1971 India Pakistan War: ભારત પાકિસ્તાન 1971ના યુદ્ધમાં ભારત 13 દિવસમાં જીત્યું અને સ્વતંત્ર બાંગ્લાદેશનું નિર્માણ થયું. સ્વતંત્ર બાંગ્લાદેશના નિર્માણમાં મુખ્ય ભૂમિકા પશ્ચિમ પાકિસ્તાન દ્વારા પૂર્વ પાકિસ્તાન પર કરવામાં આવતા અત્યાચારોની હતી. આ અત્યાચારનો સામનો કરવા માટે પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં મુક્તિ વાહિની સેનાની રચના કરવામાં આવી હતી, જેને ભારતીય સેનાએ ટેકો આપ્યો હતો. રિટાયર્ડ કર્નલ બી.સી.વત્સલે થોડા વર્ષો પહેલા એક મીડિયા હાઉસ સાથે કરેલી વાતચીતમાં 1971 ભારત-પાક યુદ્ધના 5 મોટા કારણો જણાવ્યા હતા.
- પૂર્વ પાકિસ્તાનના લોકોને પશ્ચિમ પાકિસ્તાનમાં સરકારી નોકરીઓ મળતી ન હતી. પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં સરકારી નોકરીઓ નહિવત હતી.
- પશ્ચિમ પાકિસ્તાન અને પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં આર્થિક અસમાનતાઓ વધી હતી. પૂર્વ પાકિસ્તાનની ચૂંટણીમાં પશ્ચિમ પાકિસ્તાનના લોકોએ પ્રભુત્વ જમાવ્યું હતું અને જ્યારે પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં શેખ મુજીબુર રહેમાનના નેતૃત્વમાં યોજાયેલી ચૂંટણીઓ જીત સાથે ઉભરી આવી ત્યારે ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ થવા દીધી ન હતી.
- પૂર્વ પાકિસ્તાનના સંસાધનો સાથે પશ્ચિમ પાકિસ્તાન પ્રગતિ કરી રહ્યું હતું જ્યારે પૂર્વ પાકિસ્તાનની કોઈ પ્રગતિ જ નહોતી થતી.
- મુજીબુર રહેમાને પાકિસ્તાન સરકારની સામે 6 મુદ્દાની ફોર્મ્યુલા મૂકી ત્યારે તેને જેલમાં ધકેલી દેવામાં આવ્યો અને પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં ક્રેક ડાઉન શરૂ થયું. ક્રેક ડાઉનનો અર્થ બળવોને ઝડપી અને બળપૂર્વક દબાવવાનો હતો. આવી સ્થિતિમાં બાંગ્લાદેશના સામાન્ય લોકોએ મુક્તિ વાહિનીના રૂપમાં હથિયાર ઉપાડ્યા.
- જ્યારે ઓપરેશન ક્રેકડાઉન શરૂ થયું, ત્યારે બાંગ્લાદેશના ગરીબ લોકો આસામ, ત્રિપુરા, પશ્ચિમ બંગાળની ભારતીય સરહદ તરફ દોડ્યા. લગભગ કરોડો શરણાર્થીઓ ભારતમાં આવ્યા છે.