Food Safety: સ્ટ્રીટ ફૂડ કોને પસંદ નથી? પાણીપુરી, ચાટ, મોમોઝ, નૂડલ્સ, બર્ગર, મંચુરિયન જેવી ફૂડ આઇટમ્સથી કોઈના પણ મોંમાં પાણી આવી જાય. આપણે એ પણ જાણીએ છીએ કે આ સ્વાદિષ્ટ ફૂડ આઇટમ્સ આપણા સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે પરંતુ તેમ છતાં આપણે બધા તેને ખૂબ ખાઈએ છીએ. તાજેતરમાં આ ફૂડ આઇટમ્સને લઈને જે ખુલાસા થયા છે તેનાથી તમારા હોશ ઉડી જશે. આ વસ્તુઓ તમને કેન્સર જેવી જીવલેણ બીમારી આપી શકે છે. કર્ણાટકમાં પાણીપુરીના સેમ્પલમાં કેન્સર પેદા કરનાર પદાર્થના અંશો મળ્યા છે.
ભારતીય ખાદ્ય સુરક્ષા અને માનક પ્રાધિકરણ (FSSAI)ના રિપોર્ટ અનુસાર કર્ણાટકમાં પાણીપુરીના સેમ્પલમાં કેન્સરકારક તત્વો મળ્યા છે. આ કર્ણાટકમાં ખાદ્ય સુરક્ષા વિભાગ દ્વારા કરવામાં આવેલી કાર્યવાહી દરમિયાન જોવા મળ્યું. "કેન્સર પેદા કરનારી પાણીપુરી" આ પ્રકારનું એકમાત્ર ઉદાહરણ નથી. આવા અનેક ઉદાહરણો મળ્યા છે જ્યાં ખાદ્ય સુરક્ષા અધિકારીઓને સ્ટ્રીટ ફૂડ આઇટમ જેવા કે પાણીપુરી, શાવરમા, કબાબ, કોટન કેન્ડી, મંચુરિયન અને અનેક વસ્તુઓમાં ખતરનાક કેમિકલ્સ મળ્યા છે.
ભારતમાં ખાદ્ય સુરક્ષા એક વધતી જતી ચિંતા બની ગઈ છે, કારણ કે દેશ દૂષિત ખોરાક અને અસુરક્ષિત પ્રથાઓથી સંબંધિત મોટા પડકારોનો સામનો કરી રહ્યો છે. ખોરાક અને પાણીના દૂષિત થવાના કારણે સેંકડો અને હજારો મૃત્યુ થઈ રહ્યા છે, તેથી ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવી એક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દો બની ગયો છે.
કર્ણાટકે તાજેતરમાં અનેક ખાદ્ય સુરક્ષા મુદ્દાઓનો સામનો કર્યો છે, જેના કારણે તપાસ અને નિયમનકારી કાર્યવાહીમાં વૃદ્ધિ થઈ છે. કર્ણાટકમાં ખાદ્ય સુરક્ષા અધિકારીઓ રાજ્યના વિવિધ ખાદ્ય સ્ટોલ પર સુરક્ષા તપાસ કરી રહ્યા છે. અહીં અમે તમને કેટલાક એવા કેસ જણાવી રહ્યા છીએ જ્યાં સ્ટ્રીટ ફૂડમાં કેન્સર પેદા કરનારા કેમિકલ્સ અને બેક્ટેરિયા જેવા હાનિકારક પદાર્થો મળ્યા છે.
તાજેતરમાં એક તપાસ થઈ જેમાં કર્ણાટક ખાદ્ય સુરક્ષા વિભાગે પાણીપુરીના સેમ્પલમાં કેન્સરકારક કેમિકલ્સ શોધ્યા. આ હાનિકારક કેમિકલ્સની હાજરી, જે સંભવિત રીતે કેન્સરનું કારણ બને છે, તેણે જાહેર આરોગ્ય સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ ચિંતાઓ પેદા કરી છે. અધિકારીઓએ જોયું કે પાણીપુરીના 22 ટકા સેમ્પલ સુરક્ષા ધોરણો પર ખરા ન ઉતર્યા. એકત્રિત કરેલા 260 સેમ્પલમાંથી 41 સેમ્પલમાં આર્ટિફિશિયલ કલર અને કેન્સરકારક તત્વો મળ્યા.
