Rajya Sabha: રાજ્યસભાએ સોમવારે જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભામાં કાશ્મીરી પંડિત સ્થળાંતર કરનારાઓ અને પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (પીઓકે) ના વિસ્થાપિત લોકોને અનામત આપવાના બે બિલ પસાર કર્યા. જમ્મુ અને કાશ્મીર આરક્ષણ (સુધારા) બિલ, 2023 અને જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન (સુધારા) બિલ, 2023 - બંને બિલો લોકસભા દ્વારા 6 ડિસેમ્બરે પસાર કરવામાં આવ્યા હતા.
ગૃહમંત્રી અમિત શાહે રાજ્યસભામાં ચર્ચા દરમિયાન કહ્યું કે, "પહેલાં જમ્મુમાં 37 સીટો હતી, હવે નવા સીમાંકન આયોગ પછી 43 સીટો છે. પહેલા કાશ્મીરમાં 46 હતી, હવે 47 છે. પાકિસ્તાનના કબજા હેઠળના કાશ્મીરમાં, 24 સીટો અનામત રાખવામાં આવી છે કારણ કે PoK આપણું છે અને કોઈ તેને આપણી પાસેથી લઈ શકે નહીં.
એક ખરડો જમ્મુ અને કાશ્મીર આરક્ષણ અધિનિયમ, 2004 માં સુધારો કરવા માંગે છે. તે અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ અને અન્ય સામાજિક અને શૈક્ષણિક રીતે પછાત વર્ગોના સભ્યો માટે નિમણૂકો અને વ્યાવસાયિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ માટે અનામતની જોગવાઈ કરવા માટે ઘડવામાં આવ્યો હતો.
અન્ય બિલ જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન અધિનિયમ, 2019 માં સુધારો કરવા માંગે છે. સૂચિત બિલ વિધાનસભા બેઠકોની કુલ સંખ્યામાં વધારો કરે છે અને અનુસૂચિત જાતિ માટે સાત બેઠકો અને અનુસૂચિત જનજાતિ માટે નવ બેઠકો અનામત રાખે છે.
જમ્મુ અને કાશ્મીર આરક્ષણ (સુધારો) બિલ, 2023
જમ્મુ અને કાશ્મીર આરક્ષણ (સુધારા) બિલ, 2023 જમ્મુ અને કાશ્મીર આરક્ષણ અધિનિયમ, 2004 માં સુધારો કરે છે. આ કાયદો અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ અને અન્ય સામાજિક અને શૈક્ષણિક રીતે પછાત વર્ગના સભ્યોને નોકરીઓ અને વ્યાવસાયિક સંસ્થાઓમાં અનામત આપે છે. આ બિલ મુજબ જે વર્ગને પહેલા "નબળા અને વંચિત વર્ગો (સામાજિક જાતિ)" તરીકે ઓળખવામાં આવતો હતો તેને હવે "અન્ય પછાત વર્ગો" તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય છે. એટલે કે આ બિલમાંથી નબળા અને વંચિત વર્ગની વ્યાખ્યા હટાવી દેવામાં આવી છે. જમ્મુ અને કાશ્મીર આરક્ષણ (સુધારા) બિલ, 2023માં ગુર્જરોની સાથે પહાડીઓને અનુસૂચિત જનજાતિનો દરજ્જો આપવાની જોગવાઈ છે.
જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન (સુધારો) બિલ, 2023
જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન અધિનિયમ, 2019માં સુધારો કરીને આ બિલ લાવવામાં આવ્યું છે. સુધારેલા બિલમાં જમ્મુ અને કાશ્મીર રાજ્યને સંઘમાં પુનઃગઠન કરવાની જોગવાઈ છે. જેમાં જમ્મુ અને કાશ્મીર (વિધાનમંડળ સાથે), લદ્દાખ (વિધાનમંડળ વિના)ના વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે. જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન વિધેયક, 2019 અધિનિયમ એ જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભાની બેઠકોની સંખ્યા વધારીને 83 કરવા માટે 1950 ના કાયદાની બીજી સૂચિમાં સુધારો કર્યો. આ 83 બેઠકોમાંથી છ બેઠકો અનુસૂચિત જાતિ માટે અનામત હતી. જ્યારે અનુસૂચિત જનજાતિ માટે કોઈ બેઠક આરક્ષિત ન હતી.
પરંતુ સંશોધિત બિલ જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનર્ગઠન (સુધારા) બિલ, 2023 માં, જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભાની અસરકારક બેઠકોની સંખ્યા ઘટાડીને 90 કરવામાં આવી છે. તે અનુસૂચિત જાતિ માટે સાત બેઠકો અને અનુસૂચિત જનજાતિ માટે નવ બેઠકો પણ અનામત રાખે છે. જ્યારે આ બિલ હેઠળ કુલ સીટો વધીને 119 થઈ જશે. કુલ બેઠકોમાં પાકિસ્તાન પ્રશાસિત કાશ્મીરની 24 બેઠકોનો પણ સમાવેશ થાય છે, જે ખાલી રહેશે.