23 જૂન, 2021 ના રોજ પૂર્વી પાકિસ્તાની શહેર લાહોરમાં એક આત્મઘાતી બોમ્બરે લશ્કર-એ-તૈયબાના વડા હાફિઝ સઈદના ઘરની બહાર એક પોલીસ ચોકીમાં કાર ઘુસાડી દીધી હતી, જેમાં ચાર લોકો માર્યા ગયા હતા. તેના પરિવારમાંથી કોઈને ઈજા થઈ નહોતી. 2008ના મુંબઈ નરસંહારનો મુખ્ય સૂત્રધાર સઈદ જ્યારે હુમલો થયો ત્યારે તેના ઘરે નહોતો.
બાદમાં પાકિસ્તાને આ વિસ્ફોટ માટે ભારતને જવાબદાર ઠેરવ્યું હતું. પાકિસ્તાનના તત્કાલીન ગૃહમંત્રી રાણા સનાઉલ્લાહે ડિસેમ્બર 2022 માં ઇસ્લામાબાદમાં પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, “અમારી પાસે મજબૂત પુરાવા છે કે આ હુમલામાં ભારત સામેલ હતું. અમારા દળો પાસે તમામ પુરાવા છે કે તેઓએ (ભારત) તેને ભંડોળ પૂરું પાડ્યું હતું.”
સઈદની પાકિસ્તાન દ્વારા 2019માં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને ત્યારપછી આતંકવાદને નાણાં પૂરા પાડવાના અનેક આરોપોમાં દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યો હતો. હાલમાં તે 31 વર્ષની જેલની સજા ભોગવી રહ્યો છે. પરંતુ તેના પર 2008ના મુંબઈ આતંકી હુમલા માટે ક્યારેય કેસ ચલાવવામાં આવ્યો નથી.
સઈદ ભલે માંડ માંડ બચ્યો પરંતુ, તેના જેવા ઘણા લોકો પોતાના જીવન પર આ પ્રકારના પ્રયાસોથી બચી શક્યા ન હતા. આકસ્મિક રીતે, સઈદના નાયબ અને જમાત-ઉદ-દાવાના નેતા અબ્દુલ સલામ ભુતાવી જેમણે 26/11 માટે આતંકવાદીઓને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. તે આ વર્ષે મે મહિનામાં પાકિસ્તાનમાં જેલના સેલમાં મૃત હાલતમાં મળી આવ્યો હતો. અધિકારીઓએ દાવો કર્યો હતો કે તેનું મૃત્યુ કાર્ડિયાક અરેસ્ટથી થયું હતું.
અહીં જણાવવામાં આવ્યું છે કે કઈ રીતે ભારતના વોન્ટેડ આતંકવાદી એ દેશોમાં માર્યા ગયા જેને તેઓ સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાન તરીકે જોતા હતા.
હરદીપસિંહ નિજ્જર
પ્રતિબંધિત ખાલિસ્તાન ટાઈગર ફોર્સ (KTF) ના વડા અને ભારતના મોસ્ટ વોન્ટેડ આતંકવાદીઓમાંના એક હરદીપ સિંહ નિજ્જર, જેના માથા પર 10 લાખ રૂપિયાનું રોકડ ઈનામ રાખ્યું હતું, તેને સરેમાં ગુરુદ્વારાની બહાર બે અજાણ્યા બંદૂકધારીઓ દ્વારા ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. બ્રિટિશ કોલંબિયાના પશ્ચિમી કેનેડિયન પ્રાંતમાં.
બીબીસીના અહેવાલ મુજબ, વેનકુવરથી લગભગ 30 કિમી પૂર્વમાં આવેલા શહેર સરેમાં ગુરુ નાનક શીખ ગુરુદ્વારાના વ્યસ્ત કાર પાર્કમાં જૂનની મધ્યમાં સાંજે બે માસ્ક પહેરેલા બંદૂકધારીઓએ નિજ્જરને તેમના વાહનમાં માર્યો હતો.