અધિકારીઓએ સ્ટ્રીટ ફૂડ વિક્રેતાઓ પર દરોડા પાડીને અને દૂષિત ખાદ્ય ઉત્પાદોને જપ્ત કરીને તાત્કાલિક કાર્યવાહી કરી. આ ઉપરાંત, તેમણે લોકોને અનધિકૃત વિક્રેતાઓ પાસેથી પાણીપુરી ખાવાથી બચવા અને સ્ટ્રીટ ફૂડની સ્વચ્છતા પ્રત્યે સતર્ક રહેવાની ચેતવણી પણ આપી.
પાણીપુરી ઉપરાંત કર્ણાટક ખાદ્ય સુરક્ષા વિભાગે શાવરમાના સેમ્પલમાં હાનિકારક બેક્ટેરિયા શોધ્યા. કર્ણાટકના ખાદ્ય સુરક્ષા અને માનક પ્રાધિકરણ (FSSA)એ રાજ્યના 10 જિલ્લાઓમાંથી શાવરમાના સેમ્પલ એકત્રિત કર્યા. એકત્રિત કરેલા 17 સેમ્પલમાંથી 8 સેમ્પલ અસ્વાસ્થ્યકર હતા. શાવરમામાં ખતરનાક બેક્ટેરિયા અને યીસ્ટ મળ્યા, જે ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
આ વર્ષની શરૂઆતમાં માર્ચમાં, કર્ણાટક ખાદ્ય ઉત્પાદોમાં સિન્થેટિક ડાઈ રોડામાઈન બી (RHB)ના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવા અંગે ચર્ચામાં હતું. આ ડાઈ ગોબી મંચુરિયન અને કોટન કેન્ડી જેવા લોકપ્રિય સ્ટ્રીટ ફૂડમાં મળી હતી. જનતા અને મીડિયા દ્વારા નોંધાયેલી ફરિયાદોના આધારે, રાજ્યભરમાં લોકોને વેચવામાં આવતા ગોભી મંચુરિયન અને કોટન કેન્ડીના સેમ્પલ એકત્રિત કરવામાં આવ્યા અને રાજ્યની પ્રયોગશાળાઓમાં તેમની તપાસ કરવામાં આવી. એકત્રિત કરેલા 171 ગોબી મંચુરિયનમાંથી 107 સેમ્પલમાં અસુરક્ષિત આર્ટિફિશિયલ કલર હતા. કુલ લગભગ 25 કોટન કેન્ડીના નમૂના એકત્રિત કરવામાં આવ્યા, જેમાંથી 15 સેમ્પલમાં અસુરક્ષિત રંગો હતા.
કર્ણાટકમાં સ્ટ્રીટ ફૂડમાં કૃત્રિમ રંગોના ઉપયોગની ખબર ફરીથી હેડલાઇન્સમાં આવી, જ્યારે કર્ણાટકના આરોગ્ય વિભાગે શાકાહારી, માછલી અને ચિકન સહિત કબાબ બનાવવામાં આર્ટિફિશિયલ કલરના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકી દીધો. આ પગલું રાજ્યભરમાં વેચાતા કબાબોના 39 નમૂનાઓને કર્ણાટકની પ્રયોગશાળાઓમાં એકત્રિત કરવા, તપાસવા અને વિશ્લેષણ કર્યા બાદ લેવામાં આવ્યું અને પરિણામ એ નીકળ્યું કે સનસેટ યેલો અને કાર્મોસિન કૃત્રિમ રંગો આરોગ્ય માટે અસુરક્ષિત અને ખતરનાક છે.
આ ઘટનાઓને ધ્યાનમાં રાખીને કર્ણાટક ખાદ્ય સુરક્ષા વિભાગે તેની દેખરેખ અને નિરીક્ષણ પ્રવૃત્તિઓને વેગ આપ્યો છે. તેઓ ખાદ્ય પ્રતિષ્ઠાનોનું નિયમિત નિરીક્ષણ કરશે, ખાદ્ય ઉત્પાદોના રેન્ડમ સેમ્પલ લેશે અને ખાદ્ય સુરક્ષા નિયમોને કડકાઈથી લાગુ કરશે. વિભાગ ગ્રાહકોને ખાદ્ય સુરક્ષા વિશે શિક્ષિત કરવા માટે જન જાગૃતિ અભિયાન પણ ચલાવી રહ્યું છે.