Weather Update: આ વર્ષે અલ નિનોની સ્થિતિના કારણે દેશમાં માર્ચથી મે મહિના સુધીમાં આકરી ગરમી, હીટવેવ અને લૂની આગાહી હવામાન વિભાગે કરી છે. હવામાન વિભાગના ડિરેક્ટર જનરલનું કહેવું છે કે ઉત્તર-પશ્ચિમ, ઉત્તર-પૂર્વ, મધ્ય અને પ્રાયદ્વિપના કેટલાક વિસ્તારો સિવાય મોટાભાગના ભારતમાં તાપમાન સામાન્ય કરતાં વધુ રહેશે. દેશના કેટલાક ભાગો તેમાં પણ વિશેષરૂપે રાજસ્થાન, ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, ઝારખંડ, પશ્ચિમ બંગાળ સહિતના રાજ્યોમાં હીટવેવવાળા દિવસોની સંખ્યા વધી જશે.
જો કે માર્ચ મહિનામાં ઉત્તર અને મધ્ય ભારતમાં હીટવેવની શક્યતા ઓછી છે. પરંતુ માર્ચથી મે મહિનાના સમય દરમિયાન દક્ષિણ ભારતમાં આંધ્ર પ્રદેશ, કર્ણાટક અને તમિલનાડુના કેટલાક ભાગોમાં પણ કાળઝાળ ગરમીની આગાહી કરવામાં આવી છે. પૂર્વોત્તર ભારત, મહારાષ્ટ્રના અનેક વિસ્તારો અને ઓડિશાના કેટલાક ભાગોમાં લૂ વધવાની સંભાવના છે.
દક્ષિણ ભારતમાં માર્ચ મહિનો શરૂ થવાની સાથે જ ગરમી શરૂ થઈ ગઈ છે. તેલંગણાના હૈદરાબાદ અને અન્ય ભાગોમાં અત્યારથી ગરમીનો પારો 40 ડિગ્રીના સ્તરે પહોંચી ગયો છે. જો કે મે મહિના પછી સ્થિતિ સામાન્ય બનવાની સંભાવના છે.
ફેબ્રુઆરીમાં પણ તાપમાને રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો
ભારતમાં ફેબ્રુઆરીમાં સરેરાશ લઘુત્તમ તાપમાન 14.61 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું, જે 1901 પછી આ મહિનામાં નોંધાયેલું બીજું સૌથી વધુ તાપમાન છે. આ મહિના દરમિયાન, આઠ પશ્ચિમી વિક્ષેપ, ભૂમધ્ય પ્રદેશ અને તેનાથી આગળના ચક્રવાતી તોફાનોએ પશ્ચિમ હિમાલયના રાજ્યોમાં હવામાનને અસર કરી. તેમાંથી છ સક્રિય હતા અને ઉત્તર અને મધ્ય ભારતના મેદાનોમાં વરસાદ અને કરા પડ્યા હતા.
અલ નિનો શું છે
અલ નીનો ત્યારે થાય છે જ્યારે વિષુવવૃત્તીય પેસિફિક ક્ષેત્ર સામાન્ય કરતાં વધુ ગરમ થાય છે, જ્યારે લા નીના ત્યારે થાય છે જ્યારે તેનાથી વિરુદ્ધ સાચું હોય છે. બંને સાયકલ પેટર્ન છે. ભારતમાં અલ નીનો શુષ્ક ચોમાસા સાથે સંકળાયેલ છે, જ્યારે લા નીના જુલાઈ-ઓક્ટોબરના સમયગાળા દરમિયાન વધુ વરસાદ સાથે સંકળાયેલ છે, જે ભારતના ભારે વરસાદ આધારિત કૃષિ ક્ષેત્ર માટે મહત્વપૂર્ણ છે. લા નીના અતિશય વિક્રમજનક ગરમી સાથે અસામાન્ય વસંત અને ઉનાળાની ઋતુઓ પણ લાવે છે.
અલ નીનો અને લા નીના વચ્ચેના પૃથ્વીના કુદરતી ચક્રને જોતાં, અભ્યાસ જુલાઈ 2023 થી જૂન 2024 સુધીના પ્રાદેશિક સપાટીના હવાના તાપમાન પર અલ નીનોની અસરનું મોડેલ કરે છે.
અભ્યાસના તારણો દર્શાવે છે કે એમેઝોન 2024માં રેકોર્ડ તાપમાન અનુભવે તેવી શક્યતા છે. જેના કારણે જંગલમાં આગ લાગવાનું જોખમ વધશે. આ ઉપરાંત, અલાસ્કા દરિયાકાંઠાના ધોવાણ તેમજ ગ્લેશિયર્સ અને પરમાફ્રોસ્ટના સંભવિત ગલનનો પણ સામનો કરી રહ્યું છે.