Economic Survey 2024:  મોદી સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળના પ્રથમ બજેટની રાહ હવે પૂરી થવા જઈ રહી છે. સંસદનું નવું સત્ર સોમવારથી શરૂ થઈ રહ્યું છે અને બીજા દિવસે એટલે કે 23 જુલાઈએ નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ નાણાકીય વર્ષ 2024-25નું સંપૂર્ણ બજેટ રજૂ કરવા જઈ રહ્યા છે. બજેટના આગમન પહેલા સંસદના ચોમાસુ સત્રના પહેલા દિવસે ભારતીય આર્થિક સર્વેક્ષણ રજૂ થવા જઈ રહ્યું છે.


આર્થિક સર્વે ક્યારે રજૂ થશે?


આર્થિક સર્વે 2023-24 લોકસભામાં બપોરે 1 વાગ્યે અને રાજ્યસભામાં બપોરે 2 વાગ્યે રજૂ કરવામાં આવશે. બપોરે 02.30 વાગ્યે નેશનલ મીડિયા સેન્ટર ખાતે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સ યોજાશે જેમાં કેન્દ્ર સરકારના મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર વી અનંત નાગેશ્વરન આર્થિક સર્વેની તૈયારી કરતી તેમની ટીમ સાથે સંબોધન કરશે.


આ રિપોર્ટ વચગાળાના બજેટ પહેલા આવ્યો છે


દર વર્ષે બજેટ પહેલા સરકાર દ્વારા સંસદમાં આર્થિક સમીક્ષા રજૂ કરવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે નાણામંત્રી સંસદમાં આર્થિક સમીક્ષા રજૂ કરે છે. આ વર્ષની શરૂઆતમાં, ફેબ્રુઆરી મહિનામાં, જ્યારે વચગાળાનું બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, તે પહેલાં સરકારે આર્થિક સર્વેક્ષણ આપવાને બદલે ધ ઈન્ડિયન ઈકોનોમીઃ અ રિવ્યુ નામનો રિપોર્ટ બહાર પાડ્યો હતો. તે સમયે કહેવામાં આવ્યું હતું કે નવી સરકાર બન્યા બાદ જુલાઈમાં પૂર્ણ બજેટ પહેલા આર્થિક સમીક્ષા રજૂ કરવામાં આવશે.






ક્યાં જોઈ શકાશે આર્થિક સર્વે



  • લાઈવ સ્ટ્રીમિંગ: સંસદ ટીવી અને પીઆઈબી ઈન્ડિયા લાઈવ-સ્ટ્રીમિંગ કરશે

  • નાણા મંત્રાલય ફેસબુક- https://www.facebook.com/finmin.goi

  • લાઇવ અપડેટ્સ: Twitter @FinMinIndia પર અનુસરો.

  • રીલીઝ પછી ભારત બજેટ વેબસાઇટ પર આર્થિક સર્વે દસ્તાવેજો ડાઉનલોડ કરો અને ઍક્સેસ કરો. https://www.indiabudget.gov.in/economicsurvey/


આર્થિક બાબતોનો વિભાગ તૈયાર કરે છે


દર વખતે આર્થિક સમીક્ષામાં એ જણાવવામાં આવે છે કે અગાઉના બજેટમાં સરકારે નિર્ધારિત કરેલા લક્ષ્યાંકો કેટલી હદ સુધી પ્રાપ્ત થયા હતા. એક રીતે, આર્થિક સમીક્ષા એ છેલ્લા નાણાકીય વર્ષમાં સરકારની કામગીરીની સમીક્ષા છે. તે આર્થિક બાબતોના વિભાગ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ વખતે આર્થિક સમીક્ષા મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર વી અનંત નાગેશ્વરનના કાર્યાલય દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવી છે.


આર્થિક સમીક્ષા બજેટનો પાયો બનાવે છે


દેશની આર્થિક નીતિના સંદર્ભમાં આર્થિક સમીક્ષા એ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ છે. જો તેનું મહત્વ બજેટ કરતા વધારે ન હોય તો તેને પણ ઓછું આંકી શકાય નહીં. જ્યારે બજેટ ભવિષ્ય (સામાન્ય રીતે આગામી નાણાકીય વર્ષ) માટેની સરકારની યોજનાઓની રૂપરેખા આપે છે, ત્યારે આર્થિક સમીક્ષા ભૂતકાળમાં (સામાન્ય રીતે પાછલા નાણાકીય વર્ષ) સરકારના કામનો હિસાબ રાખે છે. મતલબ કે આર્થિક સમીક્ષા એ ભૂતકાળ છે, જેના આધારે ભવિષ્યનું બજેટ તૈયાર કરવામાં આવે છે.


આર્થિક સમીક્ષામાં આ માહિતી આપવામાં આવે છે


આર્થિક સમીક્ષામાં, મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર વિગતવાર જણાવે છે કે અગાઉના બજેટમાં સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત લક્ષ્યાંકો કેટલી હદ સુધી પ્રાપ્ત થયા છે. એ જ રીતે, આર્થિક સમીક્ષામાં ગત વર્ષના બજેટમાં બનાવેલી યોજનાઓમાંથી કેટલી યોજનાઓ અમલમાં આવી છે તેની વિગતવાર માહિતી પણ આપે છે. આ ઉપરાંત, સમીક્ષામાં ઘરેલું અર્થતંત્રનો વિકાસ દર (જીડીપી વૃદ્ધિ દર), ફુગાવાનો દર, વિવિધ ક્ષેત્રોની કામગીરી (કૃષિ, ઉદ્યોગ, સેવાઓ) વગેરે જેવા અન્ય ઘણા મહત્વપૂર્ણ આર્થિક મુદ્દાઓની વિગતો પણ શામેલ છે.


આ 5 વિભાગો આર્થિક સમીક્ષામાં છે


આર્થિક સમીક્ષાને વ્યાપક રીતે 5 વિભાગોમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. તે 5 વિભાગો છે – આર્થિક કામગીરીનું વિશ્લેષણ, નીતિ સૂચનો, ડેટા આધારિત વિચારણાઓ, મધ્યમથી લાંબા ગાળાના દૃષ્ટિકોણ અને વૈશ્વિક અને સ્થાનિક સંદર્ભ. સંસદનું નવું સત્ર 22 જુલાઈ, સોમવારે સવારે 11 વાગ્યે શરૂ થશે. થોડા સમય બાદ નાણામંત્રી સંસદમાં આર્થિક સમીક્ષા રજૂ કરી શકે છે.