Saudi Arabia-China : સાઉદી અરેબિયા અને ચીન વચ્ચેના મજબૂત સંબંધોએ અમેરિકાની ચિંતા વધારી દીધી છે. બંને દેશો દ્વિપક્ષીય સંબંધોને મજબૂત કરવામાં ઝડપથી વ્યસ્ત છે. જ્યારે સાઉદી અરેબિયા સ્ટેટ વિઝન 2030ને આગળ ધપાવી રહ્યું છે ત્યારે ચીન બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ (BRI) સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. સાઉદી ક્રાઉન પ્રિન્સ મોહમ્મદ બિન સલમાન દ્વારા 2016માં વિઝન 2030ની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. ક્રાઉન પ્રિન્સ સલમાન ચીનની BRIને આગળ લઈ જવા ઈચ્છે છે. તદુપરાંત વૈશ્વિક ભૌગોલિક રાજકીય પરિસ્થિતિએ ચીન અને સાઉદી અરેબિયાને એક મંચ પર આવવામાં મદદ કરી છે. સાઉદી અરેબિયા જે છેલ્લા એક દાયકાથી અમેરિકી તરફી હતો તેને અચાનક પોતાને અપેક્ષિત લાગવા લાગ્યું. આ સ્થિતિમાં ચીનને મોકો મળ્યો અને તેણે અમેરિકાની ખાલી જગ્યાને ભરી દીધી. સાઉદી અરેબિયા અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોમાં મજબૂતાઈથી અમેરિકા ખૂબ જ પરેશાન છે.
શા માટે ચીનની છત્રછાયામાં સરકી રહ્યુ છે સાઉદી અરબ?
સાઉદી અરેબિયાના વિઝન 2030ના સૌથી મોટા કેન્દ્રોમાંનું એક પ્રવાસન છે. 2019માં પ્રવાસીઓના સ્ત્રોત તરીકે ચીન વિશ્વમાં પ્રથમ ક્રમે હતું. ચીની લોકોએ 155 મિલિયન વિદેશ પ્રવાસો કર્યા છે અને ચીનની બહાર વેકેશન પર $250 બિલિયનથી વધુ ખર્ચ્યા છે. કોવિડ રોગચાળાને કારણે આ સંખ્યા પાછળથી 2020 અને 2021 માં ઘટીને 20 અને 26 મિલિયન પ્રવાસીઓ પર આવી ગઈ. આ સ્થિતિમાં સાઉદી અરેબિયાનો પ્રયાસ ચીનથી વધુને વધુ પ્રવાસીઓને પોતાના દેશમાં આકર્ષવાનો છે. આ ત્યારે જ શક્ય બની શકે છે જ્યારે ચીન સાથે સાઉદી અરેબિયાના સંબંધો ખૂબ જ મજબૂત હોય. જો સાઉદી અરેબિયા અમેરિકાનું આધિપત્ય રહ્યું હોત તો તેને ચીન સાથે મિત્રતા વધારવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડત. આ જ કારણ છે કે સાઉદીએ અમેરિકાથી છૂટકારો મેળવ્યો અને ચીનનો હાથ પકડ્યો.
પ્રિન્સ સલમાનને છે આ લાલચ
સાઉદી અરેબિયા દાયકાના અંત સુધીમાં પ્રવાસન આવકમાં વાર્ષિક $46 બિલિયન કમાવવાનું વિચારી રહ્યું છે. આ સ્થિતિમાં ખાડીના સૌથી શક્તિશાળી દેશને લાગે છે કે ચીનના પ્રવાસીઓ આ કામમાં સૌથી મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે. 2019માં સાઉદી અરેબિયાએ પ્રવાસન દ્વારા રેકોર્ડ $19.85 બિલિયનની કમાણી કરી હતી, જોકે બાદમાં કોવિડ રોગચાળાને કારણે સાઉદી અરેબિયાની પ્રવાસન આવકમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો હતો. સાઉદી અરેબિયા ફરી એકવાર તેલ ઉત્પાદક દેશ હોવાના મોહરમાંથી છુટકારો મેળવવા માટે પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે.
ચીન પણ સાઉદી પાસેથી લાભની અપેક્ષા
ઝીરો કોવિડ પોલિસીના કારણે ચીન પણ આર્થિક આંચકામાંથી બહાર આવી રહ્યું છે. આ સ્થિતિમાં તેને સાઉદી અરેબિયા જેવા મોટા અને શક્તિશાળી દેશના સમર્થનની જરૂર છે. મુસ્લિમ દેશોમાં સાઉદી અરેબિયાનો પ્રભાવ ઘણો વધારે છે. મુસ્લિમો પર અત્યાચારને લઈને ચીન પહેલેથી જ ટીકાનો સામનો કરી રહ્યું છે. જેથી સાઉદી અરેબિયાનું સમર્થન મળવાથી તેને ઘણી રાહત મળી શકે છે. બીજી તરફ, ચીન તેની મોટાભાગની ઉર્જા જરૂરિયાતો સાઉદી અરેબિયા પાસેથી મેળવે છે. તાજેતરમાં આમાં રશિયાની ભાગીદારી ઘણી વધી છે, પરંતુ ભવિષ્યમાં સાઉદી અરેબિયા તેલ અને ગેસના પુરવઠાનો સૌથી મોટો સ્ત્રોત બનશે. આ જ કારણ છે કે બંને દેશો ઝડપથી પોતાના સંબંધો મજબૂત કરી રહ્યા છે.