Unemployment In India: RBIનો પહેલો રિપોર્ટ આવ્યો કે લોકોની બચત 50 વર્ષમાં સૌથી નીચા સ્તરે પહોંચી ગઈ છે અને લોકો પર દેવાનો બોજ વધી રહ્યો છે. હવે દેશમાં બેરોજગારીને લઈને એક રિપોર્ટ સામે આવ્યો છે જે ચિંતાજનક છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, દેશમાં 25 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના 42.3 ટકા યુવા સ્નાતકો બેરોજગાર છે. દેશમાં બેરોજગારીનો દર 2019-20માં 8.8 ટકા હતો, જે 2020-21માં ઘટીને 7.5 ટકા અને નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં 6.6 ટકા થઈ ગયો છે. પરંતુ શિક્ષિત યુવાનોમાં બેરોજગારીનું પ્રમાણ વધ્યું છે.
અઝીમ પ્રેમજી યુનિવર્સિટીના સ્ટેટ ઑફ વર્કિંગ ઈન્ડિયા 2023ને ટાંકીને આ માહિતી સામે આવી છે. રિપોર્ટ અનુસાર સૌથી વધુ 22.8 ટકા બેરોજગારી દર 25 થી 29 વર્ષના યુવાનોમાં છે. ઉચ્ચ માધ્યમિક સ્તરનું શિક્ષણ મેળવનાર 25 વર્ષથી નીચેના યુવાનોમાં બેરોજગારીનો દર 21.4 ટકા છે, જે સૌથી વધુ છે. 35 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના સ્નાતકોમાં બેરોજગારીનો દર પાંચ ટકાથી ઓછો છે. જ્યારે 40 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના સ્નાતક લોકોમાં બેરોજગારીનો દર માત્ર 1.6 ટકા છે.
રિપોર્ટ અનુસાર, 25 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના અભણ યુવાનોમાં બેરોજગારીનો દર 13.5 ટકા જોવા મળ્યો છે. જ્યારે 40 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના નિરક્ષર જૂથમાં બેરોજગારીનો દર 2.4 ટકા છે. અઝીમ પ્રેમજી યુનિવર્સિટીનો આ રિપોર્ટ સરકારી ડેટા પર આધારિત છે. આ રિપોર્ટ NSOના રોજગાર-બેરોજગારી સર્વે, લેબર વર્ક ફોર્સ સર્વે, નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે, એન્યુઅલ સર્વે ઓફ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, પોપ્યુલેશન સેન્સસ જેવા સત્તાવાર ડેટાના આધારે તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. ઈન્ડિયા વર્કિંગ સર્વે નામનો વિશેષ સર્વે કર્ણાટક અને રાજસ્થાનના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં પણ કરવામાં આવ્યો છે.
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે દેશમાં બેરોજગારીનો દર ઘટ્યો હોવા છતાં આવકનું સ્તર સ્થિર રહ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, કોરોના મહામારી ત્રાટકે તે પહેલા જ મહિલાઓની આવકમાં ઘટાડો થવા લાગ્યો હતો. 2004 થી, સ્ત્રી રોજગાર દર કાં તો ઘટી રહ્યો હતો અથવા સ્થિર રહ્યો હતો. 2019થી મહિલાઓની રોજગારી વધી છે. રોગચાળા દરમિયાન મોટી સંખ્યામાં મહિલાઓએ સ્વરોજગાર અપનાવ્યો છે. કોરોના રોગચાળા પહેલા, 50 ટકા મહિલાઓ સ્વ-રોજગાર કરતી હતી અને રોગચાળા પછી, આ આંકડો વધીને 60 ટકા થઈ ગયો છે.