Fact Check:20 ડિસેમ્બરે રાજસ્થાનની રાજધાની જયપુરમાં જયપુર-અજમેર નેશનલ હાઈવે પર એલપીજી ગેસ ટેન્કર અને કન્ટેનર વચ્ચે થયેલા વિસ્ફોટમાં 14 લોકોના મોત થયા હતા. આ ઘટનાના ઘણા વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થયા છે. હવે જયપુરની ઘટના તરીકે કેટલાક અસંબંધિત વીડિયો અને તસવીરો પોસ્ટ કરીને ભ્રમ ફેલાવવામાં આવી રહ્યો છે.
વિશ્વાસ ન્યૂઝે તેની તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે વાયરલ વીડિયો 2020માં લેબનોનનો હતો. આનો તાજેતરના જયપુર અકસ્માત સાથે કોઈ સંબંધ નથી. એ જ રીતે જયપુરના નામે વાયરલ થયેલી તસવીર નાઈજીરિયાની હોવાનું સાબિત થયું.
શું થઈ રહ્યું છે વાયરલ?
ફેસબુક યુઝર 'babai_ix07' એ 21 ડિસેમ્બર, 2024 ના રોજ વાયરલ પોસ્ટ શેર કરી, તેને જયપુરની હોવાનું વર્ણવ્યું.
પોસ્ટનું આર્કાઇવ વર્ઝન અહીં જુઓ
આ સંદર્ભમાં એક તસવીર પણ વાયરલ થઈ રહી છે, જેમાં એક સળગતું ઓઈલ ટેન્કર જોઈ શકાય છે. આ તસવીર જયપુરની હોવાનું પણ શેર કરવામાં આવી રહ્યું છે.
તપાસ
વિશ્વ ન્યૂઝે સૌથી પહેલા વાયરલ વીડિયોની તપાસ કરી હતી.
અમારી તપાસ શરૂ કરીને, સૌથી પહેલા અમે ગૂગલ લેન્સ દ્વારા વાયરલ વીડિયો સર્ચ કર્યા. અમને 5 ઓગસ્ટ, 2020 ના રોજ NBC Newsની YouTube ચેનલ પર અપલોડ કરાયેલો આ વીડિયો મળ્યો. વિડિઓ સાથેનું વર્ણન વાંચ્યું: અનુવાદ: “લેબનોનમાં પ્રચંડ વિસ્ફોટમાં ડઝનેક લોકો માર્યા ગયા, હજારો ઘાયલ થયા”.
અમને 8 ઑગસ્ટ 2020ના રોજ ગ્લોબલ ન્યૂઝની YouTube ચૅનલ પર અપલોડ કરવામાં આવેલો, આ સંપૂર્ણ વીડિયો પણ મળ્યો. વીડિયો સાથેનું વર્ણન વાંચ્યું, અનુવાદિત: “લેબનીઝ રાજધાની બેરૂતમાં પ્રચંડ વિસ્ફોટની ક્ષણ એક દુકાન માલિક દ્વારા હાઇ-ડેફિનેશન સીસીટીવી કેમેરામાં કેદ કરવામાં આવી હતી, જે વિસ્ફોટનું રેકોર્ડિંગ કરી રહ્યા હતા. આ વિસ્ફોટમાં 137 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા અને હજારો ઘાયલ થયા હતા. આ વીડિયોમાં બેરૂતના બંદરમાંથી ધુમાડો નીકળતો દેખાય છે અને આતિશબાજીની નાની ચિનગારી હોવાનું માનવામાં આવે છે. અહેવાલો અનુસાર, ફટાકડા એ જ વેરહાઉસમાં સ્ટોર કરવામાં આવ્યા હતા જ્યાં અગાઉ 2,750 ટન એમોનિયમ નાઈટ્રેટનો સંગ્રહ કરવામાં આવ્યો હતો. "કેટલીક સેકન્ડના રેકોર્ડિંગ પછી, બહાર એક મોટો વિસ્ફોટ થાય છે, જે પછી બહારની તરફ વધે છે. જ્યાં દુકાનના માલિક પણ મોજૂદ હતો. આ આગમાં અનેક બીજી ઇમારત પણ પ્રભાવિત થાય છે.
આ પછી અમે સળગતા ટેન્કરની વાયરલ તસવીર તપાસી. રિવર્સ ઇમેજ સર્ચ કરવાથી, અમને આ ઇમેજ અલામીની ઇમેજ લાઇબ્રેરી વેબસાઇટ પર મળી. આ ફોટોના વર્ણનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તે 2 ડિસેમ્બર 2020 ના રોજ નાઇજિરીયાના ઓગુન રાજ્યમાં લાગોસ-ઇબાદાન એક્સપ્રેસવે પર પેટ્રોલ ભરેલા ટેન્કરમાં આગ લાગવા દરમિયાન લેવામાં આવ્યો હતો. તપાસ દરમિયાન, અમને 2 ડિસેમ્બર, 2020 ના રોજ નાઇજિરિયન સમાચાર વેબસાઇટ પર પ્રકાશિત એક અહેવાલ મળ્યો, જે આ ઘટના સાથે સંબંધિત હતો.
અમે આ બાબતે રાજસ્થાનમાં દૈનિક જાગરણના બ્યુરો ચીફ નરેન્દ્ર શર્માનો સંપર્ક કર્યો. તેણે પુષ્ટિ કરી કે આ વીડિયો અને તસવીર જયપુર અકસ્માતનો નથી.
જયપુરમાં LPG ગેસથી ભરેલા ટેન્કરમાં વિસ્ફોટ વિશે વધુ માહિતી આ સમાચારોમાં વાંચી શકાય છે.
નકલી પોસ્ટ શેર કરનાર Instagram યુઝર babai_ix07ના સોશિયલ સ્કેનીંગમાં અમને જાણવા મળ્યું કે યુઝરના લગભગ 2 હજાર ફોલોઅર્સ છે.
નિષ્કર્ષ: વિશ્વાસ ન્યૂઝે તેની તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે આ વીડિયો લેબનોનનો છે અને તસવીર નાઈજીરિયાની છે. તાજેતરમાં જયપુરની ઘટના સાથે તેમને કોઈ લેવાદેવા નથી.
(ડિસ્ક્લેમર: આ સમાચારનું ફેક્ટ ચેક વિશ્વાસ ન્યૂઝ એ કર્યુ છે, એબીપી અસ્મિતાએ શક્તિ કલેક્ટિવની સાથે ભાગીદારી અંતર્ગત આ ફેક્ટ ચેક્ટમાં કોઇપણ ફેરફાર વિના પુનઃપ્રકાશિત કર્યુ છે)