Prigozhin-Kremlin Conflict : વિશ્વના સૌથી મોટા દેશ રશિયામાં પ્રાઇવેટ આર્મી વેગનરે રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન સામે બળવો કર્યો છે. વેગનર ગ્રૂપના ચીફ, યેવગેની પ્રિગોઝિન તેમના 25,000 લડવૈયાઓ સાથે શનિવારે, 24 જૂને રશિયાની રાજધાની મોસ્કો જવા રવાના થયા હતા. પ્રિગોઝિને જાહેરાત કરી કે તે મોસ્કો જશે અને તેની ક્રાંતિ દેશને નવા રાષ્ટ્રપતિ આપશે. પ્રિગોઝિનનો આ પ્રયાસ રશિયામાં બળવા જેવો હતો, જેના કારણે સત્તાના કોરિડોરમાં હલચલ મચી ગઈ હતી. જો કે, પ્રિગોઝિને હવે તેના સૈનિકોને મોસ્કો તરફ આગળ વધતા અટકાવ્યા છે. અને પોતે રશિયા છોડીને બેલારુસ જવા રવાના થઈ ગયા છે. સમગ્ર વિશ્વ રશિયામાં ઝડપથી બદલાતા ઘટનાક્રમ પર નજર રાખી રહ્યું છે.
મોસ્કો ટાઇમ્સ અનુસાર, વેગનર ગ્રૂપના વડા યેવગેની પ્રિગોઝિન એક સમયે પુતિનના સૌથી વિશ્વાસપાત્ર હતા, પરંતુ તેમણે ગઈકાલે જે કર્યું તેના કારણે રશિયાને ગૃહ યુદ્ધ અને બળવાના જોખમમાં મુક્યું હતું. એવું જાણવા મળ્યું છે કે યુક્રેન યુદ્ધમાં જીતેલા પ્રદેશો પર કબજો કરવાના મુદ્દે પ્રિગોઝિન અને રાષ્ટ્રપતિ પુતિન અને રશિયન સંરક્ષણ પ્રધાન સર્ગેઈ શોઇગુ વચ્ચે વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો. પ્રિગોઝિન યુક્રેનમાં જીતેલા પ્રદેશોના મોટા ભાગનો કબજો લેવા માંગે છે. પુતિનના ઇનકાર પર તે ગુસ્સે થઈ ગયા અને બળવો કર્યો હતો. જોકે, રશિયામાં આવી ચિંતાજનક સ્થિતિ માટે એકલા યેવગેની પ્રિગોઝિન જવાબદાર નથી, કેટલાક અન્ય ચહેરા પણ છે, જેના કારણે પુતિન સામે આ સંકટ ઊભું થયું છે.
- યેવગેની પ્રિગોઝિન
યેવજેની પ્રિગોઝિન વેગનર જૂથના વડા છે, જે રશિયાની ખાનગી આર્મી તરીકે ઓળખાતા પૂર્વ યુક્રેનમાં રશિયાને મદદ કરવા માટે એક દાયકા પહેલા રચાયેલ પુતિન તરફી ખાનગી લશ્કરી જૂથ છે. યેવગેની પ્રિગોઝિન, સ્વતંત્ર અર્ધલશ્કરી દળ વેગનર જૂથના વડા છે. જે અગાઉ રશિયન પ્રમુખ વ્લાદિમીર પુતિનના નજીકના વિશ્વાસુઓમાંના એક માનવામાં આવતા હતા. તાજેતરના વર્ષોમાં સીરિયા અને આફ્રિકન ખંડમાં થયેલા સંઘર્ષોનો ઉલ્લેખ ન કરવા માટે, ખાસ કરીને બખ્મુતમાં અને તેની આસપાસ યુક્રેન પર રશિયાના આક્રમણમાં વેગનર જૂથે મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. પરંતુ તાજેતરના મહિનાઓમાં પ્રિગોઝિન અને ક્રેમલિન નેતૃત્વ વચ્ચેના ગાઢ સંબંધોને નુકસાન થયું છે. વેગનરના વડા લાંબા સમયથી નવા રશિયન લશ્કરી નેતૃત્વને સ્થાપિત કરવાની તરફેણમાં હતા, જેની તેમણે યુક્રેનમાં હાર માટે વારંવાર ટીકા કરી હતી.
પ્રિગોઝિને રશિયન લશ્કરી નેતૃત્વ, ખાસ કરીને તેમના વિરોધી સંરક્ષણ પ્રધાન સર્ગેઇ શોઇગુ પર ફેબ્રુઆરી 2022 માં યુદ્ધના સાચા કારણો વિશે રશિયન લોકો સાથે ખોટું બોલવાનો આરોપ મૂક્યો હતો. બીજી બાજુ, શનિવાર, 24 જૂને, પુતિને રાષ્ટ્રને તેમના ટેલિવિઝન સંબોધનમાં વેગનરના સૈનિકોને "દેશદ્રોહી" ગણાવ્યા અને, કહ્યું - તેને ક્રેમલિન સામે બળવો કરવા બદલ સજા કરવામાં આવશે." જો કે, શનિવારે મોડી રાત્રે સોદો થયા પછી પ્રિગોઝિન સામેની કાર્યવાહી રશિયાની ગુપ્તચર એજન્સી એફએસબી દ્વારા અટકાવવામાં આવી હતી. જો કે આ પાછળ શરત રાખવામાં આવી કે પ્રિગોઝિન રશિયા છોડી દે અને બેલારૂસ જતા રહે. ડીલની શરતો અનુસાર, વેગનરના સૈનિકો પણ રશિયાની સરકારની કાર્યવાહીનો સામનો નહી કરવો પડેય બેલારુસ ખસેડો. સોદાની શરતો, વેગનરના સૈનિકોને પણ રશિયન સરકાર તરફથી કાર્યવાહીનો સામનો કરવો પડશે નહીં.
