Satyanarayan Katha:સ્કંદ પુરાણના રેવાખંડમાં ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણની કથાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. આ કથા દરેક પ્રકારની મનોકામના પૂર્ણ કરે છે. આ કથા સમાજના તમામ વર્ગોને સત્યવર્તનો ઉપદેશ આપે છે. ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણની વ્રત કથાનું હિન્દુ ઘર્મમાં અનેક ગણુ મહત્વ છે. ખાસ કરીને પૂનમના દિવસે કથા કરવાનું વિશેષ મહત્વ છ.
મહત્વ- સમાજના કોઈપણ વર્ગનો વ્યક્તિ સત્યને ભગવાન માનીને ભક્તિભાવથી આ વ્રત અને કથાનું શ્રવણ કરે તો તેનું મનવાંછિત ફળ અવશ્ય મળે છે. આ સાથે સત્યનારાયણ કથાનું શ્રવણ પણ સૌભાગ્યની વાત માનવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે એવું જોવા મળે છે કે સત્યનારાયણ વ્રતની કથા કોઈ પણ શુભ કાર્ય કરતા પહેલા અથવા ઈચ્છાઓ પૂર્ણ થાય ત્યારે સાંભળવામાં આવે છે.
શ્રી સત્યનારાયણના વ્રતની દંતકથા અનુસાર, એક સમયે ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુ ક્ષીરસાગરમાં વિશ્રામ કરી રહ્યા હતા. તે જ સમયે નારદજી ત્યાં આવ્યા. નારદજીને જોઈને ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુએ કહ્યું- હે મહર્ષિ, તમારા આવવાનો હેતુ શું છે
ત્યારે નારદજીએ કહ્યું- નારાયણ નારાયણ પ્રભુ! તમે પાલનહાર છો. તે સર્વજ્ઞ છે. ભગવાન - મને એવો સરળ અને નાનો ઉપાય જણાવો, જેનાથી ધરતીના લોકોને ફાયદો થાય. આના પર ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુએ કહ્યું - હે દેવર્ષિ ! જે વ્યક્તિ સાંસારિક સુખ ભોગવવા માંગે છે અને મૃત્યુ પછી બીજી દુનિયામાં જવા માંગે છે. તેણે સત્યનારાયણ પૂજા કરવીને આ કથાના પાઠ કરવો જોઈએ.સુખદેવ મુનિજીએ કહ્યું હતુ કે, આ સત્યનારાયણ લીલાવતી કલાવતી વગેરેની વાર્તા છે આજે આ સત્યનારાયણ કથાનો એક ભાગ બની ગઈ છે. આ સત્યનારાયણ કથાનું મૂળ છે, નારદજી અને વિષ્ણુજી વચ્ચેનો સંવાદ.
પૂજા કેવી રીતે કરવી-
આ પછી નારદજીએ ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુને વ્રતની રીત જણાવવા વિનંતી કરી. ત્યારે ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુજીએ કહ્યું-
સત્યનારાયણ વ્રત કરવા માટે વ્યક્તિએ દિવસભર ઉપવાસ રાખવો.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રતના ઉપાસકે સ્નાન કરવું અને સ્વચ્છ કપડાં પહેરવા.
કપાળ પર તિલક લગાવો અને શુભ સમયે પૂજા શરૂ કરવી.
આ માટે પૂર્વ કે ઉત્તર તરફ મુખ રાખીને શુભ આસન પર ભગવાન સત્યનારાયણની પૂજા કરો.
આ પછી સત્યનારાયણ વ્રત કથા વાંચો અથવા સાંભળો.
સાંજે કોઈ મહાન વિદ્વાનને બોલાવીને સત્ય નારાયણની કથા સાંભળવી.
ભગવાનને ચરણામૃત, પાન, તલ, મોલી, રોલી, કુમકુમ, ફળ, ફૂલ, પંચગવ્ય, સોપારી, દુર્વા વગેરે અર્પણ કરો. આનાથી સત્યનારાયણ દેવ પ્રસન્ન થાય છે.
પૂર્ણિમાના દિવસે સત્યનારાયણ વ્રતનું વિશેષ મહત્વ છે, કારણ કે પૂર્ણિમા એ સત્યનારાયણનો પ્રિય દિવસ છે, આ દિવસે ચંદ્ર પૂર્ણ કળા સાથે ઉગે છે અને પૂર્ણિમાને અર્ઘ્ય ચઢાવવાથી વ્યક્તિના જીવનમાં પૂર્ણતા આવે છે.
પૂર્ણિમાના ચંદ્રને જળથી અર્ઘ્ય ચઢાવવું જોઈએ.
ઘરના વાતાવરણને શુદ્ધ કર્યા પછી, પર કલશ રાખો અને ભગવાન શ્રી વિષ્ણુની મૂર્તિ અથવા સત્યનારાયણના ફોટાની પૂજા કરો.
પરિવારના સભ્યોને ભેગા કરો અને ભજન, કીર્તન, આરતી વગેરે કરો. બધાની સાથે મળીને પ્રસાદ લો, પછી ચંદ્રને અર્ઘ્ય ચઢાવો. મૃત્યુલોકમાં ભગવાન સત્યનારાયણની કૃપા મેળવવાનો આ સરળ માર્ગ છે. આ સાથે 'ઓમ શ્રી સત્યનારાયણાય નમઃના ' 108 વાર જાપ કરવા.