બ્રિટિશ કોલંબિયાના પશ્ચિમી પ્રાંતમાં એક અગ્રણી શીખ નેતા તેમણે સાર્વજનિક રીતે ખાલિસ્તાન માટે ઝુંબેશ ચલાવી હતી. ભારતના પંજાબ પ્રદેશમાં એક સ્વતંત્ર શીખ વતનનું નિર્માણ. તેમના સમર્થકોએ કહ્યું છે કે તેઓ ભૂતકાળમાં તેમની સક્રિયતાને કારણે ધમકીઓનું નિશાન બન્યા હતા.
બ્રિટિશ કોલંબિયાના પશ્ચિમ પ્રાંતમાં એક અગ્રણી શીખ નેતા તેમણે સાર્વજનિક રીતે ખાલિસ્તાન માટે ઝુંબેશ ચલાવી - ભારતના પંજાબ પ્રદેશમાં એક સ્વતંત્ર શીખ વતનનું નિર્માણ. તેમના સમર્થકોનું કહેવું છે કે તેમની સક્રિયતાને કારણે તેઓ ભૂતકાળમાં પણ ધમકીઓના નિશાના પર રહ્યા છે.
નિજ્જરને જુલાઈ 2020 માં કડક ગેરકાનૂની પ્રવૃત્તિઓ અધિનિયમ હેઠળ ભારત દ્વારા "આતંકવાદી" જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો અને સપ્ટેમ્બર 2020 માં NIA દ્વારા દેશમાં તેની સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવી હતી.
2016 માં તેની સામે ઇન્ટરપોલ "રેડ કોર્નર" નોટિસ પણ જારી કરવામાં આવી હતી. સરેની સ્થાનિક પોલીસે નિજ્જરને તેની આતંકવાદી સંડોવણીની શંકાના આધારે 2018 માં અસ્થાયી રૂપે નજરકેદમાં રાખ્યો હતો પરંતુ તેને પછીથી મુક્ત કરવામાં આવ્યો હતો.
નવી દિલ્હી લાંબા સમયથી કેનેડામાં ભારત વિરોધી દેખાવો પ્રત્યે સંવેદનશીલ રહ્યું છે. જૂનમાં ભારતે કેનેડાની ટીકા કરી હતી કે જૂનમાં, ભારતે કેનેડાની ટીકા કરી હતી કે તે 1984માં વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીની તેમના અંગરક્ષકો દ્વારા કરાયેલી હત્યાને દર્શાવતી પરેડમાં ફ્લોટને મંજૂરી આપવા બદલ શીખ અલગતાવાદીઓ દ્વારા હિંસાનો મહિમા માનવામાં આવે છે.
નિજ્જરની હત્યાથી કેનેડાએ ભારત તરફ આંગળી ચીંધી અને બાદમાં આવા આરોપોને "વાહિયાત" અને "પ્રેરિત" તરીકે નકારી કાઢતાં એક નીચ રાજદ્વારી ઝઘડો થયો.
નિજ્જરની હત્યાથી એક કૂટનીતિક વિવાદ શરુ થયો અને કેનેડાએ ભારત પર આંગળી ઉઠાવી અને કેનેડાએ આ આરોપોને વાહિયાત ગણાવીને નકારી કાઢ્યા હતા.
શાહિદ લતીફ
અન્ય મોસ્ટ વોન્ટેડ આતંકવાદીઓ અને જૈશ-એ-મોહમ્મદ (JeM)ના વડા મસૂદ અઝહરના મુખ્ય સહયોગી શાહિદ લતીફ અને તેના ભાઈની આ વર્ષે ઓક્ટોબરમાં પાકિસ્તાનના સિયાલકોટ જિલ્લામાં એક મસ્જિદમાં ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી.
લતીફ 2016માં પઠાણકોટમાં ભારતીય વાયુસેનાના બેઝ પર થયેલા હુમલાનો માસ્ટરમાઇન્ડ હતો, જેમાં સાત IAF જવાનો માર્યા ગયા હતા. આતંકવાદી હડતાલને કારણે ત્રણ દિવસની ઘેરાબંધી થઈ અને ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ વધ્યો.
