Krishi Vigyan Kendra: કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્ર (KVK) ને ભારતમાં કૃષિ પ્રણાલીની કરોડરજ્જુ કહેવામાં આવે છે. KVKs નવી વિકસિત ખેતી તકનીકો અને કૃષિ સંશોધનને ખેડૂતોના ખેતરોમાં લઈ જવા માટે ફ્રન્ટલાઈન તરીકે કામ કરે છે. કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રી નરેન્દ્ર સિંહ તોમરે તાજેતરમાં લોકસભામાં આ KVKની વિગતો શેર કરી છે. દેશભરમાં કુલ 731 KVK કાર્યરત છે. તેમાંથી સૌથી વધુ KVK ઉત્તર પ્રદેશમાં કાર્યરત છે. કેન્દ્રીય કૃષિ પ્રધાન નરેન્દ્ર સિંહ તોમરે લોકસભામાં આપેલી માહિતી અનુસાર, દેશના દરેક જિલ્લામાં ઓછામાં ઓછું એક KVK છે, જ્યારે ભૌગોલિક દૃષ્ટિકોણથી મોટા જિલ્લાઓમાં એક કરતાં વધુ KVK પણ કાર્યરત છે.
કૃષિ યુનિવર્સિટીઓ હેઠળ મહત્તમ 506 KVK ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે
કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રી નરેન્દ્ર સિંહ તોમરે તાજેતરમાં લોકસભામાં KVKની રાજ્યવાર અને સંસ્થાકીય વિગતો શેર કરી છે. જે અંતર્ગત હાલમાં 38 KVK વિવિધ રાજ્ય સરકારો હેઠળ કાર્યરત છે. તેથી ICAR ના નિયંત્રણ હેઠળ 66 KVK છે. તેવી જ રીતે 103 KVK વિવિધ NGO હેઠળ કાર્યરત છે. મહત્તમ 506 KVK કૃષિ યુનિવર્સિટીઓ હેઠળ કાર્યરત છે. જ્યારે 3-3 KVK સેન્ટ્રલ યુનિવર્સિટી અને પબ્લિક સેક્ટર અંડરટેકિંગ્સ (પીએસયુ) હેઠળ અને 7 KVK ડીમ્ડ હેઠળ કાર્યરત છે.
કૃષિ મંત્રીએ કહ્યું કે KVKએ અત્યાર સુધીમાં ખેડૂતોના ખેતરોમાં 1.12 લાખ ટ્રાયલ હાથ ધર્યા છે. તે જ સમયે, KVK દ્વારા પાક, પશુધન, મત્સ્યોદ્યોગ, કૃષિ મશીનરી અને અન્ય સાહસોને લગતી વિવિધ તકનીકો પર 7.35 લાખ પ્રદર્શનોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.
કયા રાજ્ય-કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશમાં કેટલા છે કૃષિ વિકાસ કેન્દ્ર
- આંદામાન અને નિકોબાર 3
- આંધ્ર પ્રદેશ 24
- અરુણાચલ પ્રદેશ 17
- આસામ 26
- બિહાર 44
- છત્તીસગઢ 28
- દિલ્હી 1
- ગોવા 2
- ગુજરાત 30
- હરિયાણા 18
- હિમાચલ પ્રદેશ 13
- જમ્મુ અને કાશ્મીર 20
- ઝારખંડ 24
- કર્ણાટક 33
- કેરળ 14
- લદ્દાખ 4
- લક્ષદ્વીપ 1
- મધ્ય પ્રદેશ 54
- મહારાષ્ટ્ર 50
- મણિપુર 9
- મેઘાલય 7
- મિઝોરમ 8
- નાગાલેન્ડ 11
- ઓડિશા 33
- પુડુચેરી 3
- પંજાબ 22
- રાજસ્થાન 47
- સિક્કિમ 4
- તમિલનાડુ 32
- તેલંગાણા 16
- ત્રિપુરા 8
- ઉત્તર પ્રદેશ 89
- ઉત્તરાખંડ 13
- પશ્ચિમ બંગાળ 23
- કુલ 731
નોંધઃ તમામ આંકડાઓ કૃષિ મંત્રી દ્વારા લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યા છે.