Pakistan Elestion:પાકિસ્તાનમાં સામાન્ય ચૂંટણી માટે મતદાન પૂર્ણ થઈ ગયું છે. સામાન્ય રીતે મતગણતરીના દિવસે મોડી રાત સુધીમાં પરિણામ સ્પષ્ટ થઈ જતું હતું, પરંતુ આ વખતે એવું થયું નથી. આવી સ્થિતિમાં મત ગણતરીના પરિણામો પર સવાલો ઉઠી રહ્યા છે.
પાકિસ્તાનમાં સામાજિક અને રાજકીય સ્થિતિ કેટલી ખરાબ છે તેનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે નેશનલ એસેમ્બલીની ચૂંટણીના એક અઠવાડિયા પહેલા દેશની સૌથી લોકપ્રિય પાર્ટીના વડાને 24 વર્ષની જેલની સજા ફટકારવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત તેમની પાર્ટીનું ચૂંટણી ચિન્હ પણ રદ કરવામાં આવ્યું છે.
હવે પાકિસ્તાનની ચૂંટણીને 5 મુદ્દામાં સમજો...
- પાકિસ્તાનમાં અત્યાર સુધીની સૌથી મોંઘી ચૂંટણી
આ વખતે પાકિસ્તાનમાં અત્યાર સુધીની સૌથી મોંઘી ચૂંટણી થઈ છે. રિપોર્ટ અનુસાર લગભગ એક હજાર કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે. આ ગત ચૂંટણી કરતાં 28 ગણો વધુ ખર્ચ છે. ચૂંટણીમાં સુરક્ષા માટે 7 લાખ સૈનિકો તૈનાત કરવામાં આવ્યા હતા. 1 લાખ 33 હજાર સૈનિકો માત્ર સિંધમાં તૈનાત હતા.
આ વખતે ઉમેદવારોની સંખ્યા પણ વધુ છે. જ્યાં ગત 2018ની ચૂંટણીમાં 11,700 ઉમેદવારો મેદાનમાં હતા. આ વખતે 18,059 ઉમેદવારોએ ચૂંટણી લડી હતી. જેમાં અપક્ષ ઉમેદવારોની સંખ્યા 11,785 છે. ઈમરાન ખાનની પાર્ટી પીટીઆઈ પાસેથી ચૂંટણી ચિન્હ છીનવી લેવાના કારણે અપક્ષ ઉમેદવારોની સંખ્યા ગત વખત કરતા 21 ટકા વધુ છે.
- કોણ જીતશે તે ચૂંટણી પહેલા જ નક્કી!
રિટાયર્ડ ડિફેન્સ એક્સપર્ટ કર્નલ શૈલેન્દ્રએ એક ખાનગી મીડિયામાં જણાવ્યું કે, પાકિસ્તાનમાં ચૂંટણી પહેલા નક્કી થઈ જાય છે કે કોણ જીતશે. પાકિસ્તાનમાં ત્યાંની સેના સાથે કોઈ સ્પર્ધા કરી શકે તેમ નથી. મતપેટી પણ સેનાના નિયંત્રણમાં છે. આતંકવાદ પહેલેથી જ ચરમસીમાએ છે. આ આતંકવાદીઓ પણ સેનાની કઠપૂતળીઓ છે. સેના જે ઇચ્છશે તે અહીં થશે.
- પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાનની શક્તિ કેટલી છે?
અહીંના બંધારણ મુજબ, પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન સરકારના વડા છે અને કાર્યકારી સત્તા માટે જવાબદાર છે. પાકિસ્તાનમાં સંસદીય પ્રણાલી છે, તેથી વડા પ્રધાન સામાન્ય રીતે રાષ્ટ્રીય એસેમ્બલીમાં બહુમતી ધરાવતા રાજકીય પક્ષ અથવા ગઠબંધનના નેતા હોય છે. અન્ય મંત્રીઓની જેમ વડાપ્રધાન માટે સંસદના સભ્ય બનવું ફરજિયાત છે.
વડા પ્રધાન સરકારના મુખ્ય કાર્યો અને મંત્રાલયોની દેખરેખ માટે પ્રધાનોની નિમણૂક કરે છે. આ સિવાય વડાપ્રધાન કેટલાક અન્ય મહત્વના પદો પર પણ નિયુક્તિ કરે છે. જેમ કે- કોમનવેલ્થ સચિવ, સ્થાનિક મુખ્ય સચિવ, પાકિસ્તાની સશસ્ત્ર દળોના મુખ્ય વહીવટી અને લશ્કરી કર્મચારીઓ, NHA, PIA અને PNSC વગેરે જેવી કંપનીઓના અધ્યક્ષ.
એટલું જ નહીં, ઘણા વિશેષ મંત્રાલયો જેમ કે ફેડરલ કમિશન, જાહેર સંસ્થાઓના અધ્યક્ષ, રાજદૂત અને અન્ય દેશોના ઉચ્ચ કમિશનરો સામાન્ય રીતે વડા પ્રધાનને સોંપવામાં આવે છે. દેશના પરમાણુ હથિયારો પર પણ વડા પ્રધાનને આદેશ અને સત્તા આપવામાં આવી છે. વિદેશમાં યોજાતી મોટી કોન્ફરન્સમાં પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાનની હાજરી જરૂરી છે. વડાપ્રધાન તેમના દેશનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.
- પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન બનવા માટે કઈ લાયકાતની જરૂર છે?
પાકિસ્તાનના બંધારણ મુજબ વડાપ્રધાન પદનો ઉમેદવાર પાકિસ્તાનનો નાગરિક હોવો જરૂરી છે. મુસ્લિમ હોવો જોઈએ અને ઓછામાં ઓછી 25 વર્ષની ઉંમર હોવી જોઈએ. આ સિવાય ઈસ્લામિક ઉપદેશોનું પૂરતું જ્ઞાન હોવું જોઈએ. ઇસ્લામ દ્વારા નિર્ધારિત જવાબદારીઓનું પાલન કરવું જોઈએ અને ગંભીર ગુનાઓમાં સામેલ ન હોવો જોઈએ..
સૌથી અગત્યનું, ઉમેદવાર સારા ચરિત્રનો હોવો જોઈએ અને સામાન્ય રીતે ઇસ્લામિક પ્રતિબંધોનું ઉલ્લંઘન કરવા માટે જાણીતા ન હોવા જોઇએ. પીએમ પદનો ઉમેદવાર એવો હોવો જોઇએ જેને પાકિસ્તાનની સ્થાપના થઈ ત્યારબાદથી ક્યારેય રાષ્ટ્રીય એકતા વિરૂદ્ધ કે પાકિસ્તાનની વિચારધારાનો વિરોધ ન કર્યો હોય.
- વડા પ્રધાન સામે કેસ ચલાવવાનો નિયમ શું છે?
પાકિસ્તાનના બંધારણ હેઠળ, વડા પ્રધાન તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ફોજદારી અને નાગરિક કાર્યવાહીથી મુક્ત છે. આનો અર્થ એ છે કે જ્યારે તેઓ પદ પર હોય ત્યારે તેમની સામે કોઈ કાનૂની કાર્યવાહી શરૂ કરી શકાતી નથી અથવા ચાલુ રાખી શકાતી નથી. જો કે તેમનો કાર્યકાળ પૂરો થયા બાદ તેમની સામે કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
જો કે, આ મુક્તિ પૂર્ણ નથી. ઉદાહરણ તરીકે, વડા પ્રધાનને મહાભિયોગનો સામનો કરવો પડી શકે છે અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને જોખમમાં મૂકવા અથવા બંધારણનું ઉલ્લંઘન કરવા જેવા ગંભીર ગુનાઓ માટે કેસ ચલાવવામાં આવી શકે છે.
બંધારણની કલમ 62 હેઠળ વડાપ્રધાન માટે કેટલીક યોગ્યતાઓ નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે. જો વડાપ્રધાન આ યોગ્યતાઓને પૂર્ણ ન કરે તો તેમને ગેરલાયક ઠેરવી શકાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, 2017 માં, પાકિસ્તાનની સુપ્રીમ કોર્ટે તત્કાલીન વડા પ્રધાન નવાઝ શરીફનું નામ પનામા પેપર્સ કેસમાં સામે આવ્યા પછી તેમને ગેરલાયક ઠેરવ્યા હતા.
દાવો કરવામાં આવે છે કે આઝાદીથી લઈને આજ સુધી આખો દેશ પાકિસ્તાન આર્મીના છાયામાં ચાલી રહ્યો છે. પાકિસ્તાનમાં અત્યાર સુધી કોઈ પણ વડાપ્રધાન પોતાનો 5 વર્ષનો કાર્યકાળ પૂરો કરી શક્યા નથી. મતલબ કે કોઈ પણ સરકાર પાંચ વર્ષ સુધી ટકી શકી નથી. 1947થી અત્યાર સુધીમાં કુલ 32 વડાપ્રધાન બન્યા છે. તેમાંથી 8 વડાપ્રધાન સંભાળ રાખનાર હતા, પરંતુ એક પણ પાંચ વર્ષ સુધી ટકી શક્યો નહીં. તેનું સૌથી મોટું કારણ સત્તામાં સેનાની દખલગીરી છે. સેનાએ જેને જોઈતું તેને પીએમ બનાવ્યું અને જેને જોઈતું હતું તેને પીએમ પદ પરથી હટાવી દીધું.
વિશ્વની સૌથી શક્તિશાળી સેના કયા દેશ પાસે છે?
ગ્લોબલ ફાયરપાવર, એક વેબસાઇટ જે વિશ્વભરની સૈન્ય શક્તિઓ પર નજર રાખે છે, તેણે 2023 માં છેલ્લું રેન્કિંગ બહાર પાડ્યું. ગ્લોબલ ફાયરપાવર ઘાતકતાને માપતા 60 પરિબળોના આધારે 145 દેશોને રેટિંગ આપે છે. આ પરિબળોમાં કોઈપણ દેશની સેનામાં સૈનિકોની સંખ્યા, શસ્ત્રોની સંખ્યા, તેની ક્ષમતાઓ, વ્યૂહાત્મક અને આર્થિક સ્થિતિ પણ જોવા મળે છે.આ યાદીમાં પહેલું નામ અમેરિકાનું છે. આ પછી રશિયા બીજા સ્થાને, ચીન ત્રીજા અને ચોથા સ્થાને છે