Israel Iran Conflict Row: મધ્ય પૂર્વ છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓથી અશાંતિની ઝપેટમાં છે. અહીં અસ્થિરતાનો લાંબો ઈતિહાસ છે. આ પ્રદેશમાં ઘણા યુદ્ધો અને ગૃહયુદ્ધો થયા, જેણે આ પ્રદેશને નવો આકાર આપ્યો. ઑક્ટોબર 2023 માં શરૂ થયેલ ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચેનું યુદ્ધ હવે દલદલની જેમ કામ કરી રહ્યું છે, જેણે હમાસના ઘણા અગ્રણી નેતાઓ અને હિઝબુલ્લાના વડા સહિત ઈરાનના વરિષ્ઠ કમાન્ડરોને પોતાની અંદર સમાવી લીધા છે.
હવે ઈરાન તેમાં કૂદી પડ્યું છે અને આ ક્ષેત્ર ફરી એકવાર ભયંકર યુદ્ધની અણી પર છે. ઈઝરાયેલ પર ગઈકાલે ઈરાની મિસાઈલ હુમલા બાદ ઈઝરાયેલ જવાબી હુમલાની યોજના બનાવી રહ્યું છે અને પીએમ નેતન્યાહુએ ઈરાનને કિંમત ચૂકવવાની ચેતવણી પણ આપી છે. જો ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે મોટું યુદ્ધ થાય તો અમેરિકાને પણ તેમાં ઝંપલાવવું પડી શકે છે. જો કે, આ પહેલીવાર નથી જ્યારે હમાસ સાથેના યુદ્ધ વચ્ચે ઈઝરાયેલે ઈરાની હુમલાનો સામનો કર્યો હોય. આ પહેલા એપ્રિલ મહિનામાં ઈરાને ઈઝરાયેલ પર એક સાથે ડઝનબંધ મિસાઈલોથી હુમલો કર્યો હતો. જો કે, તે પછી પણ ઇઝરાયલને વધુ નુકસાન થયું ન હતું અને તાજેતરના હુમલાને પણ તેની સેનાએ નિષ્ફળ બનાવ્યો હતો.
આ તે સમય હતો જ્યારે લેબનોનથી હિઝબુલ્લાહ અને યમનના હુથી લડવૈયાઓ ઈરાનના સમર્થનમાં હતા. ઈરાનને સીરિયન સેનાનું સમર્થન પણ મળ્યું હતું. બીજી તરફ, ઇઝરાયેલના સંરક્ષણને તેના પશ્ચિમી સાથી (અમેરિકા, બ્રિટન, ફ્રાન્સ) તેમજ તેના આરબ પડોશીઓ, જોર્ડન, સાઉદી અરેબિયા અને UAE દ્વારા મદદ કરવામાં આવી હતી.
હવે જ્યારે યુદ્ધ નવું સ્વરૂપ લેવાના માર્ગે છે ત્યારે સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે મધ્ય પૂર્વના આ યુદ્ધમાં કોણ કોની સાથે ઉભું છે?
ઑક્ટોબર 2023 માં હમાસ દ્વારા મિસાઇલ હુમલા પછી ઇઝરાયેલ આજે બહુ મોરચે યુદ્ધ લડી રહ્યું છે. તે ગાઝા પટ્ટીમાં હમાસ, લેબનોનમાં હિઝબુલ્લાહ અને યમનમાં હુથી બળવાખોરોનો સામનો કરી રહી છે. હમાસને ખતમ કરવાના શપથ સાથે, ઇઝરાયેલે પહેલા ગાઝાનો નાશ કર્યો, પછી લેબનોનમાં તબાહી મચાવી અને હવે તેનો ઈરાન સાથે સીધો સંઘર્ષ સંભવિત રીતે થઈ શકે છે. તેણે ઈરાન સમર્થિત મિલિશિયા સામે કડક કાર્યવાહી કરવાની પણ ચેતવણી આપી છે.
ઇઝરાયેલના સાથી: યુએસ, બ્રિટન, ફ્રાન્સ, જોર્ડન, સાઉદી અરેબિયા
વિરોધીઓ: હુતી, હમાસ, ઈરાન, હિઝબુલ્લાહ
ઈરાન
ઈરાન હજુ સુધી ઈઝરાયેલ સાથે સીધા યુદ્ધમાં ઉતર્યું નથી. તેઓ તેમના પ્રોક્સીઓના ખભા પર બંદૂક રાખીને દોડતા હતા, પરંતુ તાજેતરમાં તેના પ્રોક્સીઓના નિષ્ક્રિયકરણ પછી, ઈરાન હવે સીધા સંઘર્ષમાં આવી ગયું છે. ઈરાન માટે પણ યુદ્ધમાં કૂદી પડવાની મજબૂરી છે, જ્યાં ઈઝરાયેલની જેમ તેનું અસ્તિત્વ જોખમમાં છે. થોડા મહિના પહેલા ઈઝરાયેલે સીરિયામાં ઈરાની દૂતાવાસ પર હુમલો કર્યો હતો જેના કારણે ઈરાન ગુસ્સે ભરાયું હતું.
આ હુમલામાં તેના ઘણા વરિષ્ઠ કમાન્ડર અને અધિકારીઓ માર્યા ગયા હતા. આ સિવાય હિઝબુલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહની પણ ઈઝરાયેલ દ્વારા હત્યા કરવામાં આવી હતી અને ત્યારબાદ ઈરાનમાં હમાસના રાજકીય નેતા ઈસ્માઈલ હાનિયાનું મૃત્યુ પણ રહસ્ય બની ગયું છે, જેના માટે ઈરાન ઈઝરાયેલને જવાબદાર માને છે. ઈરાને ધીમે ધીમે ઈઝરાયેલને ઘેરી લેવા માટે આ વિસ્તારની આસપાસ તેના વધુ અને વધુ સાથીદારોનું આયોજન કર્યું છે.
ઈરાનના સાથી: એક્સિસ ઓફ રજિસ્ટેન્સ, હમાસ
વિરોધીઓ: ઈઝરાયેલ, યુએસ, સાઉદી અરેબિયા
કતાર
કતાર તેના નાના કદ હોવા છતાં, ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચેના સંઘર્ષમાં મધ્યસ્થી કરવામાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે. ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં, હમાસ દ્વારા ઇઝરાયેલના બંધકોને મુક્ત કરવા માટે એક કરાર કરવામાં આવ્યો હતો. જો કે, કતારે માર્યા ગયેલા હમાસ નેતા ઈસ્માઈલ હાનિયાને પણ આશ્રય આપ્યો હતો અને ઈરાન સાથે સૌહાર્દપૂર્ણ સંબંધો ધરાવે છે, જેને ઈઝરાયેલ નાપસંદ કરે છે. ઉપરાંત, તે વિસ્તારમાં સૌથી વધુ અમેરિકન સુવિધાઓ ધરાવે છે.
આ પણ વાંચો...