Property Ownership Rules: આવકના વધુ સારા સ્ત્રોત તરીકે મકાન ભાડે આપવું એ શરૂઆતથી જ સારું માનવામાં આવે છે. જેના કારણે જ્યાં પરિવારની આવક વધે છે, ત્યાં ઘરની જાળવણી પણ સરળતાથી થાય છે. પરંતુ કેટલીકવાર નાની ભૂલ પણ ભારે પડી જાય છે અને વ્યક્તિને તેના મિલકતમાંથી હાથ ધોવા પડે છે. આજે અમે તમને કેટલીક એવી કાયદાકીય જોગવાઈઓ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જેના વિશે તમારે વિગતવાર જાણવું જોઈએ.
વાસ્તવમાં ભારતમાં બ્રિટિશ કાળથી 'એડવર્સ પઝેશન રૂલ્સ'નો કાયદો પ્રચલિત છે. આ કાયદા હેઠળ, જો કોઈ ભાડૂત અથવા અન્ય કોઈ વ્યક્તિ સતત 12 વર્ષ સુધી કોઈની મિલકત પર કબજો કરે છે, તો તેને તેના માલિક જાહેર કરી શકાય છે. આવી સ્થિતિમાં મૂળ મકાનમાલિક તે મકાન પરનો પોતાનો હક કાયમ માટે ગુમાવી શકે છે.
આ કાયદા હેઠળ, જો કોઈ અન્ય વ્યક્તિએ શાંતિપૂર્ણ રીતે કોઈ મિલકત પર કબજો કર્યો હોય (સંપત્તિની માલિકીનો 12 વર્ષનો નિયમ) અને તે મૂળ મકાનમાલિકને પણ જાણતો હોય, પરંતુ તે તે કબજો છોડાવવા માટે કોઈ કાનૂની પહેલ ન કરે, તો 12 વર્ષ પછી ભાડૂત તે જમીનના વાસ્તવિક માલિક હોવાનો દાવો કરી શકે છે. જો કે આ માટે તેણે ઘણી શરતો પણ પૂરી કરવી પડશે. જેમાં 12 વર્ષ સુધી કોઈપણ અવરોધ વિના તે મકાનમાં રહેવું, તમારા નામ પર હાઉસ ટેક્સની રસીદ, વીજળી અને પાણીના બિલ બતાવવાનો સમાવેશ થાય છે. આ સાથે સાક્ષીઓના સોગંદનામા પણ જરૂરી છે.
કાયદાકીય નિષ્ણાતો કહે છે કે મકાનમાલિકોએ તેમની મિલકત ગેરકાયદેસર કબજોથી બચાવવા માટે ખૂબ કાળજી રાખવી જોઈએ. પહેલી વાત એ છે કે કોઈપણ વ્યક્તિને ભાડા પર મકાન આપતી વખતે 11 મહિનાનો ભાડા કરાર કરવો જોઈએ. જ્યારે તે કરાર સમાપ્ત થાય છે, તો પછી એક મહિનાનો ગેપ આપ્યા પછી, ફરીથી 11 મહિનાનો કરાર કરવો જોઈએ. આમ કરવાથી મિલકતના સતત કબજામાં વિરામ તરીકે ગણવામાં આવશે. બીજી રીત એ છે કે તમે સમયાંતરે તમારા ભાડૂતોને પણ બદલી શકો છો.
જો તમે ક્યાંક દૂર રહો છો, તો તમારે તમારી મિલકતની એક કે બે મહિનામાં એકવાર મુલાકાત લેવી જોઈએ કે ત્યાં કોઈ ગેરકાયદેસર અતિક્રમણ થયું છે કે કેમ. જો તમારી મિલકતમાં કોઈ ગેરકાયદેસર રીતે રહેતું જોવા મળે તો તેને બહાર કાઢવા માટે તાત્કાલિક પોલીસ-પ્રશાસનને ફરિયાદ કરવી જોઈએ. જો તમે આ કામમાં ઢીલ રાખશો તો તમે તમારી મિલકતમાંથી હાથ ધોઈ શકો છો, જે તમારા માટે નુકસાનકારક જ બની શકે છે.