ભારતનો રાષ્ટ્રધ્વજ એટલે કે ત્રિરંગો આપણા રાષ્ટ્રીય ગૌરવનું પ્રતિક છે. તે ભારતના લોકોની આશાઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તમે 15મી ઓગસ્ટે દેશના વડાપ્રધાનને રાષ્ટ્ર ધ્વજ ફરકાવતા જોયા હશે. આ ક્ષણ લોકોના હૃદયને પ્રેમ અને આદરની લાગણીથી ભરી દે છે. આ ભાવનામાં ઘણા લોકો તેમના વાહનો પર ધ્વજ લગાવે છે. તેમનો ઈરાદો ગમે તે હોય, પરંતુ ધ્વજ ફરકાવવાના નિયમો અને નિયમોની અવગણના કરી શકાય નહીં. તેમને જાણ્યા વગર જો તમે પણ રાષ્ટ્રધ્વજનો ઉપયોગ કરો છો તો મુશ્કેલીમાં મુકાઈ શકો છો. ચાલો આપણે જાણીએ કે નિયમો અનુસાર, જે લોકો તેમની મોટર વાહનો પર ત્રિરંગો લગાવી શકે છે.
રાષ્ટ્રધ્વજ સાથે જોડાયેલી કેટલીક મહત્વની બાબતો
રાષ્ટ્રધ્વજ રાષ્ટ્રના ગૌરવનું પ્રતીક છે, તેના ઉપયોગ અંગે સત્તાવાર સૂચનાઓ છે. રાષ્ટ્રધ્વજને સન્માન આપવા માટે કેટલીક પરંપરાઓનું પાલન કરવું ફરજિયાત છે. રાષ્ટ્રધ્વજમાં ત્રણ રંગની પટ્ટીઓ હોય છે. આ છે- કેસરી, સફેદ અને લીલો. મધ્યમાં સફેદ પટ્ટીમાં અશોક ચક્ર છે. ધ્વજ લહેરાવતી વખતે કે પ્રદર્શન કરતી વખતે એ વાતનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે કેસરી રંગ ઉપર અને લીલો રંગ નીચે હોવો જોઈએ. ધ્વજ કોઈપણ કદનો હોઈ શકે છે પરંતુ ધ્વજની લંબાઈ અને ઊંચાઈનો ગુણોત્તર માત્ર 3:2 હોવો જોઈએ. આ બધામાં સૌથી મહત્ત્વનું પાસું એ છે કે દરેક નાગરિકે રાષ્ટ્રધ્વજનું સન્માન કરવું જોઈએ. ધ્વજને જમીન કે ભોંયતળિયે સ્પર્શ ન કરવો જોઈએ અને તેને પાણીમાં ડૂબાડવો જોઈએ નહીં. ગંદા, ફાટેલા અથવા ક્ષતિગ્રસ્ત ધ્વજ પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે નહીં. આ બાબતોની અવગણના કરવા બદલ વ્યક્તિ વિરુદ્ધ કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
કોણ વાહન પર ધ્વજ લગાવી શકે છે?
ભારતનો ધ્વજ સંહિતા વર્ષ 2002માં લાવવામાં આવી હતી. જેમાં ધ્વજ ફરકાવવા સંબંધિત કાયદાઓ, પ્રથાઓ, પરંપરાઓ અને સૂચનાઓનું સંકલન કરવામાં આવ્યું છે. ધ્વજ સંહિતા અનુસાર, વાહનો (મોટર કાર) પર ધ્વજ ફરકાવવાનો વિશિષ્ટ અધિકાર માત્ર અમુક બંધારણીય મહાનુભાવોને જ મર્યાદિત છે. સાદી ભાષામાં કહીએ તો સામાન્ય માણસ માટે પોતાના વાહન પર ધ્વજ ફરકાવવો ગેરકાનૂની છે. જો કોઈ આવું કરે છે તો તેની સામે કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
કોડ મુજબ, વાહનો પર માત્ર 225*150 mm સાઈઝના ફ્લેગનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. બંધારણીય મહાનુભાવો જેમને ધ્વજ લહેરાવવાનો વિશેષાધિકાર છે તેમાં રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ, રાજ્યપાલ, લેફ્ટનન્ટ-ગવર્નર, વડા પ્રધાન, કેબિનેટ પ્રધાન, લોકસભા અધ્યક્ષ, રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ, રાજ્યો અથવા કેન્દ્રોના મુખ્ય પ્રધાનો, વિદેશમાં ભારતીય મિશન, સ્પીકર્સનો સમાવેશ થાય છે. પોસ્ટ્સ, લેજિસ્લેટિવ એસેમ્બલીના સ્પીકર, ભારતના ચીફ જસ્ટિસ, હાઈકોર્ટના જજો.