મોટરસાઇકલ પર આવેલા ત્રણ શખ્સોએ 53 વર્ષીય લતીફ અને તેના ભાઈ હરિસ હાશિમ પર અંધાધૂંધ ગોળીબાર કર્યો હતો, કારણ કે તેઓ સવારની નમાજ પછી ડાસ્કા શહેરમાં નૂર મદીના મસ્જિદમાંથી બહાર નીકળી રહ્યો હતો.
આ હુમલાની તાત્કાલિક કોઈએ જવાબદારી લીધી નથી પરંતુ સ્થાનિક પોલીસ વડા હસન ઈકબાલે જણાવ્યું હતું કે લતીફને ઈરાદાપૂર્વક નિશાન બનાવવામાં આવ્યો હોવાનું જણાય છે.
લતીફ જેને બિલાલ અથવા નૂર અલ દિન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે તે JeMનો મુખ્ય વ્યક્તિ હતો અને તે ભારતમાં આતંકવાદી હુમલાઓની યોજના, સુવિધા અને અંજામ આપવામાં સામેલ હતો.
તે શરૂઆતમાં પ્રતિબંધિત હકર-ઉલ-અંસાર આતંકવાદી જૂથના કેડર તરીકે પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીરમાંથી 1993માં કાશ્મીરમાં પ્રવેશ્યો હતો. એક વર્ષ બાદ તેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને તેને જમ્મુની કોટ ભલવાલ જેલમાં મોકલવામાં આવ્યો હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે તે જેલના સમય દરમિયાન JeMના સ્થાપક અઝહરથી પ્રભાવિત હતો.
16 વર્ષ જેલમાં પસાર કર્યા બાદ તેને 2010 માં અટારી-વાઘા બોર્ડર દ્વારા દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યો હતો અને માનવામાં આવે છે કે તે અઝહર સાથે ફરીથી સંપર્કમાં આવ્યો હતો, જેણે તે સમયે JeM બનાવ્યું હતું.
લતીફની હત્યાને પાકિસ્તાનની ધરતી પર JeMની હાજરી માટે એક મહત્વપૂર્ણ ફટકો ગણાવવામાં આવી રહ્યો છે. પરંતુ, તે હજુ જોવાનું બાકી છે કે તે આતંકવાદી જૂથની પ્રવૃત્તિઓ અને નેતૃત્વ પર કેવી અસર કરશે.
રિયાઝ અહમદ
આ વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં અજાણ્યા બંદૂકધારીઓએ પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (POK) રાવલકોટમાં અલ-કુદુસ મસ્જિદની અંદર એલઈટીના ઉચ્ચ કમાન્ડરને ઠાર માર્યો હતો.
રિયાઝ અહમદ ઉર્ફે અબુ કાસિમ કાશ્મીરી તરીકે ઓળખાયેલ આતંકીને શુક્રવારની નમાજ દરમિયાન પોઈન્ટ બ્લેન્ક રેન્જમાંથી ગોળી મારી દેવામાં આવી હતી. આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં રાજૌરી આતંકી હુમલા પાછળ તે મુખ્ય કાવતરાખોરોમાંનો એક હતો.
રાજૌરી જિલ્લાના ધાંગરી ગામમાં આતંકવાદીઓએ અંધાધૂંધ ગોળીબાર કરતા ઓછામાં ઓછા સાત લોકોના મોત થયા હતા અને એક ડઝન ઘાયલ થયા હતા.
આ હત્યામાં પાકિસ્તાનના આતંકવાદીઓની ભૂમિકા શંકાસ્પદ હતી. આવી લગભગ 10 હત્યાઓ, જેમાંથી ઘણી પાકિસ્તાનમાં થઈ જે છેલ્લા એક વર્ષમાં નોંધાઈ છે.
