Senior Citizens Concession: માહિતી અધિકાર (RTI) કાયદા હેઠળ પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્નોમાં બહાર આવ્યું છે કે ભારતીય રેલ્વેએ વરિષ્ઠ નાગરિકોને ટ્રેન ભાડામાં આપવામાં આવેલી રાહતો પાછી ખેંચી લીધા પછી વરિષ્ઠ નાગરિકો પાસેથી રૂ. 5800 કરોડથી વધુ એકત્ર કર્યા છે. વધારાની આવક મેળવી છે.
લોકડાઉન જાહેર થયા બાદ વરિષ્ઠ નાગરિકોએ ભાડામાં આપવામાં આવેલી છૂટ પાછી લઈ લીધી હતી
20 માર્ચ, 2020 ના રોજ, કોવિડ -19 રોગચાળાને કારણે દેશવ્યાપી લોકડાઉનની જાહેરાત કરવામાં આવ્યા પછી, રેલ્વે મંત્રાલયે વરિષ્ઠ નાગરિકોને ટ્રેન ભાડામાં આપવામાં આવેલી રાહત પાછી ખેંચી લીધી હતી. તે સમય સુધી, રેલવે મહિલા મુસાફરોને ટ્રેન ભાડામાં 50 ટકા અને પુરૂષ અને ટ્રાન્સજેન્ડર વરિષ્ઠ નાગરિકોને 40 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ આપતી હતી. આ છૂટ હટાવ્યા બાદ વૃદ્ધોએ અન્ય મુસાફરોની જેમ જ ભાડું ચૂકવવું પડશે. રેલ્વેના ધોરણો અનુસાર, 60 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના પુરૂષો અને ટ્રાન્સજેન્ડરો અને 58 વર્ષ અને તેથી વધુ વયની મહિલાઓને વરિષ્ઠ નાગરિક ગણવામાં આવે છે. વૃદ્ધોને અપાયેલી પેસેન્જર ભાડામાં રાહત સમાપ્ત થયા પછીની સ્થિતિ અંગેનું ચિત્ર કેટલીક RTI અરજીઓ પર મળેલા જવાબો પરથી સ્પષ્ટ થયું છે.
મધ્યપ્રદેશના આ વ્યક્તિએ RTI દાખલ કરી છે
મધ્યપ્રદેશના રહેવાસી ચંદ્રશેખર ગૌરે અલગ-અલગ સમયે RTI કાયદા હેઠળ અરજીઓ કરી છે અને માહિતી મેળવી છે કે 20 માર્ચ, 2020 થી 31 જાન્યુઆરી, 2024 સુધીમાં રેલવેએ આ હેડ હેઠળ રૂ. 5875 કરોડથી વધુની વધારાની આવક મેળવી છે. ગૌરે કહ્યું, "મેં આરટીઆઈ એક્ટ હેઠળ ત્રણ અરજીઓ દાખલ કરી હતી. પ્રથમ અરજીમાં, રેલવેએ મને 20 માર્ચ, 2020 થી માર્ચ 31, 2022 સુધીના વધારાના આવકનો ડેટા પ્રદાન કર્યો હતો. બીજી અરજીમાં, રેલવેએ મને 1 એપ્રિલથી વધારાની આવકનો ડેટા પ્રદાન કર્યો હતો, 2022 થી માર્ચ 31, 2023." 2018 સુધીનો ડેટા જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે ફેબ્રુઆરી 2024માં દાખલ કરવામાં આવેલી ત્રીજી અરજીમાંથી, મને 1 એપ્રિલ, 2023 થી 31 જાન્યુઆરી, 2024 સુધીની વિગતો મળી હતી."
આ RTI જવાબોની નકલ પીટીઆઈ સાથે શેર કરતાં તેમણે કહ્યું, "રેલ્વેએ વર્ષ અને લિંગના આધારે ડેટા આપ્યા છે. તેની મદદથી, અમે 20 માર્ચ, 2020 થી જાન્યુઆરી સુધી રેલ્વે દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવેલી વધારાની આવકનો આસાનીથી અંદાજ લગાવી શકીએ છીએ. 31, 2024." "માથી શોધી શકો છો." આ નકલો દર્શાવે છે કે લગભગ ચાર વર્ષ દરમિયાન લગભગ 13 કરોડ પુરૂષો, 9 કરોડ મહિલાઓ અને 33,700 ટ્રાન્સજેન્ડર વરિષ્ઠ નાગરિકોએ ટ્રેનની મુસાફરી કરી, જેનાથી કુલ 13,287 કરોડ રૂપિયાની આવક થઈ.
ગૌરે જણાવ્યું હતું કે, "મહિલાઓ માટે 50 ટકા અને પુરૂષ અને ટ્રાન્સજેન્ડર વરિષ્ઠ નાગરિક મુસાફરો માટે 40 ટકા કન્સેશન પહેલેથી જ લાગુ છે તેની ગણતરી કરીએ તો, આ રકમ રૂ. 5,875 કરોડથી વધુ થાય છે," ગૌરે જણાવ્યું હતું. રોગચાળાના અંત પછી વરિષ્ઠ નાગરિકોને ટ્રેન ભાડામાં છૂટછાટ પુનઃસ્થાપિત કરવા સંબંધિત પ્રશ્નો સંસદના બંને ગૃહો સહિત વિવિધ પ્લેટફોર્મ પર ઉઠાવવામાં આવ્યા છે.
રેલ્વેએ જાન્યુઆરી 2024માં પ્રેસ રિલીઝમાં માહિતી આપી હતી
જો કે, આનો કોઈ સીધો જવાબ આપ્યા વિના, રેલ્વે મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે કહ્યું હતું કે ભારતીય રેલ્વે દરેક રેલ્વે યાત્રીને ટ્રેનના ભાડામાં 55 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ આપે છે. વૈષ્ણવે જાન્યુઆરી 2024માં એક પ્રેસ રિલીઝમાં કહ્યું હતું કે, 'જો કોઈ ગંતવ્ય સ્થાન માટે ટ્રેનની ટિકિટની કિંમત 100 રૂપિયા છે, તો રેલવે પેસેન્જર પાસેથી માત્ર 45 રૂપિયા વસૂલે છે. આ રીતે, તે પ્રવાસ પર 55 રૂપિયાની છૂટ આપી રહી છે."
આ અંગે ગૌરે કહ્યું કે, કોઈ નવી ઓફર કરવાને બદલે, વર્તમાન સરકારે માત્ર રાહતો પાછી ખેંચી છે, તેથી આ દર્શાવે છે કે કોવિડ -19 પહેલા, 55 રૂપિયાથી વધુ ટ્રેન ટિકિટની ખરીદી પર વધુ છૂટ આપવામાં આવતી હતી.