Petrol Diesel Price: મે 2014થી અત્યાર સુધી ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત એક જ છે, પરંતુ પેટ્રોલ ડીઝલ 34 થી 61 ટકા મોંઘુ થયું!

2014માં યુપીએ સરકારને હટાવીને મોદી સરકાર સત્તામાં આવી ત્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત 110 ડોલર પ્રતિ ડોલર હતી. પેટ્રોલ 71.41 રૂપિયા અને ડીઝલ 55.49 રૂપિયા પ્રતિ લીટરમાં ઉપલબ્ધ હતું.

પ્રતિકાત્મક તસવીર

Petrol Diesel Price During Modi Sarkar: મોંઘવારીથી પરેશાન સામાન્ય લોકોને રાહત આપવા માટે મોદી સરકારે 21 મેના રોજ પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટી ઘટાડવાનો નિર્ણય લીધો હતો. એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં પેટ્રોલ પર 8 રૂપિયા અને ડીઝલ પર 6 રૂપિયા પ્રતિ લીટરનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે. આનાથી લોકોને ચોક્કસ રાહત મળશે. પરંતુ એ પણ સત્ય છે કે પોતાના 8 વર્ષના કાર્યકાળમાં ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં ભારે ઘટાડો થયો હોવા છતાં મોદી સરકારે સામાન્ય લોકોને સસ્તા તેલનો લાભ આપવાને બદલે પોતાની તિજોરી ભરવાનું જરૂરી માન્યું હતું.

સસ્તા ક્રૂડ ઓઈલથી સામાન્ય લોકોને કોઈ ફાયદો થતો નથી

આ મહિને મોદી સરકારે સત્તામાં 8 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે. 2014માં યુપીએ સરકારને હટાવીને મોદી સરકાર સત્તામાં આવી ત્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત 110 ડોલર પ્રતિ ડોલર હતી. પેટ્રોલ 71.41 રૂપિયા અને ડીઝલ 55.49 રૂપિયા પ્રતિ લીટરમાં ઉપલબ્ધ હતું. મોદી સરકાર સત્તામાં આવ્યા બાદ વૈશ્વિક કારણોસર આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં ઘટાડો થવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ હતી. જ્યારે મોદી સરકારે સત્તામાં એક વર્ષ પૂર્ણ કર્યું ત્યારે ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં 41 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો અને મે 2016ની બીજી વર્ષગાંઠ દરમિયાન 56 ટકા ક્રૂડ ઓઈલ સસ્તું થઈ ગયું હતું. પરંતુ જ્યારે પેટ્રોલના ભાવમાં માત્ર 11 ટકાનો ઘટાડો થયો ત્યારે ડીઝલ માત્ર 16 ટકા સસ્તું થયું. કોરોના મહામારી દરમિયાન જ્યારે આખી દુનિયા ઘરની અંદર બંધ હતી. ભારતમાં લોકડાઉન હતું. ત્યારબાદ માંગના અભાવે કાચા તેલના ભાવમાં ઘટાડો થયો હતો. મે 2020 માં કોરોનાના સમયગાળા દરમિયાન, જ્યારે મોદી સરકાર સત્તામાં 6 વર્ષ પૂર્ણ કરી રહી હતી, ત્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઇલ પ્રતિ બેરલ $ 33 ની નજીક ટ્રેડ કરી રહ્યું હતું. એટલે કે 2014ની સરખામણીમાં આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલ લગભગ 70 ટકા સસ્તું થઈ ગયું હતું. પરંતુ કેન્દ્રની મોદી સરકાર 2014ની સરખામણીમાં 2.54 ટકા સસ્તા ભાવે પેટ્રોલ વેચી રહી હતી જ્યારે ડીઝલ 12 ટકા વધુ ભાવે મળી રહ્યું હતું.