મૌલાના ઝિયાઉર રહેમાન
12 સપ્ટેમ્બરે મૌલવી મૌલાના ઝિયાઉર રહેમાનની હત્યાની જાણ થઈ હતી. જ્યારે તે કરાચીના ગુલિસ્તાન-એ-જોહરમાં રોજની જેમ સાંજે ફરવા જઈ રહ્યો હતો ત્યારે મોટરસાઈકલ પર સવાર બે અજાણ્યા બંદૂકધારીઓએ તેની ગોળી મારીને હત્યા કરી દીધી હતી. સ્થાનિક પોલીસને સ્થળ પરથી 11 કારતુસ મળી આવ્યા હતા, જેમાંથી કેટલાક 9 એમએમ કેલિબરના હતા.
ઝિયાઉર રહેમાન લશ્કરનો ઓપરેટિવ હતો. પરંતુ તે જામિયા અબુ બકર નામના મદરેસાના સંચાલક તરીકે કામ કરતો હતો, જે તેની આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ માટે માસ્ક હતો. તેની અખબારી યાદીમાં, પાકિસ્તાન પોલીસે આ હત્યાને "આતંકવાદી હુમલો" તરીકે વર્ણવી હતી, જે ઘરેલું "આતંકવાદીઓ" ની ભૂમિકા દર્શાવે છે.
રહેમાનની હત્યા કરાચીમાં ધાર્મિક ઉપદેશકો પર શ્રેણીબદ્ધ હુમલાઓ બાદ કરવામાં આવી છે. આ તમામના આતંકવાદી જૂથો સાથે સંબંધો હતા અને તેઓ યુવાનોને કટ્ટરપંથી બનાવવા અને તેમને લોન્ચ પેડ પર લાવવામાં સામેલ હતા જ્યાંથી તેઓનો ઉપયોગ ભારત પર હુમલો કરવા માટે થાય છે.
પરમજીત સિંહ પંજવાર
મે મહિનામાં પાકિસ્તાનના પંજાબ પ્રાંતની રાજધાની લાહોરમાં વોન્ટેડ ખાલિસ્તાની આતંકવાદી પરમજીત સિંહ પંજવારને બે અજાણ્યા બંદૂકધારીઓએ ઠાર માર્યો હતા. 63 વર્ષિય પંજવાર પ્રતિબંધિત ખાલિસ્તાન કમાન્ડો ફોર્સ-પંજવાર જૂથનું નેતૃત્વ કરી રહ્યો હતો અને જુલાઈ 2020 માં UAPA કાયદા હેઠળ ભારત દ્વારા તેને આતંકવાદી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યો ત્યારે તે ડ્રગ, શસ્ત્રોની દાણચોરી અને અન્ય પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ હતો.
પાકિસ્તાનના પંજાબ પોલીસના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈને જણાવ્યું કે તે લાહોરના નવાબ ટાઉનમાં તેની સનફ્લાવર હાઉસિંગ સોસાયટીના પાર્કમાં તેના ગાર્ડ્સ સાથે ચાલી રહ્યો હતો ત્યારે બે હુમલાખોરોએ તેના પર ગોળીબાર કર્યો અને તે મોટરસાઈકલ ઉપર ભાગી ગયા.
ઘાયલ પંજવારને હોસ્પિટલમાં લઈ જવામાં આવ્યો હતો જ્યાં ડૉક્ટરોએ પંજવારને મૃત જાહેર કર્યો હતો. ભારતના પંજાબના તરનતારન જિલ્લાનો રહેવાસી પંજવાર 1986માં KCFમાં જોડાયો હતો. બાદમાં તે સંગઠનનું નેતૃત્વ કરીને પાકિસ્તાન ગયો હતો. KCF ને UAPA હેઠળ આતંકવાદી સંગઠન તરીકે સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવ્યું હતું.
