New Parliament : નવી સંસદની જરૂર કેમ પડી? અંગ્રેજોએ બનાવેલી ઈમારતનું શું થશે?

PM મોદી જ્યારે નવી સંસદનું ઉદ્ઘાટન કરશે ત્યારે NDA સિવાયની પાર્ટીઓ પણ આ કાર્યક્રમમાં હાજર રહેશે. આ સિવાય મહત્વના પ્રશ્નો એ છે કે, સૌથી શક્તિશાળી લોકશાહીની આ સૌથી મોટી ઈમારત કેવી છે?

New Parliament Inauguration: દેશનો ઈતિહાસ માત્ર ગણતરીના જ કલાકો બાદ બદલાવા જઈ રહ્યો છે. વિશ્વની સૌથી મોટી લોકશાહીના સૌથી ભવ્ય મંદિરના દરવાજા ખુલવા જઈ રહ્યાં છે. થોડા કલાકો બાદ દેશને નવું સંસદ ભવન મળવા જઈ રહ્યું છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી આવતીકાલે એટલે કે રવિવારે (28 મે) નવા સંસદ ભવનનું ઉદ્ઘાટન કરશે. જ્યાં ભાજપ તેને ગૌરવની ક્ષણ ગણાવી રહ્યું છે. જોકે, 21 વિપક્ષી પાર્ટીઓએ ઉદ્ઘાટન સમારોહનો બહિષ્કાર કરવાનો નિર્ણય લીધો છે.

PM મોદી જ્યારે નવી સંસદનું ઉદ્ઘાટન કરશે ત્યારે NDA સિવાયની પાર્ટીઓ પણ આ કાર્યક્રમમાં હાજર રહેશે. આ સિવાય મહત્વના પ્રશ્નો એ છે કે, સૌથી શક્તિશાળી લોકશાહીની આ સૌથી મોટી ઈમારત કેવી છે? આખરે તેને બનાવવાની જરૂર કેમ પડી અને અંગ્રેજો દ્વારા બંધાયેલી જૂની ઇમારતનું શું થશે? આવો જાણીએ આ સવાલોના જવાબ...

સંસ્થાનવાદી યુગની ગુલામીનો ઈતિહાસ બદલી નાખ્યો

20 મે, 2014 ના રોજ પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ સંસદમાં પગ મૂકતા પહેલા પ્રથમ વખત સીડી પર માથું ટેકવ્યું હતું. જેમ મંદિરમાં પ્રવેશ કરતી વખતે ભક્તો આદરપૂર્વક માથું નમાવે છે તેજ રીતે. જ્યારે 28 મે, 2023ના રોજ પીએમ મોદી નવા સંસદ ભવનનું ઉદ્ઘાટન કરવા જઈ રહ્યા છે. પીએમ મોદીએ તેમના 9 વર્ષ અને 8 દિવસના કાર્યકાળમાં દેશમાં અસ્તિત્વમાં રહેલી સંસ્થાનવાદી યુગની ગુલામીનો ઈતિહાસ જ બદલી નાખ્યો છે.

કેવી રીતે બની હતી સંસદની ઈમાર?

આ ઇમારત, જેને આજે ભારતની સંસદ કહેવામાં આવે છે, તેનું ઉદ્ઘાટન 1927માં લોર્ડ ઇર્વિન દ્વારા વાઇસરોય હાઉસ તરીકે કરવામાં આવ્યું હતું. ગુલામીના સમયે આ ઈમારત અંગ્રેજોએ ભારતીય નાગરિકોની મહેનતની કમાણીમાંથી 83 લાખ રૂપિયા ખર્ચીને પોતાની તાકાત અને ઐશ્વર્યની ઈમારત તરીકે બનાવી હતી.

આઝાદીથી લઈને અત્યાર સુધી આ ઈમારત દેશના બદલાતા ઈતિહાસના દરેક પગલાની સાક્ષી રહી છે. આ ઈમારતમાં જોવા મળ્યો ભારતનો સ્વતંત્રતા સંગ્રામ - 1947માં આઝાદીની અડધી રાત્રે અંગ્રેજોએ આ સ્થાન પર સત્તા સોંપી હતી. આ ઈમારત સ્વતંત્ર ભારતની પ્રથમ સંસદ બની હતી. અહીં આઝાદીનું પ્રથમ ભાષણ વાંચવામાં આવ્યું હતું.