મોંઘવારીના કારણે સરકાર બેકફૂટ પર આવી ગઈ છે

જ્યારે 24 ફેબ્રુઆરી 2022થી રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે સંઘર્ષ શરૂ થયો ત્યારે ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં આગ લાગી હતી. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં કાચા તેલની કિંમત 110 ડોલર પ્રતિ બેરલને પાર કરી ગઈ છે. પાંચ રાજ્યોમાં ચાલી રહેલી વિધાનસભાની ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકારે અગાઉ કિંમતોમાં વધારો કર્યો ન હતો. પરંતુ 22 માર્ચ 2022થી કિંમત વધારવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ. સરકારી ઓઈલ કંપનીઓએ પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં પ્રતિ લીટર 10 રૂપિયાનો વધારો કર્યો છે. રાજધાની દિલ્હીમાં પેટ્રોલ 105.41 રૂપિયા પ્રતિ લીટર અને ડીઝલ 96.67 રૂપિયા પ્રતિ લીટરના ભાવે ઉપલબ્ધ હતું. 2014 અને 2022માં આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં કાચા તેલની કિંમતો લગભગ સમાન છે, પરંતુ છેલ્લા 8 વર્ષમાં પેટ્રોલ 48 ટકા અને ડીઝલ 74 ટકા મોંઘું થયું છે. પરંતુ રિટેલ મોંઘવારી દર 8 વર્ષની સર્વોચ્ચ સપાટીએ અને જથ્થાબંધ મોંઘવારી દર 9 વર્ષના ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચ્યા પછી સરકાર પર દબાણ આવ્યું. આરબીઆઈએ પણ ટેક્સ ઘટાડવાની સલાહ આપી હતી, ત્યારબાદ અને 21 મેના રોજ સરકારે પેટ્રોલ પર 8 રૂપિયા અને ડીઝલ પર 6 રૂપિયાની એક્સાઈઝ ડ્યૂટી ઘટાડવાનો નિર્ણય કર્યો હતો. આમ છતાં 2014ની સરખામણીએ પેટ્રોલ 34 ટકા અને ડીઝલ 61 ટકા વધુ ભાવે મળી રહ્યું છે. જ્યારે કાચા તેલની કિંમત લગભગ 2014માં હતી તેટલી જ છે.

મોદી સરકારના સમયમાં પેટ્રોલ ડીઝલ કેમ મોંઘુ થયું

મે 2014થી નરેન્દ્ર મોદી સરકારના કાર્યકાળ દરમિયાન પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં પણ 530 ટકાનો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે બ્રેન્ટ ક્રૂડના ભાવ આજે લગભગ એ જ છે જ્યાં મોદી સરકારના પ્રથમ કાર્યકાળની શરૂઆતમાં હતા. 2014માં જ્યારે મોદી સરકાર સત્તામાં આવી ત્યારે પેટ્રોલ પર 9.48 રૂપિયા પ્રતિ લીટર અને ડીઝલ પર 3.56 રૂપિયા પ્રતિ લીટર એક્સાઈઝ ડ્યુટી હતી. પરંતુ 4 નવેમ્બર 2021 પહેલા મોદી સરકાર પેટ્રોલ પર 32.98 રૂપિયા પ્રતિ લીટર અને ડીઝલ પર 31.83 રૂપિયા પ્રતિ લીટર એક્સાઇઝ ડ્યુટી વસૂલતી હતી. પરંતુ પહેલા દિવાળી પર અને હવે મે 2022માં મોદી સરકારે એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં ઘટાડો કર્યો છે. આમ છતાં મોદી સરકાર પેટ્રોલ પર 19.90 રૂપિયા પ્રતિ લીટર અને ડીઝલ પર 15.80 રૂપિયા પ્રતિ લીટર એક્સાઇઝ ડ્યુટી વસૂલ કરી રહી છે.

2010માં પેટ્રોલની કિંમત બજારને સોંપવામાં આવી હતી.

સવાલ એ ઊભો થાય છે કે મોદી સરકાર સામાન્ય લોકોને સસ્તા તેલનો લાભ આપવાના પોતાના વાયદાથી કેમ પાછી ફરી? જૂન 2010માં કોંગ્રેસની આગેવાની હેઠળની યુપીએ સરકારે પેટ્રોલના ભાવને અંકુશમુક્ત કરવાનો એટલે કે તેને બજારને સોંપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ત્યારથી સરકારી તેલ કંપનીઓ પેટ્રોલના ભાવ નક્કી કરતી હતી. પરંતુ ડીઝલના ભાવ પર સરકારનું નિયંત્રણ ચાલુ રહ્યું. ડીઝલ બજાર કિંમત કરતા ઓછા ભાવે વેચાઈ રહ્યું હતું. જેના કારણે ઓઈલ કંપનીઓને તકલીફ પડી રહી છે.

નોટબંધી પછી પણ ફાયદો નથી

પરંતુ ઓક્ટોબર 2014માં મોદી સરકારે ડીઝલના ભાવને પણ નિયંત્રણમુક્ત કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ડીઝલની કિંમતો નક્કી કરવાનો અધિકાર પણ સરકારી ઓઈલ કંપનીઓને સોંપવામાં આવ્યો હતો. ત્યારે આ નિર્ણયની જાહેરાત કરતી વખતે તત્કાલિન નાણામંત્રી અરુણ જેટલીએ કહ્યું હતું કે પેટ્રોલની જેમ ડીઝલના ભાવ પણ બજાર આધારિત થઈ ગયા છે. જો આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત વધે છે તો ગ્રાહકે વધુ કિંમત ચૂકવવી પડશે અને જો ભાવ ઘટશે તો ગ્રાહકને સસ્તા તેલનો લાભ મળશે. પરંતુ મોટો પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે શું જ્યારે પણ આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત ઘટી છે ત્યારે તેનો ફાયદો ઉપભોક્તાને મળ્યો નથી.