જો કે તે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી નિષ્ક્રિય હતો, પંજવાર લાહોરથી ઓપરેટ કરતો હતો અને પાકિસ્તાનમાં યુવાનો માટે હથિયારોની તાલીમ ગોઠવવામાં સામેલ હતો. તે શસ્ત્રો અને દારૂગોળો સપ્લાય કરવા માટે ભારતમાં ઘૂસણખોરી કરવામાં અને પછી મુખ્ય લોકો અને આર્થિક સંસ્થાઓને નિશાન બનાવવામાં લાગેલો હતો. તેઓ ભારત સરકાર વિરુદ્ધ લઘુમતીઓને ઉશ્કેરવાના ઉદ્દેશ્યથી રેડિયો પાકિસ્તાન પર અત્યંત રાજદ્રોહી અને અલગતાવાદી કાર્યક્રમોના પ્રસારણમાં પણ સામેલ હતો.
મિસ્ત્રી ઝહૂર ઇબ્રાહિમ
ભારતીય એરલાઇન્સની ફ્લાઇટ IC-814ના હાઇજેકર્સમાંનો એક મિસ્ત્રી ઝહૂર ઇબ્રાહિમની 1 માર્ચે પાકિસ્તાનના કરાચીમાં ઠાર કરવામાં આવ્યો હતો. અહેવાલો અનુસાર, કરાચીના અકબર કોલોનીમાં ફર્નિચરની દુકાનમાં બે અજાણ્યા હુમલાખોરોએ ઝહૂરને ગોળી મારી હતી. ઝહૂરે પોતાની ઓળખ ઝાહિદ અખુંદ તરીકે આપી હતી અને તે ક્રેસન્ટ ફર્નિચરનો માલિક હતો.
સીસીટીવી ફૂટેજ અનુસાર, બાઇક પર સવાર બે લોકો વિસ્તારમાં રેકી કરતા જોવા મળ્યા હતા. હુમલાખોરોએ તેમની ઓળખ છુપાવવા માટે ચહેરા પર માસ્ક અને હેલ્મેટ પહેર્યા હતા. ઇબ્રાહિમે અન્ય ચાર સાથે મળીને 24 ડિસેમ્બર, 1999ના રોજ IC-814 હાઇજેક કર્યું હતું, જ્યારે તે કાઠમંડુ, નેપાળથી નવી દિલ્હી જઇ રહ્યું હતું. અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, ફ્લાઈટને હાઈજેક કર્યા બાદ ઈબ્રાહિમે ભારતીય મુસાફર રૂપિન કાત્યાલને ચાકુ માર્યું હતું.
યુસુફ અઝહર ઉર્ફે મોહમ્મદ સલીમ, એક JeM ટોચનો નેતા અને IC-814 હાઇજેકીંગનો માસ્ટરમાઇન્ડ, ફેબ્રુઆરી 2019 માં સંગઠનના બાલાકોટ કેમ્પ પર IAF એરસ્ટ્રાઇકમાં માર્યો ગયો હતો. અઝહર પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે પઠાણકોટ, ઉરી અને પુલવામા હુમલા સાથે જોડાયેલો હતો એમ ભારતીય અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું.
કાવતરાની થીયરી
એક બાદ એક હત્યાની ઘટનાએ પાકિસ્તાનના કાયદા અમલીકરણ અધિકારીઓ અને તેની જાસૂસી સંસ્થા, ઇન્ટર-સર્વિસીસ ઇન્ટેલિજન્સ (ISI) ને પરેશાન કરી દીધી છે. શંકાસ્પદ લોકોની ગેરહાજરીમાં અને આ હત્યાઓ આંતર-ગેંગ દુશ્મનાવટથી પ્રેરિત હોઈ શકે છે તે સ્વીકારવા તૈયાર નથી, તેઓ કોઈપણ પુરાવા વિના ભારતની બાહ્ય ગુપ્તચર એજન્સીને દોષી ઠેરવી રહ્યા છે.
આ, જ્યારે તેમની પોતાની તપાસ સ્થાનિક ગુનેગારોની સંડોવણી તરફ નિર્દેશ કરે છે જેઓ તેમના પીડિત વિસ્તારોના લેઆઉટ અને સહયોગીઓની ટુકડીઓથી ખૂબ જ પરિચિત હતા જેમણે તેમને ભાગવા અને તેમના સમુદાયોમાં ભળી જવામાં મદદ કરી હતી.