g20 climate declaration: દક્ષિણ આફ્રિકાના જોહાનિસબર્ગમાં ચાલી રહેલી G-20 સમિટમાં એક મોટી રાજદ્વારી ઘટના બની છે. અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના ખુલ્લા વિરોધ અને બહિષ્કારને અવગણીને, G-20 ના સભ્ય દેશોએ એકજુટ થઈને આબોહવા પરિવર્તન (Climate Change) અંગેના સંયુક્ત ઘોષણાપત્રને મંજૂરી આપી દીધી છે. સામાન્ય રીતે સમિટના અંતિમ દિવસે જાહેર થતું ઘોષણાપત્ર, આ વખતે પરંપરા તોડીને શરૂઆતમાં જ સર્વસંમતિથી સ્વીકારી લેવામાં આવ્યું છે. આ પગલાને વૈશ્વિક રાજકારણમાં અમેરિકાના પ્રભાવ સામેના પડકાર તરીકે અને યજમાન દક્ષિણ આફ્રિકાની મક્કમતા તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે.
અમેરિકાનો વિરોધ અને રામાફોસાની મક્કમતા
આ વર્ષની G-20 સમિટમાં ભારે નાટકીય દ્રશ્યો સર્જાયા હતા. યજમાન દેશ દક્ષિણ આફ્રિકા સાથેના રાજદ્વારી મતભેદોને કારણે અમેરિકાએ આ બેઠકનો બહિષ્કાર કર્યો હતો. રોઇટર્સના રિપોર્ટ મુજબ, અમેરિકાએ સંયુક્ત ઘોષણાપત્રની ભાષા અને શબ્દો સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. જોકે, દક્ષિણ આફ્રિકાના રાષ્ટ્રપતિ સિરિલ રામાફોસાએ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહી દીધું હતું કે ક્લાઈમેટ ચેન્જ પરના આ મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ પર ફરીથી કોઈ વાટાઘાટો (Renegotiation) કરવામાં આવશે નહીં. વોશિંગ્ટન અને પ્રિટોરિયા વચ્ચેનો આ તણાવ હવે જગજાહેર થઈ ગયો છે.
પરંપરા તૂટી: શરૂઆતમાં જ ઠરાવ પસાર
G-20 ના ઇતિહાસમાં એક અસામાન્ય ઘટના બની છે. સમિટની કાર્યવાહી શરૂ થતાં જ રાષ્ટ્રપતિ રામાફોસાએ જાહેરાત કરી હતી કે, "આપણે આ સમિટની શરૂઆતમાં જ ઘોષણાપત્ર સ્વીકારવું જોઈએ." તેમના પ્રવક્તા વિન્સેન્ટ મેગ્વેનિયાએ જણાવ્યું હતું કે સામાન્ય રીતે ઘોષણાઓ અંતમાં સ્વીકારવામાં આવે છે, પરંતુ આ પ્રસ્તાવને મળેલા જબરદસ્ત વૈશ્વિક સમર્થનને કારણે આ પહેલ કરવામાં આવી હતી.
અધિકારીઓએ પુષ્ટિ કરી હતી કે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે દબાણ કર્યું હતું કે તેમની ગેરહાજરીમાં કોઈ ઘોષણા સ્વીકારવામાં ન આવે, પરંતુ દક્ષિણ આફ્રિકાએ આ દબાણને વશ થવાને બદલે એક વર્ષની મહેનત બાદ તૈયાર થયેલા આ દસ્તાવેજને પસાર કરી દીધો હતો.
વિશ્વના દિગ્ગજ નેતાઓ રહ્યા હાજર
જોહાનિસબર્ગમાં યોજાયેલી આ હાઈ-પ્રોફાઈલ સમિટમાં અમેરિકાની ગેરહાજરી વચ્ચે પણ વિશ્વના અન્ય શક્તિશાળી દેશોએ પોતાની હાજરી નોંધાવી હતી. આ બેઠકમાં ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી, ઈટાલીના વડાપ્રધાન જ્યોર્જિયા મેલોની, તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગન, બ્રિટનના પીએમ કીર સ્ટારમર, ઓસ્ટ્રેલિયાના એન્થોની અલ્બેનીસ, કેનેડાના માર્ક કાર્ની અને બ્રાઝિલના રાષ્ટ્રપતિ લુલા દા સિલ્વા સહિતના નેતાઓ અને યુએન સેક્રેટરી જનરલ એન્ટોનિયો ગુટેરેસ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. આ તમામ નેતાઓએ પર્યાવરણીય મુદ્દાઓ પર એકસૂરે અમેરિકા વગર પણ આગળ વધવાનો નિર્ણય લીધો હતો.