્ટ કરીને તેમની સુરક્ષાની ચકાસણી કરવામાં આવશે. આમાં એર ડ્રોપ ટેસ્ટ (IADT), પેડ એબોર્ટ ટેસ્ટ (PAT) અને ટેસ્ટ વ્હીકલ (TV) ફ્લાઇટનો સમાવેશ થાય છે. આ પરીક્ષણોના પરિણામો જ જણાવશે કે આ મિશન અવકાશયાત્રીઓને લઈ જવા માટે કેટલું સક્ષમ છે.
ઈસરોએ ટ્વીટ કરીને સફળ પરીક્ષણની માહિતી આપી
મિશન માટે તૈયારી કેવી છે?
આ મિશન માટે અવકાશયાત્રીઓની તૈયારીઓ પૂર્ણ કરી લેવામાં આવી છે. તેની તૈયારીમાં ઈસરોના ચંદ્રયાન-3ની મહત્વની ભૂમિકા છે. ગગનયાન કેપ્સ્યુલને અવકાશમાં મોકલવાની તૈયારી ચાલી રહી છે. ચંદ્રયાન-3ને લોન્ચ વ્હીકલ મોડ્યુલ એટલે કે LVM-3 (LVM-3)માંથી છોડવામાં આવ્યું છે.
હવે LVM-3 ના સંશોધિત સંસ્કરણનો ઉપયોગ ગગનયાન લોન્ચ કરવા માટે કરવામાં આવશે. તેની પાછળ પણ એક ખાસ કારણ છે. ગગનયાનને અવકાશયાત્રીઓ સાથે છોડવા માટે ભારે રોકેટની જરૂર પડશે, હાલમાં દેશ પાસે LVM-3 કરતાં વધુ ભરોસાપાત્ર અને ભારે રોકેટ અન્ય કોઈ નથી.
હાલમાં LVM-3નો સફળતા દર 100 ટકા છે. તે ઘણી માનવ રેટેડ સિસ્ટમ્સથી સજ્જ છે. જો સરળ ભાષામાં સમજીએ તો તેનો અર્થ એ છે કે માણસને અંતરિક્ષમાં લઈ જતી વખતે રોકેટ કેટલી હદે તૈયાર હોવું જોઈએ અને કેવું હોવું જોઈએ. તે કેટલી હદે સુરક્ષિત હોવી જોઈએ? કોઈપણ સમસ્યાના કિસ્સામાં, રોકેટે તરત જ મિશનને ત્યાં રોકવું જોઈએ.
ઈસરોના વડા ડૉ. એસ. સોમનાથે પુષ્ટિ કરી છે કે ગગનયાનના પ્રક્ષેપણ વાહનનું રેટિંગ પૂર્ણ થઈ ગયું છે. આમાં વપરાતા પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ, સોલિડ, લિક્વિડ અને ક્રાયોજેનિક મોડ્યુલની તપાસ કરવામાં આવી છે. હવે રોકેટના બીજા ભાગનું પરીક્ષણ કરવામાં આવી રહ્યું છે.
આ મિશન ત્રણ તબક્કામાં પૂર્ણ થશે
ગગનયાન મિશન ત્રણ તબક્કામાં પૂર્ણ થશે. પ્રથમ તબક્કો માનવરહિત હશે. બીજા તબક્કામાં રોબોટને મિશન પર મોકલવામાં આવશે. પરિણામો અને સુરક્ષાના પાસાઓ પર નજર રાખીને, જો બધું બરાબર રહેશે તો ત્રીજા તબક્કામાં ત્રણ અવકાશયાત્રીઓને મોકલવામાં આવશે.