Indus Waters Treaty: ભારત સરકારે સિંધુ જળ સંધિમાં ફેરફારની માંગણી કરી છે. ભારત સરકારે આ મામલે પાકિસ્તાનને નોટિસ પણ મોકલી છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, આ નોટિસમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વર્તમાન સંજોગોને જોતા સિંધુ જળ સંધિને જાળવી રાખવી શક્ય નથી. ભારતે આ સિંધુ જળ સંધિમાં ફેરફાર કરવાની વાત પણ કરી છે.
ભારત સરકાર સાથે જોડાયેલા ટોચના સૂત્રોએ પાકિસ્તાનને મોકલેલી નોટિસ અંગે માહિતી આપી છે. કહેવામાં આવ્યું કે ભારતે સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે આ સંધિ 1960થી કાર્યરત છે અને હવે તેના વિવિધ લેખોનું વાસ્તવિક મૂલ્યાંકન કરવું જોઈએ. ભારતે 30 ઓગસ્ટે પાકિસ્તાનને સંધિ સંબંધિત નોટિસ મોકલી હતી.
નોટિસમાં ભારતે શું માંગણી કરી?
નોટિસમાં ભારતમાં લખવામાં આવ્યું હતું કે સિંધુ નદીના પાણીનો ઉપયોગ અને વસ્તી વિષયકતા બદલાઈ રહી છે, ભારત સ્વચ્છ ઉર્જા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે અને સંધિમાં ફેરફાર પર વિચાર કરવામાં આવે તે જરૂરી છે. ભારતે આતંકવાદનો ઉલ્લેખ કરીને પાકિસ્તાનને ઠપકો પણ આપ્યો હતો. ભારતે કહ્યું કે પાકિસ્તાન સતત અમારી ઉદારતાનો ગેરવાજબી ફાયદો ઉઠાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે.
સિંધુ જળ સંધિની વિશેષતાઓ
- 19 સપ્ટેમ્બર, 1960ના રોજ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે સિંધુ જળ સંધિ પર હસ્તાક્ષર થયા હતા. વિશ્વ બેંકે આ સંધિમાં મધ્યસ્થી કરી હતી. તત્કાલિન વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુ અને પાકિસ્તાનના રાષ્ટ્રપતિ અયુબ ખાને કરાચીમાં આ સંધિ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.
- સંધિ હેઠળ સિંધુ નદીના પાણીની વહેંચણી કરવામાં આવી હતી. ભારતને સિંધુ નદી તંત્રની ત્રણ પૂર્વીય નદીઓ (રાવી, સતલજ અને બિયાસ) અને પાકિસ્તાનને ત્રણ પશ્ચિમી નદીઓ (સિંધુ, ઝેલમ અને ચેનાબ)નું પાણી મળ્યું.
-ભારતને પશ્ચિમી નદીઓ પર રન-ઓફ-ધ-રિવર (ROR) પ્રોજેક્ટ દ્વારા વીજળી ઉત્પન્ન કરવાનો પણ અધિકાર છે.
- સંધિના સંચાર અને અમલીકરણ માટે એક ચેનલ જાળવવા માટે કાયમી સિંધુ કમિશનની રચના કરવામાં આવી હતી. કમિશન દર વર્ષે ઓછામાં ઓછી એક વખત મળે છે અને આ બેઠક ભારત અને પાકિસ્તાનમાં વારેવારે યોજાય છે.
આ પણ વાંચોઃ