અંગ્રેજોએ બનાવેલી ઈમારત નાની કેમ પડવા લાગી?

ઉપનિવેશક કાળની આ ઈમારત 95 વર્ષમાં ઘણી જર્જરિત થઈ ગઈ છે. એવું કહી શકાય કે, આધુનિક સમયની જરૂરિયાતો પ્રમાણે તે જૂનું થઈ ગયું છે. અહીં સાંસદોનો બેઠક વિસ્તાર પણ વધારી શકાતો નથી. આ સ્થિતિમાં નવા સંસદ ભવનની જરૂરિયાત ઘણા સમયથી અનુભવાઈ રહી હતી. આ અંગે યુપીએ સરકાર દરમિયાન લોકસભાના સ્પીકર રહી ચૂકેલા મીરા કુમારે 2012માં જ સરકાર સમક્ષ નવી ઇમારતની માંગણી મૂકી હતી.

ત્યાર બાદ NDA શાસન દરમિયાન, લોકસભાના સ્પીકર સુમિત્રા મહાજને 2015માં કેન્દ્ર સરકાર સમક્ષ અને 2019માં પણ વર્તમાન લોકસભા અધ્યક્ષ ઓમ બિરલા સમક્ષ આ માંગણી મૂકી હતી. એક વર્ષથી વધુ સમય સુધી વિચારણા કર્યા બાદ 10 ડિસેમ્બર 2020ના રોજ, વડાપ્રધાન મોદીએ નવા સંસદ ભવનનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો.

કેવી છે નવી સંસદ?

નવી સંસદ ત્રિકોણાકાર ઇમારત છે જેમાં પરિપત્ર સંસદની ઇમારત કરતાં વધુ જગ્યા અને સુવિધાઓ છે. જૂની સંસદમાં લોકસભાની 552 બેઠકો હતી, જ્યારે નવી સંસદમાં 888 બેઠકો છે. જૂની સંસદમાં રાજ્યસભામાં 245 બેઠકો હતી, જ્યારે નવી સંસદમાં 384 બેઠકો છે. આ ઉપરાંત સંસદના સંયુક્ત સત્ર માટે લોકસભા હોલમાં પહેલેથી જ 1,272 બેઠકો છે. સેન્ટ્રલ લોન્જમાં નેશનલ ટ્રી બન્યન હાજર છે.

સંસદ ભવનમાં કાંસાથી બનેલા રાષ્ટ્રીય પ્રતીકનું વજન 9,500 કિલો છે. નવી સંસદમાં સુવિધાઓની વાત કરીએ તો દરેક બેન્ચ પર માત્ર બે સભ્યો જ બેસશે. સીટ પર ટચ સ્ક્રીન ઓડિયો-વિડિયો સિસ્ટમ લગાવવામાં આવશે, જે UPS પાવર બેકઅપ સાથે હશે. નવી સંસદમાં મંત્રી પરિષદ માટે 92 રૂમ બનાવવામાં આવ્યા છે. સાથે જ દરેક સાંસદની પોતાની ઓફિસની જગ્યા હશે. નવી સંસદમાં જૂની સંસદ કરતાં 17,000 ચોરસ મીટર વધુ જગ્યા છે. નવી લોકસભા હાલની જૂની લોકસભા કરતાં ત્રણ ગણી મોટી છે.

જૂના સંસદ ભવનનું શું થશે?

હવે સવાલ એ થાય છે કે નવી સંસદની રચના બાદ જૂની સંસદનું શું થશે? અત્યાર સુધી મળેલી માહિતી મુજબ જૂની સંસદ નવી સંસદના પૂરક તરીકે કામ કરશે. સંસદીય કાર્યનો અમુક ભાગ પણ અહીંથી જ થશે. આ સાથે જૂની સંસદને પણ આધુનિક સુવિધાઓથી સજ્જ કરવામાં આવશે અને સાથે જ તેનો એક ભાગ મ્યુઝિયમ બનાવીને સામાન્ય લોકો માટે ખોલવામાં આવશે.