- સર્ગેઇ શોઇગુ
2012 થી રશિયાના સંરક્ષણમંત્રી સર્ગેઇ શોઇગુ 2014 થી યુક્રેન વિરુદ્ધ લશ્કરી આક્રમણના મુખ્ય ગુનેગારોમાંના એક છે અને 24 ફેબ્રુઆરી, 2022 ના રોજ યુદ્ધની શરૂઆત થઈ ત્યારથી તેના પર અનેક આરોપ લાગ્યા છે. તેઓ પુતિનના સૌથી ખાસ લોકોમાંથી એક છે. તે 2014 માં ક્રિમીયા પર કબજો અને સીરિયામાં રશિયન ભાગીદારીઓને સફળતાઓના રૂપમાં ગણાવી શકતા હતા પરંતુ યુક્રેન સામે યુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારથી તેમની પ્રતિષ્ઠામાં ઘટાડો થયો છે. પુતિનને આશા હતી કે યુક્રેન પરનો હુમલો ઘણો અલગ હશે, પરંતુ તેઓ હજુ સુધી યુક્રેનની રાજધાની પર કબજો કરી શક્યા નથી. જવાબદારી સર્ગેઈ શોઇગુ પર છે.
શોઇગુના પ્રિગોઝિન સાથેના સંબંધો આ દિવસોમાં ખૂબ જ તંગ છે. વેગનરના વડાએ વારંવાર સંરક્ષણ મંત્રાલય પર દારૂગોળો પહોંચાડવામાં નિષ્ફળ જવાનો આરોપ લગાવ્યો છે. પ્રિગોઝિને એમ પણ કહ્યું છે કે શોઇગુ યુક્રેનની પરિસ્થિતિ વિશે પુતિનને છેતરીને હીરોનું બિરુદ જેવા અંગત લક્ષ્યો અને પુરસ્કારો હાંસલ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. આ આરોપો તાજેતરમાં ત્યારે સામે આવ્યા જ્યારે પ્રિગોઝિને કહ્યું કે શોઇગુએ આક્રમણના વાસ્તવિક કારણ વિશે રશિયન લોકો સાથે ખોટું બોલ્યા હતા.
- વાલેરી ગેરાસિમોવ
રશિયન સશસ્ત્ર દળોના જનરલ સ્ટાફના ચીફ વાલેરી ગેરાસિમોવે જાન્યુઆરી 2023માં સર્ગેઈ સુરોવિકિન બાદ યુક્રેનમાં સૈનિકોની કમાન સંભાળી હતી. તેને સીરિયામાં રશિયાના સૈન્ય ઓપરેશન માટે પણ જવાબદાર માનવામાં આવે છે. શોઇગુ રક્ષા મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા બાદ 2012માં તેમનું પદ સંભાળ્યું ત્યારથી તેઓ શોઇગુના વિશ્વાસુ માનવામાં આવે છે.
વેગનરના ચીફ પ્રિગોઝિનનો ગુસ્સો શોઇગુ અને ગેરાસિમોવ બંને પર ગુસ્સે છે, જેમની પર તે અસમર્થતાનો આરોપ મૂકે છે અને યુક્રેનના આક્રમણ દરમિયાન ભારે નુકસાન માટે મુખ્યત્વે જવાબદાર માને છે. શનિવારે, દક્ષિણ રશિયન શહેર વોરોનેશમાં લશ્કરી સુવિધાઓ કબજે કરવાનો દાવો કર્યા પછી પ્રિગોઝિને મોસ્કો પર કૂચ કરવાની પણ જાહેરાત કરી હતી.
- સેર્ગેઈ સુરોવિકિન
અત્યાર સુધી રશિયન સશસ્ત્ર દળોના જનરલ સ્ટાફના ડેપ્યુટી ચીફ સર્ગેઇ સુરોવિકિનને પ્રિગોઝિનનો સાથી માનવામાં આવતો હતો. જનરલે ઑક્ટોબર 2022 થી જાન્યુઆરી 2023 સુધી યુક્રેનમાં રશિયન દળોની કમાન્ડ કરી વાલેરી ગેરાસિમોવ દ્વારા તેમનો કાર્યકાળ પૂર્ણ થાય તે પહેલાં તેમના સ્થાને લેવામાં આવ્યા હતા. યુક્રેન સાથે રશિયાનો સંઘર્ષ ચાલુ હોવાથી તેણે દેખીતી રીતે વેગનર ગ્રુપના વડાને નજરઅંદાજ કરી દીધા અને શુક્રવારે સાંજે પ્રિગોઝિનને વિડિયો સંદેશમાં સત્તા સંઘર્ષનો અંત લાવવા હાકલ કરી હતી. સુરોવિકિને પુતિનના આદેશ પ્રત્યે સમર્પણનું આહવાન કરતા કહ્યું કે "દુશ્મનો ફક્ત અમારી સ્થાનિક રાજકીય પરિસ્થિતિ વધુ ખરાબ થવાની રાહ જોઈ રહ્યા છે."