Iran New President Masoud Pezeshkian: ઈરાનમાં સુધારાવાદી ઉમેદવાર મસૂદ પેઝેશકિયને શનિવારે (6 જુલાઈ) રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં જીત મેળવી. તેમણે કટ્ટરવાદી સઈદ જલીલીને મોટા અંતરથી હરાવ્યા છે. પેઝેશકિયન દેશના પૂર્વ આરોગ્ય મંત્રી પણ રહી ચૂક્યા છે. તેમની છબી એક એવા નેતા તરીકે છે, જે સુધારાઓમાં વિશ્વાસ રાખે છે. તેઓ પશ્ચિમી દેશો સાથે સંબંધો સુધારવા પર પણ વિશ્વાસ રાખનારા નેતા છે. ઈરાનમાં ઇબ્રાહિમ રઈસીના હેલિકોપ્ટર ક્રેશમાં મૃત્યુ પછી રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી યોજાઈ હતી.
મસૂદ પેઝેશકિયને ચૂંટણી સમયે વચન આપ્યું હતું કે તેઓ પશ્ચિમી દેશો સાથેના સંબંધોમાં સુધારો કરશે. સાથે જ દેશમાં ફરજિયાત હેડસ્કાર્ફ પહેરવાના કાયદામાં છૂટ આપશે. હિજાબ અને હેડસ્કાર્ફને લઈને ઈરાનમાં ઘણા વિરોધ પ્રદર્શનો જોવા મળ્યા છે. પેઝેશકિયને તેમના ચૂંટણી અભિયાન દરમિયાન શિયા ધર્મતંત્રમાં કોઈપણ પ્રકારના બદલાવનું વચન આપ્યું ન હતું. તેમનું માનવું હતું કે લાંબા સમયથી ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા રહેલા આયાતુલ્લાહ અલી ખામેનેઈને દેશના તમામ મામલાઓમાં અંતિમ મધ્યસ્થ માનવામાં આવશે.
28 લાખ મતોથી મસૂદ પેઝેશકિયને જીત્યા ચૂંટણી
સમાચાર એજન્સી એપીના જણાવ્યા અનુસાર, ઈરાનના ચૂંટણી અધિકારીઓ દ્વારા કરવામાં આવેલી મતગણતરી પછી પેઝેશકિયનને 1.63 કરોડ મત મળ્યા છે, જ્યારે તેમના નજીકના પ્રતિસ્પર્ધી અને કટ્ટરપંથી નેતા સઈદ જલીલીને 1.35 કરોડ મત મળ્યા છે. પેઝેશકિયને જલીલીને 28 લાખ મતોના અંતરથી હરાવ્યા છે. પેઝેશકિયન પૂર્વ આરોગ્ય મંત્રી રહી ચૂક્યા છે અને તેઓ વ્યવસાયે હાર્ટ સર્જન પણ છે. તેમની ગણતરી દેશના એવા નેતાઓમાં થાય છે, જે રાજકીય ગલિયારાઓમાં ઘણા લાંબા સમયથી હાજર રહ્યા છે.
રાષ્ટ્રપતિ બનતાં જ અનેક પડકારોનો સામનો કરશે મસૂદ પેઝેશકિયન?
ભલે મસૂદ પેઝેશકિયનની ઓળખ સુધારાવાદી નેતા તરીકે થાય છે, પરંતુ તેમના માટે રાષ્ટ્રપતિ પદની ખુરશી પર બેસ્યા પછી પડકારો ઓછા થવાના નથી. તેમનો સૌથી મોટો પડકાર પશ્ચિમી દેશો સાથે સંબંધો સુધારવાનો હશે. ઈરાને જ્યારથી પરમાણુ હથિયારો મેળવવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી છે, ત્યારથી જ પશ્ચિમી દેશો સાથે તેના સંબંધો બગડ્યા છે. ઈરાન પર અનેક પ્રકારના પ્રતિબંધો પણ લાદવામાં આવ્યા છે, જેના કારણે તેની અર્થવ્યવસ્થાને ખૂબ મોટો ફટકો પડ્યો છે.
અમેરિકા, બ્રિટન, ફ્રાન્સ જેવા પશ્ચિમી દેશોને લાગે છે કે ઈરાન યુરેનિયમ સંવર્ધન કરી રહ્યું છે, જેથી પરમાણુ હથિયારો તૈયાર કરી શકાય. તેહરાનનું કહેવું છે કે તે આવું કરવા માંગતું નથી. હવે રાષ્ટ્રપતિ બનતાં જ પેઝેશકિયને સૌ પ્રથમ આ દિશામાં કામ કરવું પડશે કે ઈરાનના માત્ર પશ્ચિમી દેશો સાથે સંબંધો સારા થાય એટલું જ નહીં, પરંતુ તેના પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધો પણ દૂર થાય. અહીં એ પણ જોવું પડશે કે પેઝેશકિયનનું વલણ ગાઝા પટ્ટીમાં ચાલી રહેલા ઇઝરાયેલ હમાસ યુદ્ધ અંગે શું હશે.
ઈરાન અને ઇઝરાયેલ વચ્ચેની તકરાર કોઈથી છુપી નથી. ગાઝામાં યુદ્ધની શરૂઆત થયા પછીથી ઈરાને ઇઝરાયેલ પર હુમલો પણ કર્યો હતો. આ ઉપરાંત, ઈરાન સમર્થિત હૂથી બળવાખોરો અને હિઝબુલ્લાહના લડવૈયાઓએ સતત ઇઝરાયેલી જહાજોને નિશાન બનાવ્યા છે. હિઝબુલ્લાહ તો વારંવાર લેબેનોનથી ઇઝરાયેલ પર રોકેટ છોડતું રહે છે. આના કારણે પશ્ચિમ એશિયામાં તણાવ વધ્યો છે. પેઝેશકિયને અહીં હૂથી બળવાખોરો અને હિઝબુલ્લાહ સાથે સંબંધો પણ સુધારવા પડશે.